'Tek Adam Rejiminin 3 Yılında Emekçinin Kayıpları' raporu: İstihdam azaldı, çalışanlar borca battı
AKP’li Cumhurbaşkanı Tayyip Erdoğan 19 Haziran 2018'de döviz kriziyle birlikte ekonomik buhranla baş başa bırakılan halka seslenerek "24'ünde bu kardeşinize yetkiyi verin, ondan sonra faizle, şunla bunla nasıl uğraşılır göreceksiniz" demişti. 24 Haziran'da yapılan referandumla Türkiye, Cumhurbaşkanlığı Hükümet Sistemi'ne geçiş yaptı.
Peki, aradan geçen 3 yılda başkanlık sistemi ekonomide neler değiştirdi, AKP iktidarı vaat ettiklerini gerçekleştirdi mi? CHP’nin hazırladığı rapor bu sorunun yanıtının olumsuz olduğunu ortaya koydu.
CHP Genel Başkan Yardımcısı Veli Ağbaba’nın "Tek Adam Rejiminin 3 Yılında Emekçinin Kayıpları" başlıklı çalışması, Cumhurbaşkanlığı Hükümet Sistemi’ne geçilmesinden bu yana hem ekonomik hem toplumsal olarak emekçilerin kayıplarının arttığını gösterdi.
CHP raporundan aktardığı habere göre sistemin uygulamaya girdiği Haziran 2018’den bugüne yaşanan gelişmeler özetle şöyle:
Emekçilerin ulusal gelirden aldığı pay düşüyor. 2018 yılı birinci çeyreğinde gayri safi yurtiçi hasıla (GSYH) içinde işgücü ödemelerinin payı yüzde 37.8 iken bu oran 2021’in ilk çeyreğinde yüzde 35.5’e düştü.
İSTİHDAM AZALDI
30 Haziran 2018’deki 4.56 TL’lik dolar kuruyla yapılan hesaba göre 2018 yılı asgari ücreti 351 dolardı. 2021 yılı asgari ücreti ise 22 Haziran itibarıyla 8.75 TL’lik dolar kuruyla 322 dolara kadar geriledi.
ÇALIŞANLARIN BORÇLARI ARTTI
2018 Haziran’da çalışan yurttaşların bankalara ve finansman şirketlerine olan toplam borcu 623 milyar 859 milyon TL iken bu rakam aradan geçen üç yılın ardından 894 milyar TL’ye yükseldi. Çalışanların borcu son üç yılda 270.1 milyar TL arttı. Emekçiler çalıştıkça borçlandı, gelirinin yarısından fazlasıyla banka kredilerini öder duruma düştü.
İŞ ARAYANLAR ARTTI
Haziran 2018’de ülkedeki toplam istihdam 29 milyon 128 bin kişiydi. Bu rakam Nisan 2021’de 28 milyon 83 bine kadar geriledi. Tek adam rejimi, üç yılda 1 milyon 45 bin kişinin işini elinden aldı.
Cumhuriyet’in haberine göre Haziran 2018’de iş aramayıp çalışmaya hazır ümitsiz işsizlerin sayısı 1 milyon 799 bin kişiydi. Aradan geçen üç yılın ardından bu rakam 1 milyon 557 bin kişi artarak 3 milyon 356 bine çıktı.
İŞ CİNAYETLERİ ARTTI
Haziran 2018’den 2021 yılı mayıs ayına kadar en az 6 bin 398 işçi iş cinayetlerinde yaşamını yitirdi. Tek adam rejiminden bugüne aradan geçen üç yılda, her yıl en az 2 bin 132 işçi ‘iş kazalarında’ can verdi.
ÇALIŞANLAR ÜCRETSİZ İZNE GÖNDERİLDİ, GÜNLÜK 50 TL İLE GEÇİNMEK ZORUNDA BIRAKILDI
Hazine ve Maliye Bakanlığı 2021 Kamu Maliyesi Raporu’na göre 2.8 milyon çalışan ücretsiz izne gönderilerek günlük 50 TL ile geçinmek zorunda bırakıldı. Bu süreçte 3.7 milyon çalışan ise kısa çalışma ödeneği kapsamında brüt ücretinin yüzde 60’ı ile geçinmeye çalıştı. İşten çıkarma yasağı olmasına rağmen işsiz kalan 1 milyon 82 bin kişiye ise işsizlik ödeneği verildi.
