BM'den '2023 tarihteki en sıcak yıl olacak' uyarısı, Guterres'ten 'dünya liderlerinin tüyleri diken diken olmalı' alarmı

Artı Gerçek - Birleşmiş Milletler (BM) İklim Değişikliği Çerçeve Sözleşmesi 28. Taraflar Konferansı (COP28) petrol-gaz ihracatçısı ve OPEC üyesi Birleşik Arap Emirlikleri'nin (BAE) Dubai kentinde başlarken, Batı medyasına göre zirvede fosil yakıt kullanımının sonunun müjdesini vermek isteyenler ile fosillerin teknik olarak karbondan arındırılmasını savunan petrol ve gaz tutkunları arasında bölünme yaşanıyor. Hal böyleyken, BM, 2023'ün "tarihteki en sıcak yıl" olacağını duyurdu.

Dünya liderleri, gezegeni ısıtan sera gazı kirliliğini durdurmaya yönelik artan baskının eşliğinde BM COP28 iklim konferansı için Dubai'de bir araya gelirken, BM'ye bağlı Dünya Meteoroloji Örgütü (DMÖ), geçici 2023 Küresel İklim Durumu raporunu yayımladı.

Dubai'de karbonu 'azaltılmış' (abated) fosil yakıt pazarlığı yapılırken, bu yılın şimdiye kadar kaydedilen en sıcak yıl olacağı uyarısını yapan BM, küresel ısınmayı dizginlemek ve hasarını durdurmak için acil eylem talep etti.

'BU YIL İKLİM REKORLARINI ALTÜST ETTİ'

Raporda "2023'ün pek çok iklim rekorunu altüst ettiği, aşırı hava koşullarının yıkım ve umutsuzluk izleri bıraktığı" belirtildi.

#UPDATE The World Meteorological Organization has warned that 2023 is set to be the hottest ever recorded, with the the UN agency demanding urgent action to rein in global warming and stem the havoc following in its wake.
➡️ https://t.co/77CsQB9qKD pic.twitter.com/13YGTzuU0T

— AFP News Agency (@AFP) November 30, 2023

REKOR ÜSTÜNE REKOR

DMÖ Başkanı Petteri Taalas, "Bu, kırılan rekorların sağır edici bir kakofonisi" ifadesini kullandı.

Taalas, "Sera gazı seviyeleri rekor düzeyde. Küresel sıcaklıklar rekor düzeyde. Deniz seviyesindeki yükseliş rekor düzeyde. Antarktika deniz buzulları rekor düzeyde düşük" manzarasını çizdi.

World to hit 1.4C of warming in record hot 2023 https://t.co/04Ue7C24LL pic.twitter.com/FdbUuyEoks

— Reuters (@Reuters) November 30, 2023

2015 Paris iklim anlaşmaları, küresel ısınmayı, sanayi öncesi dönem (1850-1900) ortalamasının en az 1.5 santigrat derece artışıyla sınırlamayı hedefliyordu.

SON 9 YIL KAYIT TUTULDUĞUNDAN BERİ EN SICAK YILLAR OLDU

Nihai 2023 Küresel İklim Durumu raporunu gelecek yılın ilk yarısında yayımlayacak DMÖ'nün geçici raporunda ise 2023'ün ekim sonuna kadar verilerinin, bu yıl şimdiden sanayi öncesi ortalamanın yaklaşık 1.4 derece üstüne çıkıldığını gösterdiği aktarıldı. Bu yılın ilk 10 ayı ile daha önceki kaydedilen en sıcak yıllar olan 2016 ve 2020 yılları arasındaki fark değerlendirildiğinde, bu yılın son iki ayının gidişatı etkilemesinin pek olası gözükmediği belirtildi. 2016'da Dünya, sanayi öncesi ortalamaya göre 1.2 derece daha sıcaktı.

Rapor, son 9 yılın, modern kayıtların tutulmasına başlanmasından bu yana en sıcak yıllar olduğunu da gösterdi.

'İSTATİSTİKTEN İBARET DEĞİL'

Taalas, "Bunlar istatistikten daha fazlasıdır" diyerek şu uyarılarda bulundu:

"Buzullarımızı kurtarma ve deniz seviyesindeki yükselişi dizginleme yarışını kaybetme riskiyle karşı karşıyayız."

"20. yüzyılın iklimine geri dönemeyiz, ancak bu yüzyıl ve gelecek yüzyıllarda giderek daha yaşanmaz hale gelecek iklimin risklerini sınırlamak için hemen harekete geçmeliyiz."

The abundance of heat-trapping greenhouse gases in the atmosphere reached a new record last year, “and there is no end in sight to the rising trend”, according to a new report from the World Meteorological Organisationhttps://t.co/zn0LTTiKmx

— The Irish Times (@IrishTimes) November 15, 2023

DMÖ, uyarılarına, yıl ortasında ortaya çıkan ve Dünya'yı ısıtan El Nino hava olayının "2024'teki sıcaklığı daha da artıracağını" da ekledi.

ÜÇ ANA SERA GAZI SÜREKLİ ARTIŞTA

Rapor, ısıyı hapseden üç ana sera gazının (karbondioksit, metan ve nitröz oksit) konsantrasyonlarının 2022'de rekor yüksek seviyelere ulaştığını ve seviyelerin bu yıl da artmaya devam ettiğini gösterdi.

DMÖ, "Karbondioksit seviyeleri sanayi öncesi döneme göre yüzde 50 daha yüksek. Bu, emisyonlar büyük ölçüde azaltılsa bile sıcaklıkların gelecek yıllarda da artmaya devam edeceği anlamına geliyor" dedi.

ANTARKTİKA DENİZ BUZU SEVİYESİ, EN DÜŞÜK DÜZEYDE

Son 10 yılda deniz seviyesindeki yükselme oranının, uydu kayıtlarının ilk on yılındaki (1993-2002) oranın iki katından fazla olduğu belirtildi. Ve bu yıl Antarktika deniz buzunun maksimum seviyesi, kaydedilen en düşük düzeydeydi. Aslına bakılırsa bu rakam, güney yarım küredeki kışın sonundaki önceki rekor düşük seviyeden bir milyon kilometre kare -Fransa ve Almanya'nın toplamından daha büyük bir alan- daha az.

Rapora göre Kuzey Amerika ve Avrupa'daki buzullar yine aşırı bir erime mevsimi yaşadı ve İsviçre buzulları son 2 yılda buz hacminin yüzde 10'unu kaybetti. Orman yangınları Kanada'da rekor bir alanı yaktı ki, bu, ülkedeki ormanlık alanların yaklaşık yüzde 5'i demek.

GÖÇ NEDENİ

Uzmanlar, bu tür iklim kayıtlarına, azalan gıda güvenliği ve kitlesel yerinden edilme de dahil olmak üzere dramatik sosyo-ekonomik etkilerin eşlik ettiğine dikkat çekti.

DMÖ raporunun bulgularına ilişkin video mesaj yayımlayan BM Genel Sekreteri Antonio Guterres, dünyanın iklim çöküşünü gerçek zamanlı olarak yaşadığını ve bunun etkilerinin yıkıcı olduğunu söyledi.

'LİDERLERİN COP28'DE BAŞLANGIÇ ​​SİLAHINI ATEŞLEMESİNE İHTİYACIMIZ VAR'

Raporun bulgularının net ve uyarı niteliğinde olduğunu söyleyen Guterres, "Nepal'den yeni döndüm ve orada buzulların çekilme hızı ve dramatik sonuçları karşısında şoke oldum. İklim çöküşünü gerçek zamanlı olarak yaşıyoruz ve bunun etkisi yıkıcı. Bu yıl dünyanın dört bir yanındaki toplumlar yangınlar, seller ve kavurucu sıcaklıklarla sarsıldı" dedi. "Rekor sıcaklık artışları, dünya liderlerinin tüylerini diken diken etmeli ve onları harekete geçirmek için tetiklemeli" alarmını verdi.

Dünyanın küresel sıcaklık artışını 1.5 dereceyle sınırlandırmak için yol haritasının olduğunu ve iklim kaosunun en kötü etkilerinden kurtulabileceğini dile getiren BM Genel Sekreteri, şu çağrıda bulundu:

"Ancak 1.5 derece hedefini canlı tutmak için liderlerin COP28'de başlangıç ​​silahını ateşlemesine ihtiyacımız var. Bunu iklim eylem planlarının bir sonraki turu için net beklentiler belirleyerek, bunları mümkün kılacak ortaklıkları ve finansmanı taahhüt ederek yapabilirler."

'LİDERLERİN COP28'DEN BAŞLAYARAK BİZİ BUGÜNKÜ DURUMDAN KURTARMASI GEREKİYOR'

Bu kapsamda küresel yenilenebilir enerji kapasitesinin 3 katına, enerji verimliliğindeki ilerleme hızının 2 katına çıkması ve 1.5 derece hedefiyle uyumlu net bir takvimle fosil yakıtlardan çıkışın taahhüt edilmesi gerektiğini belirten Guterres, liderlerin gezegendeki her bireyi koruyacak şekilde hareket etmesini isteyerek ekledi:

"Liderler, Kayıp Zarar Fonu'na cömert şekilde katkıda bulunmalı ve gelişmiş ülkeler 100 milyar dolar iklim finansmanı taahhüdünü yerine getirmeli. DMÖ raporu başımızın büyük bir dertte olduğunu gösteriyor ve liderlerin COP28'den başlayarak bizi bugünkü durumdan kurtarması gerekiyor." (AFP, Reuters, AA, FAZ, Dış Haberler)