Financial Times: Biden’ın Türkiye açmazı
Financial Times Türkiye temsilcisi Laura Pittel, Türkiye’nin Amerika’dan 40 adet yeni F-16 savaş uçağı alma talebinin Amerika Birleşik Devletleri Başkanı Joe Biden’ı bir açmaza soktuğunu yazdı. Erdoğan’a kızgın bir Kongre’nin bu anlaşmaya onay vermesinin neredeyse imkansız olduğunun belirtildiği haberde, kimi Batılıların Türkiye’nin iyice Rus eksenine girmesinden endişe edildiği belirtildi:
"Türkiye'nin bir savaş uçağı sorunu var. Onlarca yıllık NATO üyesi, hava kuvvetlerinin belkemiğini oluşturması gereken 100'den fazla yeni nesil F35'ten ABD tarafından men edildi. Bu karar Erdoğan’ın Rusya’dan S-400 savunma sistemi satın alması sonucu alındı.
Ankara bir gün kendi Türk yapımı savaş uçağını inşa ederek hava kuvvetlerindeki boşluğu doldurmayı umuyor. Ancak, bu uçak hazır olmaktan uzak olduğu için şimdilik yaşlanan bir F16 filosuna bağımlı.
Bu gerçek, Ankara'nın Washington'a Lockheed Martin tarafından yapılan 40 yeni F16'nın yanı sıra mevcut jetlerinin 80'ine yakın modernizasyon kitleri için yaptığı son talebi açıklıyor.
Rusya'nın S-400 savunma sistemi sözleşmesi nedeniyle Aralık 2020'den bu yana savunma sanayisine yönelik ABD yaptırımlarına tabi olan Türkiye, anlaşmanın "kazan-kazan" olacağını savunuyor.
Böyle bir anlaşma gerçekleşirse, komşusu ve uzun süredir rakibi olan Yunanistan'ın Fransız Rafale jetleri ve Amerikan F35'leri satın aldığı bir zamanda, Türkiye'nin hava kuvvetlerini güncellemesine yardımcı olacak. S-400, ABD tarafından beşinci nesil F35'in güvenliği için bir tehdit olarak görülse de, eski F16'da aynı sorun ortaya çıkmayabilir.
Anlaşma yalnızca ABD savunma sanayisi için kazançlı olmakla kalmayacak, aynı zamanda Erdoğan'ın Putin'e yaklaşmasıyla ilgilenmeyen ABD ve batılı müttefiklerle gergin ilişkilerin onarılmasına da yardımcı olacak.
Carnegie Uluslararası Barış Vakfı'nda Washington'da bulunan eski bir Türk diplomat olan Alper Coşkun, "Burada bir fırsat var" diyor: Bu, Türk savunma sanayisinin veya en azından önemli bir unsurunun transatlantik ilişkiye dahil olmaya devam edeceğini garanti edecek. Bu, diğer birçok alanda dalga etkisi yaratacak karşı karşıya olduğumuz ikilemden bir çıkış yolu."
Ancak ABD'nin bunu kabul edip etmeyeceği belli değil. Satışı engelleyebilecek olan Kongre, insan hakları ihlalleri ve Suriye'de ABD destekli Kürt güçlerine karşı askeri operasyonlar da dahil olmak üzere uzun bir nedenden dolayı Erdoğan'a düşman.
Joe Biden'ın yönetimi, Ankara'nın inandığı gibi, Erdoğan'ı savunmaya daha meyilli olsa bile, Türk liderin ikinci bir S-400 hava savunma sistemi satın alarak Rus ekipmanına sahip olma kararlılığı bu anlaşmayı gerçekleştirmesine yardımcı olmayacak. Erdoğan, F16 talebini göndermeden günler önce yayıncı CBS News'e verdiği demeçte, "Gelecekte kimse ne tür savunma sistemleri aldığımıza, hangi ülkeden, hangi seviyeden müdahale edemeyecek" demişti.
Philadelphia merkezli Dış Politika Araştırma Enstitüsü'nün Orta Doğu programı direktörü Aaron Stein, S-400 sorununun savaş uçağı anlaşmasının Kongre'den geçmesinin "ana engeli" olduğu yorumunu yaptı: "Tehdit temelinde değil, kızgınlık temelinde."
ızgın bir Kongre, muhtemelen Erdoğan'dan Türkiye'de bulunan Rus donanımı üzerinde tavizler ve ikinci sistemi satın almama taahhüdü isteyecektir. Ancak ABD'yi kendisine bir Amerikan alternatifi sunmamakla suçlayan Türk cumhurbaşkanının zeminden vazgeçmesi pek olası değil.
Bu durum Biden yönetimi için bir ayakbağı oluşturuyor. F16 satışına hiçbir koşul olmaksızın yeşil ışık yakılması, Türkiye'nin eleştirmenleri tarafından yersiz bir yatıştırma olarak görülecektir. Ancak satış reddedilirse, Ankara Rusya'ya yönelmek için hazır bir bahane bulmuş olacaktır.
Türkiye'nin Moskova ile daha derin bir savunma işbirliği Ankara'nın çıkarlarına hizmet etmeyecektir. Bu, yalnızca daha fazla ABD yaptırımını tetiklemekle kalmayacak, aynı zamanda Erdoğan'ın savunduğu genişleyen yerli savunma sanayisine de zarar verecek.
Yine de endişesi, başka seçeneği olmadığını hissetmesidir. Putin ile dondurma yediği ve Rus savunma kitini gördüğü bir Rus hava gösterisine 2019 gezisi sırasında Erdoğan, Rus meslektaşına yarı şaka yaparak Su-57 avcı uçaklarından birini satın almak istediğini söylemişti. Bazı batılı yetkililer şimdi bu esprinin gerçek olabileceğinden endişe ediyor.
Amerikalılar bu anlaşmayı onaylamazsa Türkiye ne yapacak? "Rus veya Çinli satın alacaklar" diyor F16'ların satışının onaylandığını görmek isteyen Avrupalı bir diplomat: "Bu boşluğu doldurmaları gerekiyor"
Kaynak: https://www.ft.com/content/0fbd6226-f202-4c50-addc-15fb65ec2394
