Reuters: TCMB swap anlaşmalarıyla rezerv kayıplarını telafi edemez, asıl ihtiyaç döviz alım ihalesi
Türkiye'nin son dönemde yöneldiği swap anlaşmaları brüt rezervlerde artış yaratsa da Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası'nın (TCMB) negatifte olan kendi rezervleri artırmadığından kalıcı bir çözüm olmadığını söyleyen bankacılara göre, gerçekte ihtiyaç duyulan mevcut piyasa koşullarında mümkün olmayan döviz alım ihaleleri. TCMB son iki yılda belirginleşen rezerv kayıplarını telafi etmek için diğer merkez bankaları ile swap anlaşmalarına yeniden yöneldi.
Bankacılar ayrıca TCMB'nin daha önce yaptığı bir hatayı bugün çözmeye çalıştığına da dikkat çekiyorlar. Düşük faiz polikalarıyla birlikte TL'nin değer kaybını önöelemek için yapılan rezerv satışlarının telafinde de doğru yöntem uygulanmadığını belirtiyorlar. Bankacılar TCMB'nin döviz rezervlerini artırması gerektiği konusunda hem fikir. Bunun için ise bilinen en klasik yöntem döviz alım ihaleleri ya da reeskont kredileri. Reeskont kredileri bu yıl rezervlere yaklaşık 20 milyar dolar katkı sağlaycak.
İhale ile döviz almak ise mevcut piyasa koşulllarında kura yaratacağı baskı nedeniyle pek mümkün görünmüyor. Swap anlaşmaları ise brüt rezervlere katkı yapsa da bankanın kendisine ait rezervleri ve net rezervleri artırmadığından bir çok açıdan rezerv yeterliliğini artıran bir gelişme değil.
TCMB verilerine göre, 18 Haziran haftasında TCMB'nin brüt döviz rezervleri yaklaşık 4.3 milyar dolarlık artışla 56 milyar dolara yükseldi. Verilere göre altın rezervleri ise 1.85 milyar dolar düşüşle 41.3 milyar dolara geriledi. Brüt döviz rezervlerindeki 4 milyar dolarlık artışın büyük bölümü Çin ile ilgili hafta gerçekleşen swap anlaşmasından geldi. Böylece ilgili haftada TCMB rezervleri 94.9 milyar dolardan 97.3 milyar dolara yükselmiş oldu.
TCMB, Çin ile swap anlaşmasını 15 Haziran'da hesaplara girecek şekilde 2.4 milyar dolardan 6 milyar dolara artırmıştı. Banka bu hafta itibarıyla diğer merkez bankalarıyla swap anlaşmalarını artıracağı açıklamasında da bulundu.
TCMB açıklaması sonrası Reuters'da yayımlanan haberde en çabuk tamamlanabilecek swap anlaşmalarının başında Azerbaycan'ın geldiğine dikket çekildi. Reuters haberinde Malezya ve Güney Kore, Rusya, İngiltere, Katar ve bazı diğer Asya ülkeleri de görüşme yapıldığı belirtildi.
HATA, HATA İLE TELAFİ EDİLMEYE ÇALIŞILMAMALI
Koç Üniversitesi Ekonomi Profesörü Selva Demiralp, "Uzun soluklu problemlerin kurda yarattığı baskıları rezerv satarak gidermeye çalışmak baştan en büyük hata. Bu hatanın sonucunda eriyen rezervleri geçici olarak yerine koyma haberi ise geçmişten ders alınmadığı endişesini tetiklediği için arzu edilen itibarı kazandırmıyor" dedi.
Türkiye TL'yi desteklemek adına 2019 ilk çeyrek sonundan 2020 Kasım ayında ekonomi yönetimde yaşanan değişime kadar büyük bölümü TCMB rezervlerinden milyarlarca dolar döviz arzı gerçekleştirdi. Bu arzı bankacılar 2019'dan 2020 Kasım'a kadar yaklaşık 130 milyar dolar olarak hesaplıyor.
TCMB'nin lokal bankalarla yaptığı swaplar nedeniyle rezervlerin kayıplarının tamamı toplam rezervlere düşüş olarak yansımıyor. Lokal bankalar ile yapılan swaplar ise geçen hafta itibarıyla yaklaşık 45 milyar dolar civarında bulunuyor. Bu swaplar başta olmak üzere döviz rezervlerine sadece TCMB sahipliğindeki rezervler olarak bakıldığında tutar bankacılar tarafından yaklaşık eksi 60 milyar dolar olarak hesaplanıyor. TCMB diğer merkez bankalarında olduğu gibi Türkiye'nin de rezervlerine brüt olarak bakılması gerektiğini belirtiyor. Ancak sert düşüşler nedeniyle piyasalar yeterlilik ölçümleri için artık sadece brüt rezervlere bakmanın yeterli olmaycağını düşünüyorlar. TCMB'nin Çin ile 6 Katar ile de 15 milyar dolar tutarında swap anlaşması bulunuyor. Bankanın bilinen bir başka swap anlaşması yok. Swap anlaşmalarına yönelik bir başka konu ise kullanım amaçları. Swap anlaşmaları ülkelerin yerel para birimleriyle ticaret yapmalarının önünü açarken, kullanımların yaygınlaşması ise dış ticarette doların ağırlığını azaltarak yerel para birimlerindeki baskıyı da sınırlayabiliyor.
TCMB, Çin ile swap anlaşmasının artırılması döneminde yaptığı açıklamada, "Para takası anlaşmasının temel hedefi yerel para birimleri üzerinden gerçekleştirilen ticareti kolaylaştırmak ve iki ülkenin finansal istikrarına destek sağlamaktır" dedi.
Ancak, Çin ile yerel para birimleri üzerinden yapılan ticaret swap anlaşmasının büyüklüğüne göre değerlendirildiğinde neredeyse yok düzeyinde. TCMB açıklamalarına göre, Çin swap anlaşmasının ilk kullanımı 18 Haziran 2020 tarihinde gerçekleşti. Bu sayede Türk şirketleri Çin'den ithalatlarını yuan cinsinden ödeme yaparak gerçekleştirdi ancak tutar açıklanmadı. Katar ile 15 milyar dolarlık swap anlaşmasına yönelik ise bilinen bir kullanım yapılmadı. IMF, haziran ayındaki Türkiye raporunda toplam rezervlerin olması gerekenin "oldukça altında" kaldığına dikakt çekerken net rezervlerin ise swaplar düşüldüğünde negatif seyrine dikkat çekiyor.
Istanbul Anayltics'ten Güldem Atabay, "Net Uluslararası Yatırım Pozisyonu verilerinin yayınlanmasıyla birlikte IMF yöntemine dayalı rezerv yeterlilik oranı mart ayındaki yüzde 73.1 seviyesinden nisanda da gerileyerek yüzde 69.7'ye düştü. IMF'ye göre bu hesaplama sonucu eğer sonuç yüzde 100-yüzde 150 arası ise ülke rezervlerini yeterli rezerv seviyesi olarak tanımlanabiliyor. Bu aralığın altı yetersiz rezerv düzeyi kabul ediyor" dedi ve ekledi:
"Bir diğer önemli rezerv yeterlilik göstergesi olan rezervlerin kısa vadeli dış borca (kalan vadeye göre) oranı da aynı dönemde yüzde 48.8'den yüzde 46.1'e geriledi ki burada da minimum rezerv yeterlilik oranı yüzde 100 olarak kabul ediliyor."
TCMB uluslararası swap anlaşmaları yoluyla rezerv kazanma stratejisini eski başkan Naci Ağbal döneminde uygulamaktan vazgeçmişti. Ağbal, şubat ayındaki Reuters söyleşisinde rezervleri swap anlaşmaları yolu değil döviz alım ihaleleri ile artırmayı planladıklarını söylemişti. Bu yöntem aynı reeskont kredilerinde de olduğu gibi TCMB'nin kendine ait döviz rezervlerini artırırken yeterlilik rasyolarına da doğrudan yansıyor. Ancak dolar/TL'nin tarihi rekor seviyelerinde seyretmesi ve yabancı girişi olmaması nedeniyle bu yöntemin bugünlerde uygulanması piyasa tarafından mümkün görünmüyor.
