2019 yılına kayyım atamaları damga vurdu

Remzi BUDANCİR

ARTI GERÇEK-2013 yılında başlayan çatışmasızlık süreci 2015 yılında yerini çatışmalara bıraktı. Sokağa çıkma yasakları, çatışmalar, ölümler, yıkımlar ve göçlerin ardından Diyarbakır başta olmaz üzere bölge kentlerinde 1990’lı yılları aşan bir süreç yaşandı. 15 Temmuz 2016’daki askeri darbe girişiminin ardından OHAL ilan edildikten sonra HDP’nin bileşeni Demokratik Bölgeler Partisi’ne bağlı 10 il, 63 ilçe ve 22 belde olmak üzere toplam 95 belediye kayyım atandı.  110 DBP’li belediye eş başkanı tutuklandı. Kayyım atamalarının ardından HDP ve DBP’ye yönelik gözaltı ve tutuklama furyası başladı. 2 yıl süren OHAL Temmuz 2018’de kalksa da 2019 yılında da uygulamaları devam etti.

AFRİN, GÖZALTI-TUTUKLAMALAR VE AÇLIK GREVLERİ

31 Mart’ta yapılan yerel seçimlere giren HDp’nin temel hedefi, iktidarın kayyım atadığı belediyeleri geri almaktı. Ancak bölge Türkiye’nin 20 Ocak 2018'de Afrin’e yönelik gerçekleştirdiği askeri harekâtın etkisindeydi. 2018’de başlatılan askeri hareketi eleştiren binlerce kişi ya gözaltına alınmıştı ya da tutuklanmıştı. Afrin’e yönelik askeri harekâtı eleştirdiği için gözaltına alındıktan sonra tutuklananlar arasında DTK Eş Başkanı ve HDP Hakkari Milletvekili Leyla Güven ve DBP Eş Başkanı Mehmet Arslan da vardı. 7 Kasım 2018’de Diyarbakır 9 Ağır Ceza Mahkemesindeki duruşmasına SEGBİS'le katılan Leyla Güven, süresiz dönüşümsüz açlık grevi eylemini başlattığını duyurdu. Güven’in dile getirdiği talepler arasında; adil yargılama yapılmaması ve PKK lideri Abdullah Öcalan’nın üzerindeki tecridin kaldırılması da vardı. Güven’in başlattığı açlık grevi kısa sürece birçok cezaevine yayıldı.

AÇLIK GREVLERİ YAYILDI, ÖLÜM HABERLERİ GELDİ

2019 yılına açlık grevleri, eylemler, basın açıklamalarının yasaklanması, tutuklamalar ve gözaltılar yaşanması ile girildi. Kayyım atanan belediyeleri geri alma hedefiyle çalışmalarına devam eden HDP’nin gündeminde açlık grevi eylemleri de vardı. Güven’in ardından HDP milletvekilleri Dersim Dağ, Tayip Temel ve Murat Sarısaç partilerinin Diyarbakır il binasında açlık grevi eylemine başladı. Cezaevleri başta olmak üzere birçok ülkede devam eden açlık grevleri ise yakıcı olmaya başladı. 20 Şubat’ta Almanya’nın Krefeld kentindeUğur Şakarmahkeme önünde bedenini ateşe verdikten sonra hayatını kaybetti. Zülküf Gezen, Ayten Beçet, Zehra Sağlam, Medya Çınar, Yonca Akici, Siraç Yüksek ve Mahsum Pamay kaldıkları cezaevlerinde hayatlarını son verdi. Cezaevlerinde başlatılan açlık grevleri ölüm orucuna dönüştürüldü. Çocukları açlık grevinde olan anneler, eylem yapmaya başladı. Talepleri ise çocuklarının isteklerinin kabul edilmesi yönündeydi. Alana çıkan anneler polisin müdahalesi ile karşılaştı, gözaltına alındı.

HDP 69 BELEDİYE KAZANDI

Birçok üyesi, yöneticisi, vekili gözaltına alınıp, tutuklanan HDP’nin hedefi 31 Mart Yerel Seçimleri’nde belediyeleri kayyımlardan geri almaktı. İktidarın hedefinde olan HDP, Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın ‘yine kayyım atarız’ tehdidiyle seçime girdi. Ancak HDP’nin gündeminde sadece seçimler değil, açlık grevleri de vardı.  Cezaevlerine devam eden açlık grevleri ölüm orucuna dönüşmüş, kritik aşamaya girilmişti. Ancak tüm bunlara rağmen HDP, Diyarbakır, Van ve Mardin büyükşehir belediyeleri başta olmak üzere, Siirt, Kars, Iğdır, Batman, Hakkâri illeriyle, 50 ilçe, 11 belde belediyesi olmak üzere toplam 69 belediye kazandı.

KHK GEREKÇESİ İLE MAZBATA VERİLMEDİ

31 Mart seçimleri sonuçlandı ancak önceki yıllardan farklı sorunlarda boy göstermeye başladı. YSK tarafından adaylıkları kabul edilen belediye başkanları ve meclis üyeleri seçimleri kazanmalarına rağmen mazbatalarını alamadı. Gerekçe olarak ise KHK ile kamudan ihraç edilmeleri gösterildi. Bu yerlerdeki AKP adayları ise rakiplerinden çok az oy almalarına rağmen YSK’ya başvurarak mazbatanın kendisine verilmesini istedi.   

MAZBATALAR AKP’Lİ ADAYA VERİLDİ, HDP’NİN BELEDİYE SAYISI 65’E DÜŞTÜ

Bunlardan biri AKP’nin Diyarbakır Bağlar Adayı Hüseyin Beyoğlu’ydu. Bağlar’da HDP'li Zeyyat Ceylan 70, AKP’li Hüseyin Beyoğlu da yüzde 20 civarında oy almıştı. Bu sonuca rağmen Beyoğlu YSK’ya başvurarak mazbatanın kendisine verilmesini istedi. YSK bu talebi kabul ederek, Ceylan’ı KHK'li olmasını gerekçe gösterip mazbatayı AKP’li Hüseyin Beyoğlu’na verdi. Diyarbakır Bağlar’ı Van’ın Çaldıran, Edremit ve Tuşba izledi. HDP’nin Van’da kazandığı 10 belediyeden Çaldıran, Edremit ve Tuşba belediyeleri eş başkanları da KHK ile ihraç oldukları gerekçesi ile mazbatalarını alamadı. Böylelikle HDP 31 Mart yerel seçimlerinde kazandığı belediye sayısı 65’e düştü.

KAYYIMLARIN ŞATAFATLI MAKAM ODALARI ORTAYA ÇIKTI

Diyarbakır Büyükşehir Belediye Başkanı seçilen Selçuk Mızraklı kayyımın şatafatlı makam odasını basına açtı

İcraatları ile tepki çeken aynı zamanda vali ve kaymakamlık görevi yürüten kayyımlar, belediyelerden halkın oyuyla gitti. Kayyımlar 2016’da atandıktan sonra belediye önlerine güvenlik duvarları dikmiş, belediyeleri karakollara çevirmişti. Seçilmişlerin ilk yaptığı iş bu duvarları yıkmak oldu. Ardından kayyımların yönettiği belediyelerin denetlenemeyen gelir-giderlerin teşhiri oldu. Seçilmiş belediye eş başkanları kayyımların yaptığı harcamaları açıkladı.  Ortaya devasa rakamlar çıkmış oldu.

Kayyımların şatafat düşkünlüğünden en çok akılda kalan Diyarbakır kayyımının belediye içinde inşa ettiği lüks makam odası oldu. Diyarbakır Büyükşehir Belediye Eş Başkanı Adnan Selçuk Mızraklı, belediyeye girdiğinde bu lüks makam odası ile karşılaştı. Belediyenin başkanlık katında kayyım adeta küçük bir saray inşa etmişti. Kapı ve pencereler ise zırhlıydı. Mızraklı’nın kayyımın şatafatlı makam odasını teşhir etmesi büyük yankı uyandırdı. (https://www.artigercek.com/haberler/hdp-li-baskan-kayyimin-israfini-gosterdi)

Diğer bir konu belediye kaynaklarının kullanılmasıydı. Mızraklı, kayyımın belediye içinde inşa ettiği lüks makam odası için 2 milyon 127 bin 725 TL harcadığını açıkladı. Mızraklı, şatafatlı makam odasının yanı sıra yapılan 1 ton 600 kilogramlık kadayıf, 92 bin TL'lik fincan takımı ve 112 bin TL'lik masa alımı harcamaları da kamuoyuyla paylaştı.(https://www.artigercek.com/haberler/diyarbakir-van-mardin-kayyim-yonetimindeki-2-bucuk-yilda-ne-olmustu)

Mardin’de ise belediye kaynaklarının kente gelen bakanlara hediye alımında kullanıldığı ortaya çıktı.  Belgelerde alınan hediyelerin listesi, kimlere alındığı ve fiyatları da bulunuyor. (https://www.artigercek.com/index.php/haberler/erdogan-soylu-ozhaseki-hukumetin-kayyimlardan-aldigi-hediyeler-in-belgesi-ortaya-cikti)

Sadece Diyarbakır ve Mardin değil, diğer kentlerde de kayyım icraatları gündeme geldi. Kayyımların icraatları Sayıştay Raporuna da yansıdı. Kayyımların yönettiği belediyelerde ihaleler yapmak başta olmak üzere bir çok konuda usulsüzlük tespit etti. Sayıştay’ın, kayyımlarla ilgili 2017 yılında 31 suç duyurusu müzekkeresinin düzenlendiği ortaya çıktı. Yaşanan bu usulsüzlüklerle ilgili nasıl bir işlem yapıldığı hala açıklanmış değil. (https://www.artigercek.com/haberler/sayistay-dan-kayyimlar-hakkinda-31-suc-duyurusu)

AÇLIK GREVLERİ SONA ERDİ

Seçimler atlatılmış, kayyımlarla ilgili tartışmalar sürerken bir yandan da açlık grevleri devam ediyordu. Cezaevlerindeki açlık grevleri kritik aşamaya gelmişti. Avukatları ve ailesiyle görüşen Abdullah Öcalan "Eyleminizin sona ermesini bekliyorum" çağrısında bulundu. Bu çağrı geldiği sırada Leyla Güven eylemin 200’üncü günündeydi. 26 Mayıs’ta HDP’li vekiller Leyla Güven’in mesajını açıklayarak eylemlerin sona erdiğini duyurdu. Mesajın ardından cezaevleri başta olmak üzere birçok merkezde eylemler sona erdi. (https://www.artigercek.com/haberler/leyla-guven-aclik-grevi-eylemimi-sonlandiriyorum)

3 BÜYÜKŞEHİR’E KAYYIM ATANDI

HDP’li belediye eş başkanları kayyımlardan kalan borçları ödemek, taşınmazları geri almak, 2016-2019 yılları arasında yaşanan bilançoyu ortaya çıkarmaya çalışırken 4 ay sonra kayyımlar tekrar geldi. 19 Ağustos’ta Diyarbakır, Mardin ve Van Büyükşehir Belediye Başkanları İçişleri Bakanlığı tarafından görevlerinden uzaklaştırılarak yerlerine valiler kayyım olarak atandı. Diyarbakır'a; Diyarbakır Valisi Güzeloğlu, Mardin'e; Mardin Valisi Yaman, Van'a; Van Valisi Bilmez belediye başkan vekili olarak görevlendirildi. Belediye binaları polis bariyerleriyle çevrildi, TOMA ve zırhlı araçlar konuşlandırıldı.  İçişleri Bakanlığı, belediye eş başkanlarını görevden uzaklaştırma gerekçesini haklarında devam eden soruşturmalar olarak gösterdi. (https://www.artigercek.com/haberler/belediyeye-kayyim-atandi-calisanlar-ile-hdp-ve-dbp-li-yoneticiler-gozaltina-alindi)

POLİS EYLEMLERE SERT MÜDAHALE ETTİ

Kayyım atamasının ardından Diyarbakır, Mardin ve Van başta olmak üzere birçok kentte protesto eylemleri başladı. Belediyelere atanan kayyımlar aynı zamanda kentin valileri oldukları için kayyım karşıtı atılan sloganları yasakladı. Eylemlere polisin müdahalesi sert oldu. Tazyikli suyla, copla müdahale ve gözaltına karşın yurttaşlar, görevden alınan seçilmişle ve siyasetçiler kayyıma karşı aylarca sokakta eylem yaptı. (https://www.artigercek.com/haberler/kayyima-tepki-gosteren-halka-polis-saldirisi)

İçişleri Bakanlığı kayyım atamasına belediye eş başkanları hakkında devam eden soruşturmaları göstermişti. Seçimin üzerinden 4 ay gibi bir süre geçmesine rağmen kayyım hazırlığı yeni olmadığı ortaya çıktı. Seçilmişlerin yerine yapılacak kayyım hazırlığının, seçimden hemen sonra yapıldığı İçişleri Bakanlığı’nın kayyım atanmasına ilişkin ‘Olur’ yazısında ortaya çıktı. Diyarbakır Valiliği’nin İçişleri Bakanlığı’na gönderdiği 1 Nisan tarihli yazıda, Diyarbakır Büyükşehir Belediye Başkanı Mızraklı hakkında başlatılan soruşturmaları gerekçe göstererek görevden uzaklaştırılmasını isteniyor. (https://www.artigercek.com/haberler/diyarbakir-kayyimi-secimden-1-gun-sonra-kayyim-istemis)

SADECE HDP ÖNÜNDEKİ EYLEME İZİN VAR

Diyarbakır’da bir yandan tüm eylem ve etkinlikle yasaklanırken, HDP önünde başka bir eylem başlatıldı. Aralarında çocukları PKK tarafından alıkonulan asker ve polis aileleri ve çocuklarının dağa kaçırıldığını iddia eden aileler HDP Diyarbakır İl binası önünde oturma eylemi başlattı. (https://www.artigercek.com/haberler/aileleri-hdp-binasi-onundeki-eyleme-dahil-etmek-icin-is-ve-para-teklifi-iddiasi)

Polisin etrafında güvenlik önlemi aldığı aileler için HDP önünde çadır kuruldu. Bazı dernekler yemek servisi etti. Bakanlar dahil, AKP teşkilatları, Vatan Partisi, MHP, BBP ailelere destek verdi. Alilerin HDP önündeki eylemleri hala devam ediyor.

HDP’nin önünde bu eylem devam ederken, Barış Annelerinin kentteki eylemleri yasaklandı. AKP önünde giden annelerden 3’ü gözaltına alındı. HDP’nin önündeki eylem dışında kentte başka eylem yapılmasına izin verilmedi. (https://www.artigercek.com/haberler/beyaz-tulbentli-anneler-akp-onunde-eylem-baslatti)

KUZEY SURİYEYE ASKERİ HAREKÂTININ ARDINDAN EYLEMLER YASAKLANDI

Tarih 9 Ekim’i gösterdiğinde ise Türkiye ÖSO’dan oluşturulan "Suriye Millî Ordusu" adlı gruplarla Suriye'nin kuzeyine askeri harekât başlattı.  Askeri harekat gerekçesiyle 10 Ekim’de her türlü açıklama, eylem ve etkinlik yasaklandı. Eylemlerin 53’üncü gününde kayyım karşıtı protestolar da bu yasaktan nasibini aldı.

HDP’Lİ 32 BELEDİYEYE KAYYIM ATANDI

Bir yandan yasaklar sürerken diğer yandan kayyım atamaları devam etti.  Gözaltı ve tutuklama furyası da başladı. 21 Ekim’de Adnan Selçuk Mızraklı ile birlikte gözaltına alınan Kayapınar Belediye Eş Başkanı Keziban Yılmaz ve Kocaköy Belediye Eş Başkanı Rojda Nazlier savcılık sorgularının ardından tutuklandı. 19 Ağustos’un ardından Diyarbakır Kulp, Kocaköy,  Kayapınar, Yenişehir,  Van'ın Erciş, Saray, İpekyolu Muradiye, Başkale, Özalp, Şırnak’ın Cizre ilçe, Muş’un Varto, Bulanık ilçe ile Erentepe Belde ve Dersim’in Akpazar belde belediyeleri olmak üzere toplam da 31 HDP’li belediyeye kayyım atandı. En son Diyarbakır’ın Sur ilçesine kayyım atanması ile bu sayı 32’ye yükseldi.  Seçilmişlerin çoğu, varlıkları her defasında tartışma konusu olan gizli tanıkların verdiği ifadeler gerekçe gösterilerek tutuklandı.

23 BELEDİYE EŞ BAŞKANI TUTUKLU

Kayyım atamalarının ardından tutuklama furyaları da başladı. Tutuklanan belediye eş başkan sayısı 23’e yükseldi. Tutuklu olan eş başkanlar şunlar:

"Diyarbakır Büyükşehir Belediyesi Eş başkanı Adnan Selçuk Mızraklı, Kayapınar Belediyesi Eşbaşkanı Keziban Yılmaz, Kocaköy Belediyesi Eş Başkanı Rojda Nazlıer, Sur Belediye Eş başkanları Filiz Buluttekin ve Cemal Özdemir, Erzurum Karayazı Belediyesi Eş başkanı Melike Göksu. Hakkâri Belediye Eş Başkanı Cihan Karaman, Yüksekova Belediyesi Eş başkanları İrfan Sarı ve Remziye Yaşar, Nusaybin Belediyesi Eş başkanı Ferhat Kut, Mazıdağı Belediye Eş başkanı Nalan Özaydın, Savur Belediye Eş Başkanı Gülistan Öncü, Derik Belediye Eş Başkanı Mülkiye Esmez, Kızıltepe Belediye Eş Başkanı Nilüfer Erik Yılmaz, Erciş Belediye Eş Başkanı Yıldız Çetin, İpekyolu Belediye Eş Başkanları Şehzade Kurt ve Azim Yacan. Özalp Belediye Eş Başkanları Yakup Almaç ve Dilan Örenci, Muradiye Belediye Eş Başkanı Yılmaz Şalan, Suruç Belediye Eş Başkanı Hatice Çevik, Muş Bulanık Belediye Eş Başkanı Adnan Topçu ve Varto Belediyesi Eş Başkanı Ülkü Karaaslan."

CHP’Lİ BELEDİYEYE DE İLK KEZ KAYYIM ATANDI, KAYYIMLI BELEDİYE SAYISI 33’E ÇIKTI

2016 yılından bu yana kayyım uygulamasıyla karşı karşıya olan parti HDP olmuştu. CHP de bu yıl kayyım uygulaması ile tanıştı. İzmir’in Urla İlçe Belediye Başkanı İbrahim Burak Oğuz, Fetullah Gülen Cemaatine ilişkin yürütülen bir soruşturma kapsamında tutuklandı. Oğuz’un tutuklanmasının ardından İzmir Valiliği Urla Kaymakamı Önder Can'ı Belediye Başkanlığı'na kayyım atadı. Böylelikle kayyım atanan belediye sayısı 33 oldu. (https://www.artigercek.com/haberler/chp-li-belediye-baskanina-feto-tutuklamasi)

AKP’DE OLAN BELEDİYEYE KAYYIM ATANMADI, SEÇİM YAPILDI

HDP’li belediyeler için kayyım sistemini işleten iktidar, kendi belediyeleri için farklı bir uygulamaya gitti. Urfa’nın Ceylanpınar İlçe Belediye Başkanı Abdullah Aksak’ın mazbatası "ruhsatsız silah bulundurmaktan" dolayı aldığı ceza nedeniyle iptal edildi. HDP’li belediyelere ilçe kaymakamı kayyım atanırken, AKP’de olan 25 üyeli Ceylanpınar Belediyesinde seçim yapıldı. AKP’nin adayı Feyyaz Soylu 18 oy alarak Belediye başkanı seçildi. (https://www.artigercek.com/haberler/ceylanpinar-a-kayyim-atanmadi-akp-li-meclis-uyesi-secildi)

2015’TEN BU YANA 15 BİN 530 KİŞİ GÖZALTINA ALINDI

Kayyım atamaları ve partilerine yönelik gözaltılar HDP’nin hazırladığı rapora da yansıdı. HDP’nin hazırladığı rapora göre, 2015 yılından bu yana parti ve bileşenlerine yönelik operasyonlarda 15 bin 530 kişi gözaltına alındı.

6 BİN HDP’Lİ TUTUKLANDI

Aralarında 750 üye ve yöneticinin de bulunduğu 6 bin partili tutuklandı. Rapora göre, 2019 yılında en az 1674 HDP üye ve yöneticisi gözaltına alındı, 200’ü tutuklandı.  Rapora göre 31 Mart yerel seçimlerinde çalışmalarında görev almış 750 partili gözaltına alındı, bunlardan 107’si tutuklandı.