ÇAYKUR'un zararına satış yaptığı iddiaları: 29 TL'lik çay 23-25 TL'ye satılmış

CHP İstanbul Milletvekili Mehmet Bekaroğlu, ÇAYKUR'un bazı firmalara zararına çay satışı yaptığı iddiasını Meclis gündemine taşıyarak, Tarım ve Orman Bakanı Bekir Pakdemirli'nin yanıtlaması için soru önergesi verdi.

Söz konusu yazılı soru önergesinde Bekaroğlu ÇAYKUR’un, şirketin Yönetim Kurulu'nun aldığı karara istinaden 2020 yılından itibaren bazı özel firmalara paketsiz/dökme çay satışına başladığını ifade eden Bekaroğlu, 2020 yılında kilogram başına 20 TL, 22 TL ve 22,50 TL olmak üzere üç firma ile toplam 18 bin ton çay satışının yapıldığını aktardı.

Bekaroğlu, 2021 yılında ise 23 ve 25 TL/kg’dan toplam 20 bin ton paketsiz/dökme kuru çay satışı için anlaşmalar yapıldığını hatırlattı. 

MALİYETİ 29 TL OLAN ÇAY 23-25 TL'DEN SATILMIŞ

Üreticiden 3,87 TL'ye alınan yaş çaydan elde edilen 1 kg kuru çayın ÇAYKUR'a maliyetinin 29 TL olduğunu ifade eden Bekaroğlu, şunları kaydetti:

"Oysa 2021 yılındaki paketlenmemiş/dökme kuru çay satış anlaşmalarını 23 ve 25 TL’lerden yapmıştır. Bu şekilde yapılan çay satışı ile kilogram başına ortalama 5 TL kamudan alınıp beş altı tane özel sektör firmasına aktarılmaktadır. Maliyetin altında yapılan bu satış işlemlerinden kaynaklı olarak ÇAYKUR’un zararına son iki yıldır yaklaşık 200 milyon TL eklenmiştir." 

SATIŞ İŞLEMİNİN MALİYETİN ÇOK ALTINDA YAPILDIĞI ANLAŞILIYOR

Bekaroğlu, ÇAYKUR Yönetim Kurulu'nun 2018 yılında depolarda kalan çayların aynı yıl maliyetinde satıldığını ve aynı durumun 2019 için de geçerli olduğunu ifade etti. Bekaroğlu, şunları kaydetti:

"Stok maliyeti, bekleme nedeniyle artan rutubetin çekilmesi için yeniden fırınlama gereksinimi gibi maliyet unsurları dikkate alındığında bu satış işlemlerinin, çayın ÇAYKUR’a maliyetinin çok altında yapıldığı anlaşılmaktadır. 2020 ve 2021 yıllarında ÇAYKUR’un en kaliteli çayını maliyetinin altında alan özel sektör firmaları kampanya sırasında yaş çay almak için istekli davranmamakta, üreticiden yaş çayı alırken fiyatı iyice aşağıya çekmektedirler." 

YÜKLEME İŞLERİ ÇAYKUR'UN ARAÇLARIYLA YAPILMIŞ

Bekaroğlu, 2021’de yapılan anlaşmalara konu çayların satın alınan firmalar tarafından alınarak kendi depolarında bekletilmesi yerine ÇAYKUR depolarında bekletildiğine dair iddiaların olduğunu aktardı.

Bekaroğlu, ÇAYKUR'un depolarının dolu olması gerekçesiyle yeni üretilen çayların bu nedenle bozulma riskiyle karşı karşıya bırakıldığını söyledi.

CHP'li vekil ayrıca sözleşmede yer almamasına karşın yükleme işlemlerinin ÇAYKUR'un araçlarıyla yapıldığına dair iddialar ve şikayetler olduğunu, buna karşın kamuoyuna henüz "ikna edici" bir cevabın verilemediğini ifade etti.

ÇAYKUR’un özel sektör firmalarına neden paketlenmemiş/dökme kuru çay satma ihtiyacı duyduğunu soran Bekaroğlu, Tarım ve Orman Bakanı Pakdemirli’den şu sorularına cevap istedi: 

1. 30.09.2021 itibarıyla ÇAYKUR stoklarında bulunan paketsiz/dökme çay miktarı ne kadardır? Bunlar hangi yıllardaki üretime aittir? 2020 yılında ÇAYKUR depolarında 2018’den çay kalmasının nedeni nedir, bu normal midir?  
2. 2020 ve 2021 yıllarında ÇAYKUR hangi firmaya ne kadar miktar çayı hangi fiyatlardan satmıştır? 
3. Hangi firmaya hangi yılın çayının verileceği ve hangi fiyattan çay satılacağı hangi objektif kriterlere göre belirlenmektedir? Bu satışlar için herhangi bir ihale yapılmış mıdır? Yapılmamışsa bunun nedeni nedir? 
4. ÇAYKUR’dan maliyetin altında fiyatlarla dökme çay alan firmalar hangileridir? Bu satışların yapılması için ÇAYKUR yönetimine baskı yapıldığı iddiaları doğru mudur? 
5. ÇAYKUR’un alım fiyatının altında fiyata yaş çayı üreticiden alan özel sektör firmaları, ÇAYKUR’un en kaliteli çaylarını kendi maliyetlerinin altında fiyata aldığı için kuru çay üretmek için yaş çaya ihtiyaç duymamakta, üreticiden yaş çay almak için istekli davranmamakta, yaş çay alım fiyatını daha da aşağıya çekmektedir. Bu şekilde maliyetin altında fiyatlarla özel sektöre paketsiz/dökme çay satmaya devam etmek, hem ÇAYKUR’un zararını büyütecektir ve hem de üreticinin çaydan elde ettiği gelirin azalmasına neden olacaktır. Bu yanlış uygulamayı düzeltmek ve üreticilerin mağduriyetini gidermek için ne gibi tedbirler alacaksınız? 
6. 2020 yılında 2018 yılı maliyetinden çay satılması, stok maliyetleri ve diğer maliyetlerin hesaba katılmaması kamu zararına yol açmıştır. Bu zarara neden olan ilgililer hakkında Bakanlığınız Teftiş Kuruluna inceleme ve soruşturma yaptıracak mısınız?