AYM’den memurların siyasi parti üyesi olmasının önünü açan karar

AYM, öğretmen Ali Kuş’un siyasi parti üyesi olduğu gerekçesiyle memuriyetten çıkarılmasına ilişkin başvurusunda hak ihlali kararı verdi. 2009 yılında siyasi parti üyesi olmakla suçlanan görevinden uzaklaştırılan Kuş, memuriyetten çıkarıldı. Ali Kuş, işlemin iptali için dava açtı. Ankara 2. İdare Mahkemesi işlemin uygun olduğuna karar verdi. Danıştay kararı onayınca Kuş, konuyu Anayasa Mahkemesi’ne taşıdı. Yüksek Mahkeme, örgütlenme özgürlüğünün ihlal edildiğine karar verdi.

Sözcü’de yer alan habere göre Ali Kuş, Ankara’nın Polatlı ilçesinde Teknik ve Endüstri Meslek Lisesi’nde öğretmen olarak görev yaparken, 2000 yılında hakkında açılan bir soruşturma sonucunda devamsızlık nedeniyle memurluktan çekilmiş sayıldı. Memuriyetine son verildi. Kuş, bir yıl sonra Özgürlük ve Dayanışma Partisi’ne (ÖDP) üye oldu. 2002 yılında Ankara 1. bölge milletvekili adayı olarak gösterildi. 2004 yılında ÖDP Polatlı ilçe başkanlığını üstlendi.

AYM’YE TAŞIDI

Bu arada memuriyetten çıkarılma işlemi 2008 yılında mahkeme kararıyla iptal edildi ve tekrar öğretmenlik mesleğine döndü. Ancak hakkında hemen bir soruşturma daha açıldı. Siyasi parti üyesi olmakla suçlandı ve görevinden yine uzaklaştırıldı. Soruşturma sonunda 2009 yılında bir kez daha memuriyetten çıkarıldı. Ali Kuş, işlemin iptali için dava açtı. Ankara 2. İdare Mahkemesi işlemin uygun olduğuna karar verdi. Danıştay kararı onayınca Kuş, konuyu Anayasa Mahkemesi’ne taşıdı.

‘SİYASİ PARTİ ÜYELİĞİ DEVAM EDERKEN DEVLET MEMURU SIFATI KAZANDI’

Yüksek Mahkeme yaptığı incelemede şu tespit ve değerlendirmelerde bulundu:

Somut olayda başvurucu, siyasi parti üyesi olduğu sırada devlet memuru değildir. Ancak siyasi parti üyeliği devam ederken devlet memuru sıfatı kazanmıştır. Başvurucu, yasal bir partinin üyesidir ve başvurucunun barışçıl olmayan eylem ve söylemlerde bulunduğuna, anayasal düzene karşı bir duruş sergilediğine, demokratik toplum düzenine aykırı hareket ettiğine dair hiçbir iddiada bulunulmamıştır.

Sonrasında, salt başvurucunun siyasi parti üyesi olduğu tespit edilerek hakkında memuriyetten çıkarma cezası verilmiş; başvurucuya siyasi parti üyeliğini sonlandırması hususunda iradi herhangi bir seçenek sunulmamıştır.

Bir devlet memuru olan başvurucunun siyasi parti üyeliğinden istifa etmesi için başvurucuya belli bir süre tanınması, siyasi parti üyeliği ile memuriyetten birini tercih etmesi için imkân sağlanması veya memuriyetin askıya alınması gibi daha hafif tedbirlerin alınabileceği anlaşılmıştır. Başvurucunun yalnızca bir siyasi partiye üye olması nedeniyle doğrudan memuriyetten çıkarılması, son çare prensibine uymayan en ağır müdahale olmuştur.

ÖRGÜTLENME ÖZGÜRLÜĞÜ VURGUSU

Anayasa’nın gerek örgütlenme özgürlüğünü güvence altına alan 33. maddesi gerekse devlet memurluğu ile siyasi parti üyeliğini bağdaştırmayan 68. maddesi, ancak çoğulcu demokrasinin geliştirilmesi bağlamında ve hak eksenli yorumlandıkları takdirde işlevlerini tam olarak yerine getirebilir. Uygulamaya bakıldığında idarenin ve mahkemelerin söz konusu anayasal hükümleri özgürlükler lehine yorumlamalarının mümkün olduğu değerlendirilmiştir.

Açıklanan gerekçelerle siyasi parti üyeliğinden istifa etmesi için makul bir süre verilmeden devlet memurluğundan çıkartılan başvurucunun Anayasa’nın 33. maddesinde güvence altına alınan örgütlenme özgürlüğünün ihlal edildiğine karar verilmesi gerekir.

HÜKÜM: HAK İHLALİ VE TAZMİNAT

Anayasa Mahkemesi inceleme sonunda şu hükmü kurdu:
-Örgütlenme özgürlüğünün ihlal edildiğine ilişkin iddianın kabul edilebilir olduğuna oybirliğiyle,
-Anayasa'nın 33. maddesinde güvence altına alınan örgütlenme özgürlüğünün ihlal edildiğine Yıldız Şeferinoğlu, Selahaddin Menteş, Basri Bağcı ve İrfan Fidan’ın karşıoyu ve oyçokluğuyla,
-Kararın bir örneğinin örgütlenme özgürlüğünün ihlalinin sonuçlarının ortadan kaldırılması için yeniden yargılama yapılmak üzere Ankara 2. İdare Mahkemesine gönderilmesine,
-Başvurucuya net 13.500 TL manevi tazminat ödenmesine, tazminata ilişkin diğer taleplerin reddine,
-Kararın bir örneğinin Adalet Bakanlığına gönderilmesine 10/2/2022 tarihinde karar verildi.