'İhtiyat akçesi bayram ikramiyesi için olabilir'

ARTI GERÇEK - Reuters haber ajansı, dün üç ekonomi yetkilisine dayandırdığı haberinde, Hazine ve Maliye Bakanlığı'nın, hükümet bütçesine Türkiye Cumhuriyeti Merkez Bankası’ndan (TCMB) 40 milyar lira aktarmak için bir yasal düzenleme üzerinde çalışmaya başladığını gündeme taşıdı.

Reuters’a konuşan kaynaklar, "Bütçe, beklenilenden daha açık" ifadelerini kullandı. Kaynaklardan biri, yasa tasarısının Meclis’e yakında geleceğini söyledi.

Haberde, Türkiye ekonomisinin geçen yıl liranın sert şekilde değer kaybetmesinin ardından resesyona yöneldiği ve liranın, Merkez Bankası’nın başka bir krize karşı savunmada kullanılabilecek döviz rezervlerinin tükenmesi üzerine yeniden baskı altına girdiği belirtildi. Reuters’a konuşan kaynaklardan biri, bu hamlenin "bütçeyi geliştirmek ve güçlendirmeyi hedeflediğini" söyledi. Bir başka kaynak da, "Daha önce ihtiyat akçesinin kullanıldığını hatırlamıyorum. Bütçedeki bozulmanın daha ileri gitmemesi için bu yöntem gündeme geldi" diye konuştu.

Bu konunun gündeme gelmesinin ardından ihtiyat akçesinin mayıs ayı sonunda emeklilere ödenecek bayram ikramiyelerinin buraki parayla yapılacağı iddiaları gündeme geldi.

EMEKLİ İKRAMİYELERİ GÜNDEMDEN DÜŞMÜYOR

Eski Borsa İstanbul Başkanı ve AKP'den daha önce milletvekilliği de yapmış olan İbrahim Turhan, Merkez Bankası'nın ihtiyat akçesinin Hazine'ye devredileceği iddialarında mayıs sonunda emeklilere ödenecek bayram ikramiyelerinin de rol oynamış olabileceğini söyledi.

Turhan, iddialarına ilişkin olarak, "Emeklilere her bayram ikramiye ödenmesinin kamu maliyesinde yaratabileceği etkiye işaret ettiğimizde pek dikkate alınmamıştı. Bugün (dün) Merkez Bankası ihtiyat akçesinin Hazine'ye aktarılmasına ilişkin kamuoyuna yansıyan haberin arkasında bu yatıyor olabilir mi?" ifadesini kullandı.

Emeklilere her bayram ikramiye ödenmesinin kamu maliyesinde yaratabileceği etkiye işaret ettiğimizde pek dikkate alınmamıştı. Bugün @Merkez_Bankasi ihtiyat akçesinin Hazineye aktarılmasına ilişkin kamuoyuna yansıyan haberin arkasında bu yatıyor olabilir mihttps://t.co/OSVM0iAJib

— Ibrahim M. Turhan (@ibrahimmturhan2) 13 Mayıs 2019

Hükümet geçen yıl 24 Haziran seçimleri öncesinde emeklilere iki maaş ikramiye taahhüt etmişti. Bu taahhüdün bütçeye yükü 24 milyar TL olarak hesaplanıyor. Bütçeden emeklilere Ramazan Bayramı'nda 12 milyar TL, Kurban Bayramı'nda da 12 milyar TL ödemeye yapılacak.

Bütçenin zorda olduğu bir sır değil. Öyle ki Prof. Dr. Yalçın Karatepe'ye göre, yılın ilk dört ayında bütçe açığı 90 milyar TL'ye ulaşmış durumda.

Karatepe, Birgün gazetesindeki açıklamasında, "Hazine’nin bütçe dengelerine yönelik verileri açıklanıyor. En son açıklanan nisan ayı rakamlarında yılın ilk dört ayında bütçe yaklaşık 52 milyar lira açık verdi, ama 37 milyar liraya yakın TCMB’den ocak ayında aktarılan para vardı, onu dahil ettiğimiz zaman bir 90 milyar liralık açık var. Para yok, kamu harcamaları devam ediyor. Ekonomik aktivite yavaşladığı için vergi gelirleri düşüyor. Bu durumda harcamaları neyle finanse edeceksin? Bu durum, 23 Haziran seçimlerine gidene kadar hükümetin ekonomik gerekçeleri bir kenara bırakıp bütün kaynakları seçim sonuçlarını etkileyebilmek için kullanacağını gösteriyor. Hem kamu harcamalarını artırarak devam edeceğini gösteriyor hem de diğer taraftan döviz piyasasına müdahaleler var… 23 Haziran atlatılmaya çalışılıyor. Bunun başka bir açıklaması yok" değerlendirmesi yaptı.

Hazine'de para kalmadı. Merkez Bankasından 40 milyar lira daha aktaracakları söyleniyor. Seçime kadar yapmayacakları yok. Enflasyon? kurlar? https://t.co/QUvn8rCkVk

— Yalçın Karatepe (@ykaratepe) 13 Mayıs 2019

Merkez Bankası’nın (TCMB) 40 milyar liralık ihtiyat akçesini merkezi yönetim bütçesine aktarmasını yorumlayan eski Hazine Müsteşarı iktisatçı Mahfi Eğilmez de, dün Twitter mesajında "Bayram ikramiyesini ödeyecek para yok deniyor" diye yazmıştı.

Reuters'in, TCMB'nin ihtiyat akçelerinin bütçeye devredileceği yolundaki haberi umarım doğru değildir. Bu para basmak demektir. Kısa vadeli avans uygulaması çok daha namuslu bir uygulamaydı.

— Mahfi Eğilmez (@mahfiegilmez) 13 Mayıs 2019

YANGIN BİR TÜRLÜ AZALMIYOR, HAZİNE SU YETİŞTİREMİYOR

İktisatçı Mustafa Sönmez de, Hazine'nin açıklarının büyüdüğünü ve bu açığı kapatmak için hükümetin Merkez Bankası’nın atıl olarak gördüğü kaynaklarını kullanma yoluna gitmek istediğini belirtti. Sönmez, ihtiyat akçesiyle ilgili böyle bir hamlenin, ekonomik krizdeki muhtaçlığı gözler önüne serdiğini vurguladı.

Merkez Bankası'nın yıllık karı üzerinden ayrılan 46 milyar TL'lik ihtiyat akçesinin bütçeye aktarılması girişimi varmış; bu para basmaktan farklı değil. Getireceği sonuç da enflasyon ve kur artışına yakıt olmak.

— uğur gürses (@ugurses) 13 Mayıs 2019

İktidarın Hazine'deki açığı kapatmak için Merkez Bankası kaynaklarına yöneldiğini söyleyen Sönmez, "Her yıl nisan ayında aktarılan, Merkez Bankası’nın kârı olan temettüler ocak ayına çekildi, bir öyle kaynak kullandı. Şimdi de merkez bankasının yedek akçesinin kullanılmasının yolları araştırılıyor. Orada atıl bir kaynak olarak düşünülüyor. Hazinenin açıkları büyüyor, esas problem o. Hem vergi gelirleri düştü hem mega projelerden dolayı yükler arttı, ayrıca Ziraat Bankası başta olmak üzere kamu bankalarının içi boşalmıştı, onu sermayelendirdi. Bunları art arta koyunca sistemde ne arıza varsa, krizi yumuşatmak ya da yönetebilmek için hazine devreye giriyor ve bundan dolayı da açıkları büyüdükçe büyüyor. (İktidar) bu açığı yamayabilmek için de kaynak arayışında, Merkez Bankası’nı olabildiği kadar kullanmaya çalışıyor. Şimdi de onun yedek akçesini kullanmanın yollarını arıyor" ifadelerini kullandı.

CHP Genel Başkan Yardımcısı ve Parti Sözcüsü Faik Öztrak, bütçede sorunlar olduğunu hükümetin vergi gelirlerini toplamakta sıkıntı yaşadığının belli olduğunu ifade etti. Öztrak, bütçede ödemelerin yapılması noktasında sıkıntılı olduğunu belirterek, eğer ihtiyaç akçesi hamlesine başvurulursa bununu 'bıçak kemiğe dayandı demek' anlamına geldiğini söyledi.

VERGİ GELİRLERİNDEKİ AZALMA GÖRÜLÜYOR

Merkez Bankası'ndan ihtiyaç akçesiyle ilgili bir açıklama gelmemesine dikkat çeken Öztrak, "Hükümetin Merkez Bankası'nın zor günler için kenarına koyduğu ihtiyaç akçesini Hazine'ye devretmeye hazırlandığı iddialarına Merkez Bankası'ndan henüz bir cevap gelmedi. Bu parayı basıp piyasaya sürdükleri andan itibaren başka noktalara doğru sıçrar gider. Emekli ikramiyesini bir kez ödedin ondan sonraki ödemeleri ne yapacaksın. Seçim sürecini uzatmak ekonomiyi bunalıma sokmak anlamına geliyor" ifadesini kullandı.