Pandemi döneminde açıklanan destekler yetersiz, işsizlik artabilir

Remzi BUDANCİR

ARTI GERÇEK - Coronavirus (Covid-19) salgını riski sürüyor. Mayıs ayında düşüşe geçtiği belirtilen vaka sayısında tekrar yükselme olduğu ifade ediliyor. Pandemi sağlık kadar ekonomiyi de etkiledi. Pandemi döneminde 3 ay kepenk açamayan esnaf büyük zarar gördü.  Bu süreçten olumsuz etkilenen esnaflardan bazıları kepenk kapatırken,  bazıları ise iflas etme aşamasına geldi. Esnafın yaşadığı sorunlar ise hala çözülmüş değil.

DİYARBAKIR’DA İŞLETMELERE YÖNELİK ANKET ÇALIŞMASI

Diyarbakır Ticaret ve Sanayi Odası (DTSO) ve Diyarbakır Organize Sanayi Bölgesi 11-22 Mayıs 2020 tarihleri arasında Diyarbakır Organize Sanayi Bölgesi’nde faaliyet gösteren işletmelerle ilgili anket çalışması yaptı. Organize Sanayi Bölgesi’nde bulunan 212 işletmeden 152’si ile yüz yüze görüşme yapılarak yapılan anket çalışmasında işletmelerin Pandemi sürecinde açıklanan istihdam ve finansal tedbirlerden ne düzeyde yararlandıkları mercek altına alındı.

İŞLETMELERİN YÜZDE 82’Sİ PANDEMİ SÜRECİNDEN ETKİLENDİ

Saha araştırmasına göre işletme sahiplerinin yüzde 82,3’ü pandemi sürecinden etkilendiğini ifade etti. 152 işletmenin sadece yüzde 20’nin pandemi döneminde açıklanan banka kredi desteğinden yararlandığının belirtildiği araştırmada, SGK ve vergi borcu öteleme desteğinden yararlanan işletme oranının yüzde 18,40 olduğu belirtildi. Görüşülen işletmelerin yüzde 57’sinin bu dönemde kira, fatura, vergi, SGK, çalışan maaşı, banka kredi ve borçlarını ödeyemediğinin belirtildiği saha araştırmasında şu tespitler yer aldı: "Pandemi döneminde işletmelerin üretimlerini desteklemek için kısa çalışma ödeneği, borç erteleme ve banka kredi desteği açıklanmıştır. Kısa çalışma ödeneğine işletmelerin yüzde 53,9’u başvurmuştur. 152 firmada çalışan toplam 7 bin 976 çalışanın yüzde 42’si için başvuru yapılmış (3.347 çalışan), başvuru yapılan çalışanların yüzde 56,17’si (1.880 çalışan) bu destekten yararlanmıştır.

İŞSİZLİK ORANI YÜKSELEBİLİR

Başvuru yapıp destek alamayan işletmelerin yüzde 85,5’i 450 prim gün koşulunu sağlayamamıştır. Görüşme yapılan işletmelerin yüzde 60,5’inin faaliyet süresinin 10 yıl altında olması, ilimizde küçük ve mikro ölçekli işletmelerin yoğunluğu ve bölgenin özgün sorunları düşünüldüğünde 450 prim gün koşulu Diyarbakır için dezavantaj yaratmıştır.  İşletmelerde bu dönemde ücretli izne çıkarılan çalışan sayısı 632, ücretsiz izne çıkarılan çalışan sayısı bin 117 kişidir. Bu durum ildeki yüksek işsizlik oranlarının daha fazla artmasına neden olmuştur.

İŞLETMELER KİRA, FATURA, VERGİ VE ÇALIŞANLARIN ÜCRETLERİNİ VEREMİYOR

İşletmelerin yüzde 57,40’ı bu dönemde kira, fatura, vergi, SGK, çalışan maaşı, banka kredi ve borçlarını ödeyemediklerini belirtmiştir. Pandemi öncesi finansa erişimde zorlanan il ve bölge işletmeleri bu dönemde daha ciddi finansal sorunlar karşı karşıya kalmışlardır.

İşletmelerin yüzde 61,2’sinin hali hazırda bankalara kısa, orta ve uzun vadede kredi borçları bulunmaktadır. Açılan kredi desteklerine görüşme yapılan işletmelerin yüzde 57’si başvurmuştur. Başvuru yapmama nedenleri arasında mevcut kredi borçları ve işletmenin sicili önemli bir paya sahiptir. Banka kredi başvurusu yapan işletmelerin de sadece yüzde 51,2’si kredi alabilmiştir.

İŞLETMELERİN YÜZDE 84’Ü DESTEKLERİN YETERSİZ OLDUĞUNU BELİRTMİŞTİR

Genel olarak bakıldığında açıklanan tedbirlerden yararlanma oranları oldukça düşüktür.  İşletmelerin sadece yüzde 20,30 banka kredi desteğinden, yüzde 18,40’ı SGK ve vergi borcu ötelemeden, yüzde 29’u kısa çalışma ödeneğinden yararlanmıştır. İşletmelerin yüzde 84’ü pandemi döneminde açıklanan desteklerin yetersiz olduğunu belirtmiştir.