İddia: İkinci 128 milyar dolar vakası
Döviz kurlarını ve özellikle doları kontrol altında tutabilmek için "yeni" olarak tanıtılan ekonomik model yerine Merkez Bankası (TCMB) rezevleri kullanılarak kamu bankaları üzerinden piyasaya müdahale edildiği iddiaları her geçen gün büyüyor. İktidar 20 Aralık’ta kur artışını garanti eden ‘kur korumalı mevduat hesabını’ açıkladı. Döviz kurundaki aşırı artışa uzun süre seyirci kaldıktan sonra bir gecede kur korumalı mevduat hesabına geçip bireysel tasarruflara dolar garantisi veren iktidarın Merkez Bankası rezervlerinden 7-9 milyar dolar sattığı belirtiliyor. Merkez Bankası'nın rezervleri daha önce olduğu gibi bol keseden harcayıp yeni bir 128 milyar dolar vakasına yol açmasından endişeleniliyor.
Hükümet, 2018 yılından itibaren hızla yükselmeye başlayan kur şokunu durdurabilmek için Merkez Bankası rezervlerini hızla satmaya başladı. Kur satışlarının normal Merkez Bankası ihaleleri yerine kamu bankaları üzerinden yapıldığı ve toplamda 128 milyar dolarlık rezervin eridiği belirtildi.
20 Aralık'ta sürpriz şekilde kur artışını garanti eden TL hesabı açıklandı. Açıklamayla birlikte 18 liraları aşan dolar kuru 12 liralara kadar geriledi. Kurun gerilemesinde halkın yeni modele güven duyup dövizlerini bozdurmasının, döviz hesaplarından çıkmasının etkili olduğu iddia edildi. Ancak devletin resmi verileri, Merkez Bankası'nın 20-21 Aralık tarihlerinde hem doğrudan hem de örtülü döviz satışı yaptığını, bankalardaki döviz mevduatlarında da düşüş değil aksine artış olduğunu gösterdi.
Ekonomist Haluk Bürümcekçi, 20, 21 ve 22 Aralık günlerinde Merkez Bankası'nın toplamda 8.6 milyar dolarlık döviz satışı yaptığını belirtti. BDDK günlük verileri de bankalardaki dolar mevduatının azalmadığını, aksine arttığını gösterdi.
Prof. Veysel Ulusoy da, sosyal medya hesabından, operasyonun planlı olarak halkın eli kolu bağlanarak akşam yapıldığını söyledi.
TCMB'NİN EKSİ REZERVİ ARTIYOR
Sözcü’de yer alan habere göre yeni modelin tuttuğunu göstermek için Merkez Bankası (MB) rezervlerinin kullanılması 128 milyar dolarlık sürecin bir benzerinin yaşanabileceği endişelerini artırdı. Üstelik şu anda Merkez Bankası'nın kendi rezervleri eksi 55 milyar dolarda bulunduğu için kendisine ait olmayan parayı harcadığı da ifade ediliyor.
VATANDAŞ DÖVİZE KOŞTU
Hükümet temsilcileri, döviz kurlarındaki düşüşü, "yeni mevduat uygulamasını duyan bireylerin yoğun döviz satışına" bağladı. Ancak Merkez Bankası 20-21 Aralık günlerinde örtülü döviz satışı yaparken, bankalardaki döviz mevduatlarında düşüş yerine artış görüldü. BDDK verilerine göre, pazartesi günü yaklaşık 400 milyon dolar azalan yabancı para mevduatları, salı günü yaklaşık 1.4 milyar dolar arttı. TL mevduat ve katılım fonları miktarı ise yaklaşık 53 milyar TL geriledi.
KİMLER DÖVİZ SATTI, İSİMLERİ AÇIKLAYIN
Ekonomist Prof. Özgür Demirtaş, sosyal medya hesabı üzerinden yaptığı açıklamada, 20 Aralık günü dolar satanların açıklanmasını istedi. Demirtaş, "Neden son dakikaya kadar dolar/TL'yi azdıracak açıklamalar yaptınız? Sonsuz faiz son dakikada mı aklınıza geldi? Yoksa biliyor muydunuz yapacağınızı? Yapacaktıysanız, neden dolar/TL'nin 10 TL'nin üzerine çıkmasına izin verdiniz? Kimler 18 TL'den doları sattı. İsim isim açıklayın" dedi.
DÖVİZ REZERVLERİ GİZLİCE SATILAMAZ
Piyasaya müdahale hakkında açıklama yapan Gelecek Partisi Sözcüsü, iktisatçı Serkan Özcan, "Her şey kaldığı yerden devam ediyor! 128 milyar dolar yakmanın ülkeyi getirdiği nokta ortadayken, hâlâ yanlışta ısrar ediyorlar. Devlet yönetmeyi fon yönetmek zanneden, finansal kumar oynayan bir aklın millete hiçbir hayrı olmadı ve olmayacak! Ağır bedel ödeyerek anlayacağız. Merkez Bankası'nın döviz rezervlerini gizlice satmak diye bir enstrüman yok" dedi.
‘128+7 MİLYAR DOLAR’
CHP Sözcüsü Faik Öztrak, sosyal medya hesabından şu noktaya dikkat çekti:
"128 milyar doları buharlaştıran zihniyet yeniden işbaşında. Yeni bakan son operasyonda arka kapıdan döviz satışını zımnen kabul etmiş. TCMB’nin olmayan dövizlerini sattırarak kuru ne kadar baskılayabilirsiniz? Artık sorumuzu ‘128+7 milyar dolar nerede?’ diye güncellememiz gerekecek" paylaşımı yaptı.
Cumhuriyet’te yer alan haberde ise Öztrak, TCMB’nin net rezervelerinin 10 Aralık’ta eksi 50 milyar dolar, bugün de eksi 64 milyar dolar olduğuna dikkat çekti. Öztrak, özellikle 20 Aralık’ta TCMB’nin arka kapısından kamu bankaları ve kamu kuruluşlarına döviz satıldığı, gece de bunların piyasaya sürüldüğü izleniminin güçlendiğini vurguladı. Ayrıca iktidarın, yurttaşın dövizini "kur korumalı mevduat hesabına" götürmek için bozdurduğunu söylediğine işaret eden ve "Hazine daha uygulama tebliğini çıkarmamış bile. Vatandaş bilmediği bir şey için neden elindekini satsın" diye soran Öztrak, 20 Aralık açıklamaları öncesi yüksek kurdan 1.7 milyar dolar satıldığı iddialarına da dikkat çekti ve şu soruyu tekrarladı: "Bu düzenlemeden kimin haberi oldu? Bunu bir kişi biliyorsa çoğu insan da duyar. Bunu kimler sattıysa manipülasyonun olağan şüphelisi de onlardır."
‘BU HUKUKİ DEĞİL’
İYİ Parti Grup Başkanvekili Erhan Usta da TCMB’nin analitik bilançosu incelendiğinde rezervlerde pazartesiden bu yana 7 milyar dolar azalma olduğunu hatırlattı. Usta şöyle konuştu: "Rezevlerdeki azalma nasıl olabilir? Doğrudan müdahale yapılmadı, TCMB döviz satacağını da ilan etmedi ama rezervler azaldı. Öyle anlaşılıyor ki 128 milyar dolarda olduğu gibi yine arka kapı operasyonları ile şeffaf olmayan bir şekilde piyasaya müdahale yapılmış. Bu 128 milyar dolarda olduğu gibi hiçbir şekilde hukuki olmayan bir müdahaledir."
