'İzmir'in hurması' yok olma tehdidiyle karşı karşıya

Artı Gerçek - Kuraklık, yağışlardaki düzensizlik ve orman yangınlarındaki artış iklim değişikliğinin sonucu olarak karşımıza çıkıyor. İklim değişikliğinin olumsuz etkileri hem tarımda verimi düşürüyor hem de bazı tarımsal ürünleri yok olmanı eşiğine getiriyor. Türkiye’de sadece Urla ve Karaburun Yarımadası'nda yetişen hurma zeytininin, geçtiğimiz 10 yıldaki üretim düşüşü son 2 yılda ciddi boyutlara ulaştı. Üreticiler, dünyada sadece Tiflis, Yunanistan ile Karaburun ve Urla yarımadasında yetişen hurma zeytinin Türkiye'de yok olma tehlikesi yaşamasından dolayı endişe duyuyor.

İzmir Yenigün'ün haberine göre Urla ve Karaburun Yarımadası'na has bir ürün olan, ismini hurma meyvesine benzerliğinden alan ve dalında tatlanan hurma zeytinin yok olma tehlikesi yaşadığını belirten Urla Ziraat Odası Başkanı Muharrem Uslucan şu bilgileri verdi:

“Rekolte son yıllarda düştü, 2 yıldır üretici tarladan ürün alamamaya başladı. Hurma zeytin tamamen doğal iklim şartlarında oluşuyor. Hava şartları uygun olursa hurma zeytin oluyor. İklim şartları uygun olmadığı için geçmiş yıllara göre son dönemde hurma zeytin alamıyoruz. Küresel iklim değişikliğinin etkisiyle bölgemize özel hurma zeytinimiz yok olma tehlikesi yaşıyor. Geçen yıl Haziran ayında yağan yağmur zeytin üretimini ve bağcılığı etkiledi. Geçen yıl hiç zeytin alamadık. Son 10 yıldır tam verimli bir şekilde ürün alamıyoruz. Eski yıllarda bir ağaçtan yarı yarıya hurma zeytin toplanabiliyordu. Kış ayarının sert geçtiği yıllarda verimli bir üretim alıyorduk. Son 10 yıldır tam anlamıyla kış mevsimi yaşamıyoruz. Bu yüzden ağaçlar uyumuyor ve ürün alamıyoruz” .

'VERİM 10'DA BİRE DÜŞTÜ'

Hurma zeytinin bölgeye has ağaçlarda yetiştiğine dikkat çeken Uslucan, “Hava şartları uygun olduğu dönemlerde her ağaçtan yarı yarıya hurma zeytin üretimi yapılabiliyordu. Ancak son yıllarda böyle bir verim alamıyoruz. Örneğin bir ağaçtan 100 kilo ürün alıyorsak 10 kilo kadar hurma zeytin çıkıyor. Ürün verimi 10’da bire kadar düşmüş durumda. Girdi maliyetlerinin yüksek olması, ürünün olmaması ve kaliteli ürün çok az olması nedeniyle fiyatlar da yükseldi. Zeytinyağı fiyatları 350-400 liraya kadar çıktı. Zeytin sezonunda 200 liraya hurma zeytin alamadık. Kalitede de bir düşüş var. İstediğimiz kalitede ürün bulamıyoruz” dedi.

OLGUNLAŞMA ORTAMI BOZULDU

Hurma zeytinin mikroklima ürünü olduğunu, bu yüzden iklimden ve iklim değişimden çok etkilendiğini vurgulayan Ziraat Mühendisleri Odası İzmir Şube Başkanı Dr. Hakan Çakıcı da şöyle konuştu:

“Hurma zeytin, mikroklima iklimi etkisiyle Phoma Oleae adındaki bir mantarın zeytinleri ağaç üzerinde olgunlaştırmasıyla oluşuyor. Özellikle çiğ yağdığı zamanlarda çok daha fazla görebiliyoruz. Türkiye’de sadece Karaburun Yarımadası'nda ve Urla bölgesinde oluyor. Bu nedenle bir mikroklima ürünü diyebiliriz. Bu yüzden iklimden ve iklim değişimden çok etkileniyor. Hurma zeytinin olgunlaşması için gerekli ortam maalesef gittikçe bozulmaya başladı. Zeytinin olgunlaşma döneminde kuraklık veya aşırı yağış olması nedeniyle hurma zeytin ürünü azalmaya başladı. Diğer taraftan iklim değişikliği nedeniyle özellikle hastalık ve zararlı etmenleri salgın ve istilaların artması da önemli bir etmen olarak karşımıza çıkıyor. Ayrıca bölgede 20 yılda zeytinlik alanlar fazlaca teşvik edildi. Bu teşvik uygun yer ve çeşit gözetilmeden yapıldı.”

ÜRETİCİ TEDİRGİN

Karaburun’da hurma zeytin üretimi yapan Selma Güneysu, son yıllarda hurma zeytin üretiminde ciddi bir düşüş olduğunu belirtip, “Eskiden 1 ton civarında hurma zeytin üretimi yapıyorduk. Yağ yapacak zeytin bulamazdık çünkü hepsi hurma zeytin olurdu. Ancak son 2 yıldan bu yana üretimimiz çok düştü. Bu sezon 100 kilo bile hurma zeytin elde edemedik. Üretim az olduğu için fiyatlar yükseldi. Hurma zeytinin kilosu 300 lirayı geçti. Hurma zeytin üretimi bölgemizde son yıllarda çok azaldı ve bölgeye has olan bu ürünün yok olma tehlikesi ile karşı karşıyayız” diye konuştu.

FESTİVAL İPTAL EDİLDİ

Karaburun Belediye Başkanı İlkay Girgin Erdoğan, yörede ‘furma’ diye anılan, Yarımada’daki bölge konumu nedeniyle rüzgar ve toprak özelliği bakımından özgün ve eşsiz aromatik tadıyla bilinen zeytinlerin üretim kapasitesinin düştüğünü, yöresel ürün festivallerinden ‘hurma zeytin’ festivalinin bu nedenle 2022 ve 2023’te yapılamadığını söyledi. Dünyada sadece dört bölgede yetişen hurma zeytin, İzmir’in Yarımada bölgesinde altın kadar değerli bir tarımsal ürün olarak nitelendiriliyor.

RANT ODAKLI DOĞA ZARARI

Karaburun Belediye Başkanı Erdoğan, küresel iklim değişikliği söyleminin, doğa üzerinde insan ve rant odakları eksenli tahribatını perdeleyen bir şal haline geldiğine dikkat çekerek, “İklim değişikliğine bağlı olarak değişen hava şartlarının yanı sıra yenilenebilir enerji adı altında, yanlış proje yeri seçimi nedeniyle hem zeytin tarımı hem de hayvancılık boyutuyla üretimi olumsuz etkileyen insan kaynaklı ve rant odaklı doğaya verilen zararın, yaşanan bu durumda etkisi büyük” dedi. (KAYNAK)