Hastalık korkusu nedir, neden ortaya çıkar, belirtileri nelerdir?

Nosofobi (Hastalık korkusu), yani hastalık fobisi, bir bireyin herhangi bir hastalığa yakalanmak konusundaki anormal, irrasyonel ya da aşırı düzeyde olan korkmasına verilen bir isimdir. Çoğu insan, sağlığı konusunda endişelenir fakat mantık temelinde olmayan aşırı düzeyde hastalık ve hastalığa yakalanma korkusu fobiye girer ve nosofobi olarak adlandırılır. Diğer fobilerde olduğu gibi, eğer hastalığa yakalanma endişeniz rasyonel temellere dayanmıyorsa, gerçekliğe dayalı değilse ve kontrol edilemez düzeyde ise, nosofobik olma ihtimaliniz bulunmaktadır. Nosofobi, erkeklerde daha yaygın görülmektedir. 

Nosofobikler, sağlık testlerine girip doktordan sağlıklı onayı alsalar bile korkuları devam eder ve farklı farklı doktorlara gidip kontrol ederler. Ayrıca, mikroplara karşı teması önlemek için aşırı önlemler alırlar. Yaş ilerledikçe ölümcül bir hastalığa yakalanma ihtimali de artar ve ölüm yaklaşır bu yüzden nosofobi sahibi insanlar ölmekten korktukları için yaşlanmak istemezler. Nosofobi hastalığına sahip kişiler hem kendi hayatlarını hem de çevresindekilerin hayatlarını zorlaştırıp sıkıntılara neden olabilir.

NEDEN ORTAYA ÇIKAR? 

Kişiden kişiye değişim gösteren birçok nedeni bulunmaktadır. Temelinde, diğer fobilere neden olan faktörler nosofobi içinde geçerlidir. Nosofobiye neden olabilecek faktörlerin başında şunlar bulunur:

-Öncesinde, çevresinde hastalık veya ölüm görüp bundan büyük bir yıkım alıp etkilenmiş kişiler,

-Erken dönemde ailenin çocuğuna sağlık açısından yaptığı aşırı korumacı ve travmatik davranışlar,

-Travmalar,

-Uzun süreli strese maruz kalmak ve kaygı bozukluğu yaşamak,

-Genetik faktörler,

-Büyük hastalık krizi salgınlarına maruz kalmak ve

-Psikolojik bozukluklar

SEMPOMLARI NELERDİR? 

Anksiyete bozukluğunun bir türü olduğu için, kaygı bozukluğu belirtilerine benzer semptomlar görülür. Fiziksel ve psikolojik olarak iki türde belirtileri bulunmaktadır. 

BAZI FİZİKSEL SEPTOMLAR 

-Nosofobinin fiziksel semptomları arasında şunlar bulunur:

-Mide bulantısı,

-Baş dönmesi,

-Aşırı terleme ve sıcak basması,

-Kalp ritminin artması,

-Nefes alış-verişinin hızlanması,

-Çarpıntı,

-Kaşıntı,

-Panik atak,

-Nefes darlığı ve

-Vücuda iğne batma hissi

-Duygusal/Psikolojik Semptomlar

-Nosofobinin duygusal ve psikolojik belirtileri arasında genel olarak şunlar yer alır:

-Yeme alışkanlıklarına ve hijyene yönelik birçok takıntılı davranışlar,

-Obsesiflik ve sürekli olarak endişeli bir ruh hali içerisinde olmak

TEDAVİ YÖNTEMLERİ NEDİR?

Bu fobinin tedavisi veya azaltmaya yönelik tedaviler mevcuttur. Anksiyete bozukluğu olan fobilerin, temel tedavi yöntemleri nosofobi tedavisi içinde geçerlidir ve uygulanabilir. Kişiden kişiye değişen nosofobi nedenleri gibi tedavi yöntemleri de kişileştirilmiş olarak farklılık gösterebilir. 

BİLİŞSEL DAVRANIŞÇI PSİKOTERAPİ (CBT) 

Bilişsel Davranışçı Psikoterapi (CBT) genel olarak fobilerin tedavisinde kullanılan popüler yöntemlerden biridir. Türkiye Psikiyatri Derneği’ne göre bilişsel davranışçı terapi; düşünce, duygu ve davranışlar arasındaki ilişkiler konusunda çalışılır ve sorunlar üzerine odaklanılır. Sonrasında hastanın başa çıkabilmesi için bazı stratejiler üreterek beceriler kazandırılır. Becerileri kazanmış hasta, hayatına entegre ederek fobisinin üstesinden gelebilir. 

DUYARSIZLAŞTIRMA TERAPİSİ 

Duyarsızlaştırma Terapisi de bir diğer popüler tedavi yöntemidir. Göz Hareketleri ile Duyarsızlaştırma ve Yeniden İşleme (EMDR) Derneği’ne göre bir psikoterapi yaklaşımı olan duyarsızlaştırma terapisi; fizyolojik temelli olup izole anıların işlenmesini sağlar ve beyni zamanında yapamadığı işlemi yapmasını sağlar. Bu sayede de fobiye neden olan travma ortaya çıkarılıp çözülmesi üzerine çalışılır. Sonucunda da fobi sahibi kişi bu durumun üstesinden gelebilir.

MEDİTATİF UYGULAMALAR 

Yoga ve meditasyon gibi teknikler ile ruh halinden çıkmak ve farkındalığı arttırmak hedeflenebilir. Bunlar, birincil tedaviler olmasa bile, ana tedaviye ek olarak, yardımcı olması amacıyla uygulanabilir.

İLAÇ TEDAVİSİ 

Psikiyatri tarafından tıbbi bir tanı konulup ilaç ile tedavi edilmesidir. 

Bazı durumlar da psikoterapiler ve diğer tıbbi olmayan yöntemler tek başına yeterli olmaz bu yüzden takviye olarak ilaç tedavisinin de eş zamanlı olarak uygulanması gerekebilir. Bu sayede nosofobi tedavi edilebilir ya da önemli bir ölçüde azaltılabilir.

NOSOFOBİ VE HİPOKONDRİ ARASINDAKİ FARKALR 

Nosofobi ve hipokondri çok benzer olan sorunlardır ve sıklıkla karıştırılırlar; ancak aralarında bazı ayırt edici farklar bulmak mümkündür. 

Öncelikle, hipokondri, günümüzde giderek artan bir sıklıkla "hastalık kaygı/anksiyete bozukluğu" (IAD) olarak isimlendirilmektedir. Nosofobik birisi, spesifik bir hastalığa karşı irrasyonel bir korkuya sahiptir, hastalık kaygı bozukluğu ise genel olarak "hastalık" kavramına yönelik sağlığı bozacak düzeyde kaygı duymak ile karakterize edilir.

Hipokondriyak biri, baş ağrısı veya boğaz kaşınması gibi ufak tefek semptomlar geliştirdiğinde derin bir kaygıya kapılırken, nosofobik biri ortada hiçbir fiziksel semptom olmamasına rağmen, spesifik bir tıbbi rahatsızlık geliştireceklerinden korkarlar. Örneğin hipokondriyak biri, baş ağrısı yaşadığında beyin tümörü olduğunu düşünebilirken, nosofobik birisi baş ağrısı çekmezken bile beyin tümöründen irrasyonel derecede korkabilir. (Evrim Ağacı)