İliç Çöpler altın madeninde bilirkişi keşfi yapıldı: Maden yasalara aykırı
İSTANBUL – Erzincan İliç’te Çöpler Kompleks Madeni’ni işleten Anagold Madencilik’e Türk Mühendis ve Mimar Odaları Birliği (TMMOB) tarafından açılan, Çevresel Etki Değerlendirmesi (ÇED) olumlu kararının iptali davasında bölgede 6 Aralık’ta ikinci kez bilirkişi keşfi ve incelemesi gerçekleştirildi. TMMOB avukatları İliç’teki altın madeninin çevrede geri dönüşü olmayan zarar yarattığı gerekçesiyle ÇED olumlu kararının iptal edilmesini talep ediyor.
AYNI ANDA İKİ KEŞİF YAPILDI
Yine 2023 yılında aynı bölgede yapılması planlanan ‘Çöpler Kompleks Madeni Açık Ocak Genişleme Projesine’ ilişkin Çevre Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı tarafından verilen “ÇED Gerekli Değildir” kararına yönelik TMMOB tarafından açılan davanın da keşfi aynı zamanda aynı heyet tarafından yapıldı.
DANIŞTAY BİLİRKİŞİ HEYETİNİ DEĞİŞTİRDİ
Genişleme projesiyle ilgili daha önce de hazırlanan bilirkişi raporu, bilimsel ve objektif olduğu eleştirilerine rağmen Erzincan İdare Mahkemesi’ tarafından ‘yeterli’ görülmüş ve TMMOB’nin açtığı dava reddedilmişti. Ancak TMMOB tarafından karara itiraz edilmesi neticesinde Danıştay 6’ncı Dairesi itirazları haklı bularak yeniden keşif incelemesi yapılmasına ve bilirkişi heyetinin değiştirilmesine karar vermişti.
TMMOB: MADEN ÇEVRE VE İNSAN SAĞLIĞINDA GERİ DÖNÜŞÜ OLMAYAN TAHRİBATA NEDEN OLUYOR
Erzincan İdare Mahkemesi’nin yeniden belirlediği bilirkişi heyetiyle 6 Aralık’ta bölgede keşif ve inceleme gerçekleşti. Keşif sırasında TMMOB heyeti tarafından orman alanlarının, ekolojik ve biyolojik değerlerin, flora ve fauna bileşenlerinin, tarım ve mera alanlarının, su kaynakları ve havzalarının, kültürel ve tarihi mirasın, yerleşme alanlarının tahribine yol açan siyanürlü maden işletmeciliğine ilişkin projenin, çevre ve insan sağlığı üzerinde geri dönüşü olmayan tahribatlara yol açtığı ifade edildi.
‘BİLİMSEL VE OBJEKTİF BİR RAPOR HAZIRLANMALI’
TMMOB tarafından yayımlanan basın açıklamasında, madenin işletmeye geçmesinden sonra ortaya çıkan somut çevresel etkiler ile risklerin göz önünde bulundurulması gerektiği belirtildi. Ayrıca ÇED olumlu kararının bilimsel ve hukuksal açıdan sorunlar barındırdığına değinilen açıklamada şu ifadelere yer verildi:
“ÇED Olumlu kararının ve telafisi imkânsız zararlara neden olacağı açık olan kapasite artırımı işleminin acilen iptal edilmesi, durdurulması ve işletmenin kapatılması hayati öneme sahip. Bilirkişi heyetinden daha önce Danıştay’ın bozma kararında yer alan gerekçelere uygun bir biçimde gerçek bir incelemeye dayanarak, bilimsel ve objektif bir rapor hazırlanması, proje neticesinde ortaya çıkacak olumsuz etkilerin bütün yönleriyle değerlendirilmesi gerekiyor.”
‘KEŞİF ESNASINDA ŞİRKET TEMSİLCİLERİNDEN ÇED İTİRAFI’
TMMOB avukatları, şirketin ÇED süreçlerinden kaçınmak için projeyi yıllar içerisinde parça parça genişlettiği, yapılan projenin adında dahi “genişleme” ibaresi bulunduğu, ÇED mevzuatı gereği daha önce ÇED Olumlu kararları verilmiş projelerde yapılan kapasite artışlarının mevcut kapasite ile birlikte değerlendirilmesi gerektiğini belirtti. Bu nedenle de ÇED raporu alınmasının mevzuat gereği zorunluluk barındırdığı ifade edildi.
TMMOB avukatları, keşif esnasında şirket temsilcilerinin ‘ÇED Gerekli Değildir’ kararı alınmasının bürokratik engellerin aşılması amacıyla olduğunu ifade ettiğini ÇED süreçlerinin ‘basit’ prosedür olarak gördüklerini beyan ettiklerini kaydetti.
‘YASA VE YÖNETMELİKLERE AYKIRI’
TMMOB, İliç’teki altın madeninin Anayasa’nın çeşitli yasalarına aykırı olduğunu savunarak, madenin kapatılmasını talep ediyor. TMMOB’nin açıklamasında özetle şunlar söyleniyor:
“2872 sayılı Çevre Kanunu, 6831 sayılı Orman Kanunu, 2863 sayılı Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Kanunu, 4342 sayılı Mera Kanunu, 5403 sayılı Toprak Koruma ve Arazi Kullanımı Kanunu, 5488 sayılı Tarım Kanunu, ilgili yönetmelikler, uluslararası sözleşmeler ve sair mevzuat ile öngörülen yükümlülüklere, bilimsel gerekler ve teknik esaslar ile kamu yararına aykırılıklar taşıyan dava konusu projelerin iptal edilmesi gerektiği bilirkişiler ve mahkeme heyeti nezdinde tekrar edildi.”
NE OLMUŞTU?
Erzincan İliç'te 2010 yılından beri altın dökümü yapan Anagold Madencilik firmasının atık barajlarından su içen kuşların ölmesiyle bölgede yaşayan Sedat Cezayirlioğlu, madenin kapatılması için yargı süreci başlattı. Kapasitesi genişletildikten sonra günde 9 bin ton zehirli atık ile 5 bin metreküp su deşarjı yapılacak olan Çöpler Altın Madeni'nde uzun yıllar boyunca 1 milyon 720 bin ton zehirli kimyasalın toprağı ve suyu zehirleyeceği iddia edilmişti. Ekolojistlerin yanı sıra TMMOB’nin açtığı davalarda şirketin genişleme planları yargı engeline takıldı. Madende en son 21 Haziran 2022’de siyanür taşıyan boru hattında meydana gelen patlama sonrasında bölgenin su kaynaklarını ve topraklarının siyanürle zehirlendiği tespit edilmişti. Bakanlığın kısa süreliğine faaliyetlerini durduğu maden 23 Eylül’de tekrardan faaliyete geçti. TMMOB ve ekolojistlerin açtığı davalarda madene verilen izinlerin iptaliyle birlikte faaliyetlerin sonlandırılması isteniyor.
