İşsizin ekmek parası vergiye gidiyor

Aylardır ücretsiz izin desteği ile geçinmeye çalışanların her ay 6 ekmek parası, işsizlik ödeneği alanların da her ay 6 ile 12 ekmek parası damga vergisine gidiyor.

Asgari Ücret Tespit Komisyonu 2021 yılında uygulanacak asgari ücreti belirlemek üzere ikinci toplantısını yarın Türkiye İşveren Sendikaları Konfederasyonu (TİSK) ev sahipliğinde gerçekleştirecek. Komisyon önceki hafta çalışmalarına başlamadan önce TÜRK-İŞ Genel Başkanı Ergün Atalay, HAK-İŞ Genel Başkanı Mahmut Arslan ve DİSK Genel Başkanı Arzu Çerkezoğlu ortak açıklama yaparak asgari ücretten gelir ve damga vergisi alınmaması çağrısında bulundu. TİSK Genel Sekreteri Akansel Koç da komisyonun ilk toplantısındaki konuşmasında, ücret üzerindeki vergi yükünün OECD ortalamalarının çok üzerinde olduğunu belirterek, bu seviyelere çekilmesini istedi.

Muhalefet partileri de yaptıkları açıklamalarda asgari ücretin vergi dışı bırakılmasını önerdi.

Asgari ücret üzerinden her ay asgari geçim indirimi (AGİ) sonrası 154.50 TL gelir vergisi, 22.34 TL de damga vergisi alınıyor.

İŞSİZİN EKMEK PARASI DAMGA VERGİSİNE GİDİYOR

Habertürk’ten Ahmet Kıvanç’ın haberine göre pandemiden etkilenen milyonlarca kişi de damga vergisi adaletsizliği ile karşı karşıya bulunuyor. İşsizlik Sigortası Fonu’nca ödenen işsizlik ödeneği, kısa çalışma ödeneği ve ücretsiz izindekiler için yapılan nakdi ücret desteği için binde 7.59 oranında damga vergisi kesintisi yapılıyor.

Örneğin ücretsiz izne çıkartılan işçilere fondan verilen günlük 39.24 TL desteğin 30 kuruşu damga vergisi olarak kesiliyor. Nakdi ücret desteği aylık 1177 TL olmasına karşın, ayda 9 lira damga vergisi kesildiği için işçinin eline 1168 TL geçiyor.

Ankara’da 200 gram ekmek 1.50 TL’ye satılıyor. Kesilen 9 lira, aylardır ücretsiz izin desteği ile yaşamak zorunda kalan yüz binlerce kişi için her ay 6 ekmek parası anlamına geliyor.

İşsizlik ödeneği brüt asgari ücretin yüzde 40’ı ile yüzde 80’i arasında değişiyor. İşsizlik ödeneği alan işsizlerden de her ay 9 lira ile 18 lira arasında değişen tutarlarda damga vergisi alınıyor.

Kısa çalışma ödeneği asgari ücretin yüzde 60’ı ile yüzde 150’si arasında değişiyor. Kısa çalışma ödeneğinden yararlanan işçilerden ise 13.40 TL ile 33.50 TL arasında değişen tutarlarda damga vergisi alınıyor.

Ekmek hesabından gidersek işsizler her ay 6-12 ekmek parasını, kısa çalışma ödeneği alanlar da her ay 9 – 22 ekmek parasını damga vergisi olarak ödüyor.

BİRÇOK İŞVEREN KÖTÜ NİYETLİ ŞEKİLDE KULLANIYOR

Pandemi dolayısıyla getirilen işten çıkarma yasağına paralel işverene tanınan işçileri ücretsiz izne çıkarma hakkının, birçok işyerinde kötü niyetli şekilde kullanıldığına dair çok yoğun şikayetler geliyor. Ücretsiz izni haklı fesih sebebi yapamadıkları için, kıdem tazminatını kaybetmek istemeyen işçiler mecburen ücretsiz izin desteğine razı oluyorlar.

Türkiye İş Kurumu’nun (İŞKUR) verilerinden yapılan hesaplamaya göre, nisan-mayıs aylarında 1 milyon 358 bin kişi ücretsiz izne çıkartıldı. Ücretsiz izne çıkartılanların sayısı haziranda 934 bin, temmuzda 688 bin, ağustosta 669 bin, eylülde 609 bin, ekim ayında da 540 bin oldu. Kasım ayında yeniden artarak 618 bin kişiye yükseldi. Nisan-kasım döneminde toplam 2 milyon 164 bin kişi ücretsiz izin desteğinden yararlandı. Bunların önemli bir kısmı 8 aydır ücretsiz izinde bulunuyor.

KISA ÇALIŞMADAKİ İŞÇİ SAYISI YENİDEN ARTTI

Kısa çalışma ödeneği alan işçi sayısı kasım ayında yeniden artmaya başladı. Nisan ayında 3 milyon 243 bin olan ödenek alan kişi sayısı mayısta 3 milyon 282 bin, haziranda 2 milyon 486 bin, temmuzda 1 milyon 774 bin, ağustosta 1 milyon 302 bin, eylülde 1 milyon 51 bin, ekimde 967 bin kişi oldu, kasım ayında ise 989 bin kişiye yükseldi. İŞKUR aylık geçici verileri geriye doğru güncelliyor. Örneğin ekim ayında 927 bin olarak açıklanan kısa çalışma ödeneği alan işçi sayısı, son bültende 967 bin kişi olarak revize edildi.

DEVLET İÇİN KÜÇÜK PARA, İŞÇİ İÇİN EKMEK PARASI

Nisan ayından bu yana olan 8 aylık dönemde ücretsiz izindeki işçilere yapılan toplam ödeme 6 milyar 478 milyon lira oldu. Aynı dönemde kısa çalışma ödeneği alan işçilere 23 milyar 323 milyon lira ödenek verildi.

İşten çıkarma yasağı dolayısıyla işsizlik ödeneği alanların sayısı her ay azalıyor. Ocak ayında 610 bin olan işsizlik ödeneği alan işçi sayısı kasım ayında 225 bin kişiye kadar geriledi. İşsizlere fondan bu yıl verilen toplam işsizlik ödeneği tutarı ise 5 milyar 938 milyon lira oldu.

İşsizlik fonu ödemelerinden yapılan damga vergisi kesintileri ise şöyle gerçekleşti:

Ücretsiz izin desteği ödemelerinden 49.2 milyon lira, kısa çalışma ödeneğinden 177 milyon, işsizlik ödeneklerinden ise 45.1 milyon lira damga vergisi kesintisi yapıldı. İşsizlik fonu ödemelerinden kesilen damga vergisi geliri devlet için çok küçük bir rakam ama kısa çalışma ya da ücretsiz izindeki işçiler ile işsizler için her ay 6 ila 22 ekmek parası anlamına geliyor.