AYM, Öcalan’a destek için açlık grevi yapan kişiye disiplin cezasını ifade özgürlüğünün ihlali saydı

Anayasa Mahkemesi,  Abdullah Öcalan’a uygulanan tecridin kaldırılması talebiyle açlık grevi yapan Nasrullah Kuran’a disiplin cezası verilmesini ifade özgürlüğünün ihlali olarak değerlendirdi ve Kuran’a beş bin lira manevi tazminat ödenmesine karar verdi.

Nasrullah Kuran, "çözüm süreci" sırasında Öcalan’la yapılan görüşmelerin "sekretaryasını" yapmak üzere İmralı F Tipi Yüksek Güvenlikli Kapalı Ceza ve İnfaz Kurumu’na nakledilen beş kişiden biri olarak tanınıyor. Yaklaşık 30 yıldır cezaevinde olan Kuran, daha sonra İmralı’dan Silivri Cezaevi’ne nakledilmişti. 

Abdullah Öcalan’a uygulanan tecridin kaldırılması için üç günlük açlık grevi yapan tutuklu Nasrullah Kuran’a iki ay iletişim olanaklarından yararlanmama cezası verildi. Verilen ceza üzerine 27 Şubat 2018’de Anayasa Mahkemesi’ne (AYM) başvuran Kuran’ın hak ihlali talebini yerinde bulan AYM, Kuran’a beş bin lira manevi tazminat ödenmesine karar verdi. Kararda verilmesi gereken cezanın "ücret karşılığı çalışılan işten yoksun bırakma" olması gerekirken, cezaevinde ücret karşılığı çalışılacak koşulların olmaması sebebiyle iki üst ceza verilmesi kanuna aykırı bulundu.

Anayasa Mahkemesi, ceza infaz kurumlarında yapılan açlık grevlerinin "bir ifade yöntemi" olabileceğinin kabul edildiğini hatırlattığı kararında, açlık grevine başvurması nedeniyle verilen disiplin cezasının bir bütün olarak ifade özgürlüğü kapsamında değerlendirilmesi gerektiğini de vurguladı.

GREVE BAŞLADIKTAN SONRA HAKKINDA DİSİPLİN SORUŞTURMASI AÇILDI

Resmi gazetede bugün (5 Nisan) yayınlanan Anayasa Mahkemesi kararına göre Nasrullah Kuran, terör suçlarından hükümlü olarak Silivri Kapalı Ceza İnfaz Kurumu’nda kalan bir hükümlü olarak 20.10.2017 tarihinde ceza infaz kurumuna hitaben bir dilekçe yazdı. Dilekçede Abdullah Öcalan’ı "önder" olarak nitelendiren Kuran, Öcalan’ın bulunduğu ceza infaz kurumunda tecrit edildiğini, tecridin kaldırılması sağlık ve güvenlik koşullarının sağlanması amacıyla 21.10. 2017- 23.12.2017 tarihleri arasında açlık grevini yapacağını belirtti. 

Medyascope'un haberine göre, Kuran ile birlikte terör suçlarından tutuklu ya da hükümlü olan sekiz kişi daha benzer gerekçelerle, aynı tarihlerde açlık grevi yapacaklarını ceza infaz kurumuna bildirdi. Grevin başlaması üzerine haklarında disiplin soruşturması başlatıldı.

DİSİPLİN CEZASINA KARŞI SİLİVRİ 1. İNFAZ HAKİMLİĞİNE ŞİKAYETTE BULUNDU

Soruşturma sonucunda,  Ceza İnfaz Kurumu Disiplin Kurulu Başkanlığı, Nasrullah Kuran ve açlık grevi yapan diğer mahpusların iki ay süreyle haberleşme veya iletişim araçlarından yoksun bırakma disiplin cezasıyla cezalandırılmalarına karar verdi. Bununla birlikte, Kuran ve diğer mahpusların daha önce yaptıkları eylemden dolayı verilen başka bir disiplin cezası kesinleştikten sonra, söz konusu cezasının kaldırılması için gerekli süre içinde yeniden disiplin cezasını gerektiren bir suç işlediklerinin tespit edildiği kaydedildi. Haklarında bir üst cezanın uygulanması gerektiğine karar verildi. Disiplin Kurulu bir üst cezanın "ücret karşılığı çalışılan işten yoksun bırakma" olduğunu, ancak ceza infaz kurumunda ücret karşılığı çalışan mahpusun bulunmaması nedeniyle Nasrullah Kuran ve diğer mahpuslara iki üst disiplin cezası olan "iki ay süreyle haberleşme veya iletişim araçlarından yoksun bırakma cezası" verilmesine karar verdi. Nasrullah Kuran ve diğer mahpusların açlık grevine başladığının tespit edildiği, söz konusu eylemin disiplin cezası gerektirdi belirtildi. Bunun üzerine Nasrullah Kuran karara karşı Silivri 1. İnfaz Hakimliği’ne şikayette bulundu fakat infaz hakimliği, disiplin soruşturmasının bitirildiğini, cezanın uygulanış şekline ilişkin kabulde bir isabetsizlik bulunmadığını belirterek Kuran’ın şikayetini reddetti.

AİLE VE AVUKATLA GÖRÜŞTÜRÜLMEDİ

Kuran, 27 Şubat 2018 tarihinde Anayasa Mahkemesi’ne bireysel başvuruda bulunarak İmralı Kapalı Ceza İnfaz Kurumu’ndan Silivri Kapalı Ceza İnfaz Kurumu’na nakledildiğini, her iki ceza infaz kurumunda da tecrit koşullarında barındırıldığını, ailesi ile görüşmesinin tamamen yasaklandığını avukatı ile görüşmesinin ise bazen tamamen yasaklandığını bazen sınırlı koşullarda yaptırıldığını belirtti. Bu açıklamalarla birlikte "Başta İmralı Kapalı Ceza İnfaz Kurumu’nda uygulanan tecrit olmak üzere tüm Ceza İnfaz kurumlarında uygulanan tecritlere karşı tepkisini dile getirmek amacıyla açlık grevi yaptığını" ifade etti. Ayrıca disiplin cezasına konu olan eylemin ücret karşılığı çalışan işten yoksun bırakma cezasını gerektirdiğini, ancak kendisine haberleşme veya iletişim araçlarından yoksun bırakma disiplin cezasının verildiğini bu durumun kanunilik ilkesine aykırı bir uygulama olduğunu savundu.

'AÇLIK GREVİ BİR İFADE YÖNTEMİDİR'

Karara ilişkin Adalet Bakanlığı görüşünde, Anayasa Mahkemesi ve Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi kararlarına değinildi ve inceleme yapılırken tüm açıklamaların dikkate alınması gerektiği belirtildi. Anayasa Mahkemesi, ceza infaz kurumlarında yapılan açlık grevlerinin "bir ifade yöntemi" olabileceğinin kabul edildiğini hatırlattığı kararında, açlık grevine başvurması nedeniyle verilen disiplin cezasının bir bütün olarak ifade özgürlüğü kapsamında değerlendirilmesi gerektiği sonucuna vardı. Kararda  anayasanın 13. maddesinde yer alan "temel hak ve hürriyetler,… yalnızca Anayasanın ilgili maddelerinde belirtilen sebeplere bağlı olarak ve ancak kanunla sınırlanabilir. Bu sınırlamalar,… demokratik toplum düzeninin… gereklerine ve ölçülülük ilkesine aykırı olamaz" ifadeleri hatırlatıldı.

KURAN'A 5 BİN LİRA MANEVİ TAZMİNAT ÖDENMESİNE KARAR VERİLDİ

Anayasa Mahkemesi verdiği ihlal kararında "Başvurucunun temel şikayetlerinden biri eyleminin karşılığında uygulanan disiplin cezasının iki üstünde yer alan disiplin cezasının kanuni temel olmamasına rağmen tarafına uygulanmasıdır" diyerek açlık grevi yapan mahpuslara eylemin disiplin cezasını gerektirdiğinin kabulü halinde uygulanacak disiplin cezasının "bazı etkinliklere katılmaktan alıkoyma" olduğu, şartların varlığı halinde ise mahpuslara ücret karşılığında çalışan işten yoksun bırakma cezası verilebileceği kaydedildi. "İki üst disiplin cezasının uygulanması imkanın idareye tanındığı tespit edilememiştir" ifadesiyle verilen disiplin cezasının kanuni dayanağının olmadığına karar verdi.  Müdahalenin meşru bir amacının veya demokratik toplum düzeninin gereklerine aykırı olup olmadığını değerlendirilmesine ise gerek görülmedi.  Nasrullah Kuran’a beş bin lira manevi tazminat ödemesine karar veren Anayasa Mahkemesi, kararın bir örneğinin "ifade özgürlüğününün ihlaline ilişkin sonuçların ortadan kaldırması için yeniden yargılama yapılmak üzere" Silivri 1. İnfaz Hakimliğine ne Adalet Bakanlığına gönderdi.