Kapanma enflasyon ölçümünde belirsizlik yaratabilir: Mayısta bazı fiyatlarda daha az değişim olabilir
Coronavirus nedeniyle 17 Mayıs'a kadar sürecek kısıtlamaların enflasyon üzerindeki etkisini değerlendiren ekonomistlere göre, bu dönemde satılamayan bazı ürünlerin fiyatlarında değişim olmaması mayıs ayı özelinde bu ürünlerin etkisiyle enflasyonun daha düşük çıkmasına neden olabilir.
Ekonomistler, kapanmanın yaratacağı bu etkinin yine kapanmanın sona ermesiyle birlikte yani haziran ayında ortadan kalkacağına dikkat çekiyorlar. Benzer sürecin daha önce de yine pandemi döneminde yaşandığını hatırlatan ekonomistler, Türkiye İstatistik Kurumu'nun (TÜİK) de kapanmalarda fiyat toplamaya ilişkin daha detaylı bilgi vermesini de istiyorlar.
Öte yandan, her ne kadar geçici de olsa bu süreçte, enflasyonla birlikte enflasyona endeksli tahvil ve kira kontratları ilk etkilenecek alanlar olarak öne çıkıyor.
ÇOĞU ÜRÜNDE SAĞLIKLI BİR ÖLÇÜM OLMAYACAK
Ekonomist Uğur Gürses, Reuters'ın kapama döneminde kapalı işyerleri ile bazı ürünlerin satışının yasaklanmasının enflasyon hesabını nasıl etkileyeceğine yönelik sorusuna şöyle yanıt verdi:
"TÜİK'in enflasyonu hesapladığı endekste 415 kalem mal ve hizmet var. TÜİK'in günlük, haftalık ve ayda iki defa fiyat topladığı farklı ürünler var. Mayıs ayı özelinde en önemli sorun gerçek enflasyonu nasıl ölçeceğimiz. Karmaşa oluşacak çünkü haftada bir fiyat toplanan ürünlerde fiyat alınamayacak ürünler olacak. Ayda iki kez fiyat toplanacak ürünlerde ayın ilk haftası ve son haftası kullanılıyor. Bu ay çoğu ürün ve hizmette bir kez fiyat alınacak ve bu muhtemelen tam sağlıklı bir ölçüm olmayacak. Mayıs enflasyonu diye açıklanacak oranın gerçekte enflasyonu tam olarak ölçemeyecek. Özellikle de politika yapıcıların TCMB'nin Mayıs ayı verisine bakıp daha da gevşek duruş göstermemesi lazım."
PAZAR YERLERİNİN YENİDEN AÇILMASINA KARAR VERİLDİ
Cumhurbaşkanı Tayyip Erdoğan, sıkılaştırılan tedbirlere rağmen Coronavirus vakalarındaki artışın ardından nisan sonunda başlayan ve 17 Mayıs'ta sona erecek yeni kapanma tedbirleri açıkladı. Açıklanan tedbirlerde üretime yönelik bir sınırlama olmadı ve daha çok hizmetler sektörlerini etkileyen sokağa çıkma kıstılamaları uygulamaya başlandı. Tedbirlerin bir kısmı ise gelen talepler ve uygulamadaki sorunlarla sonradan genelgeler ile değiştirildi. Buna son örnek yaş sebze ve meyve ile fide satışı yapan pazar yerlerinin ilk açıklanandan farklı olarak 8 ve 15 Mayıs'ta açılması kararı oldu.
İçişleri Bakanlığı'nın dün 81 il valiliğine gönderdiği "Pazar Yerleri" konulu genelge bazı üreticilerin topladıkları mahsülleri çöpe dökmesine ilişkin görüntülerin dün sosyal medyada yayımlanması ardından geldi. Pazar yerlerinin yeniden açılmasıyla sınırlı fiyat toplamanın tekrar gündeme gelebileceğini de belirten Gürses, "TÜİK'in bu konuyu özel bir açıklama ile öncesinden belirtmesi lazım, çünkü enflasyona endeksli tahvil faizleri, kira kontratları ve ücret kontratları ilk akla gelen etkilenecek ilişkili alanlar" dedi.
Bir başka ekonomist de, "Hizmetler tarafı bu dönemde kapalı. Geçmişte de aynısı oldu. Hizmet tarafının kapanması ile enflasyon daha düşük çıkacak. Mal tarafında ne olacak? Belirli yerler seçiliyor o noktalardan fiyat toplanacak ve marketler herşeyi satmıyor en son geçerli fiyatı alacaklardır. Dolayısıyla bir önceki aya göre bu ürünlerde değiliklik olmayacak ya da olması gereken artış ya da fiyat değişimi ekonomi açılınca hazirana kalacak. Enflasyon gerçekleşmesi bir ay gecikme ile yansıyacak" dedi.
Merkez Bankası (TCMB) geçen hafta yılsonu enflasyon tahmini yüzde 9.4'ten yüzde 12.2'ye yükseltti ancak bu piyasa beklentisi olan yüzde 14'ün çok altında kalıyor. Bugün açıklanan (TCMB) mayıs ayı beklenti anketinde, yıl sonu TÜFE beklentisi bir önceki anketteki yüzde 13.12'den yüzde 13.81'e yükseldi.
Reuters anketlerinde yıl sonu enflasyon tahmini yüzde 14'ün üzerinde oluşurken, son dönemde ekonomistler daha da yukarı yönlü revizyon yapmaya başladı. Tepe noktası tahminleri ise son dönemde TL'deki değer kaybı ile nisandan mayısa doğru kayarken, politika faizi olan yüzde 19'u aşma ihtimali de doğdu. Ekonomistler, bu nedenle politika faizinde artış ihtimali oluşabileceğini düşünüyordu.
Merkez Bankası Başkanı Şahağ Kavcıoğlu, enflasyonun bu yıl tepe noktasını ne zaman göreceği sorusuna, "Enflasyon ile ilgili olarak baz senaryomuzda nisan verisinin zirveyi oluşturacağını öngörüyoruz. Raporda söylediğimiz nedenlerden ötürü Mart enflasyonunun üzerinde yüzde 17 civarında gerçekleşeceğini öngörüyoruz. Bu aydan sonra da enflasyonun aşağı yönlü geleceğini tahmin ediyoruz" cevabını vermişti.
Tüketici Fiyatları Endeksi (TÜFE) TL'deki değer kaybının da etkisiyle nisan ayında yüzde 17.14 ile iki yılın rekor seviyesine yükseldi. Nisanda üretici enflasyonu ise yüzde 35'i aştı.
