Van Gölü'nde üç kayyımın çözemediği koku sorunu üç ayda giderildi

Zelal Sahidenur SARİ

VAN - Van Gölü'nü kirlilikten arındırmak için yapılan İleri Biyolojik Arıtma Tesisi’nde yayılan kötü koku üç kayyım döneminde çözülemezken DEM Partili Van Büyükşehir Belediyesi tarafından üç ayda çözüldü. 54 milyon TL'lik AB hibesini reddeden kayyımların belediye bütçesinden 180 milyon TL harcayarak yaptığı tesiste koku giderme ve çamur ünitesi olmadığı ortaya çıktı. Artı Gerçek'e konuşan Van Büyükşehir Belediye Eşbaşkanı Neslihan Şedal, kayyımların rant elde edemeyecekleri için AB fonlarını reddettiğini, halk sağlığı ve ekolojiye büyük zarar verdiğini vurguladı.

Van Büyükşehir Belediyesi'ne bağlı Van Su ve Kanalizasyon İdaresi Genel Müdürlüğü (VASKİ), 2014 yılında Çevre ve Şehircilik Bakanlığı ile AB’nin 54 milyon euroluk IPA fonu kapsamında ileri biyolojik atıksu arıtma tesisi inşa etmek için anlaşma imzaladı. Ancak bu anlaşma 2016 yılında ilk kayyım İbrahim Taşyapan tarafından 'projenin teknik açıdan yetersiz olduğu gerekçe gösterilerek iptal edildi. AB hibesi yerine belediyenin bütçesinden 180 milyon TL harcanarak yapılan proje 2021 yılında tamamlandı.

KOKU SORUNU ÜÇ KAYYIM DÖNEMİNDE ÇÖZÜLMEDİ

Açılışın ardından arıtma tesisinden yayılan kötü koku çevrede yaşayanlar için bir çileye dönüştü. Özellikle yaz aylarında etkili olan koku yüzünden çok sayıda Vanlı evinlerini taşımak zorunda kaldı. Kokuya ilişkin açıklama yapan VASKİ, eski arıtma tesisinin yıkımı sırasında çamur kurutma yataklarında yıllardır biriken atık çamurun ortaya çıkmasıyla kokunun oluştuğunu açıkladı. 2023 yılında Van kayyımı üçüncü kez değişmesine rağmen bu sorun yine çözülemedi.

KOKU SORUNU MİNİMİZE EDİLDİ

31 Mart Yerel Seçimleri'nde Van Büyükşehir Belediyesi Eşbaşkanı seçilen Neslihan Şedal ve Abdullah Zeydan, göreve başlar başlamaz halkın şikayetlerine kulak verdi. Arıtma tesisindeki koku sorunun, tesisin tam anlamıyla çalıştırılmamasından kaynaklandığı tespit edilerek, tam kapasite çalıştırılması ile koku sorunu minimize edildi. Koku giderme ve çamur ünitelerinin yapılmasına dönük ise çalışmalar başlatılacak.

'İKİ KEZ İHALEYE ÇIKMALARINA RAĞMEN EKSİK ÜNİTELER YAPILMAMIŞ'

Artı Gerçek'e konuşan Van Büyükşehir Belediye Eşbaşkanı Şedal, "Eksik planlanmış, çamur ve koku üniteleri olmayan, kapasitenin çok altında bir tesis yaparak halk sağlığını tehlikeye atan bu yönetim zihniyeti, hibeli projeyi teknik donanım ve öngörülerle iptal etmiştir. Ancak, bu kadar güçlü teknik bilgiye ve öngörüye sahip oldukları halde, ikinci kez ihaleye çıkmalarına rağmen eksik üniteleri hâlâ yapmamaları halkın sağlığına, ekolojiye ne kadar düşman bir politika yürüttüklerinin göstergesidir" dedi.

'HİBEDEN RANT ELDE EDEMEYECEKLERİ İÇİN İPTAL ETTİLER'

Şedal, kayyımların hibe seçeneği olmasında rağmen belediye bütçesinden 180 milyon TL harcamasını da eleştirdi. Kayyımların, AB fonlarını taahhüt edilen iş dışında kullanamayacakları için rant elde edemeyeceklerini gerekçesiyle projeyi iptal ettiğini vurgulayan Şedal, "Dönemin kayyımı, tesisteki konuşmasında Van Gölü’nün kültürel bir değer olduğunu; korumanın, temiz tutmanın asli görevleri olduğunu söylüyor. Kayyıma sormak lazım; madem bu değeri korumak göreviniz neden 2014 yılında faaliyete geçebilecek bir projeyi iptal edip hem gölü hem de halkı kirliliğe mahkûm ettiniz? 2021 yılında 180 milyon TL bütçe ayırarak tamamladığınız arıtma tesisinin birçok mahallede koku yaymaya devam etmesi, tesisin tam kapasite çalışmamasından dolayı göldeki kirliliğin devam etmesi, koku giderme ünitesi olmaması iddia ettiğiniz 180 milyon TL'lik bütçenin tesis için kullanılmadığını mı gösteriyor?” diye konuştu.

'VAHŞİ DEPOLANAN ARITMA ÇAVURU TOPRAK VE SUYU KİRLETTİ'

Tesiste çamur kurutma ünitesi yapılmamasından dolayı çıkan arıtma çamurlarının vahşi olarak depolandığına dikkat çeken Şedal, "Vahşi depolanan arıtma çamuru başta insan sağlığı olmak üzere tüm ekolojiye zarar vermektedir. Aynı zamanda vahşi depolanan arıtma çamuru yüzey toprağı, yüzey altı toprağı ile yüzey suyu ve yeraltı sularını kirletmektedir. Bu da kirliliğin etkisinin yayılmasını ve riskini arttırmaktadır dedi. Şedal, Van'ın üç merkez ilçesi İpekyolu, Tuşba, Edremit'te aklaşık 750 bin nüfusa hizmet veren arıtma tesisinde koku giderme ünitesi olmadığı için yaz aylarında kent merkezine koku yayıldığını ve yayılan kokunun canlı sağlığı için ciddi tehlikeler oluşturmakla birlikte doğaya da zarar verdiğini söyledi.

ATIK ÇAMURLAR YAKITA DÖNÜŞTÜRÜLECEK

Çalışmalarında Van Gölü Havza Koruma Eylem Planında yer alan Arıtma Çamuru Yönetimi başlığını dikkate aldıkların anlatan Şedal, Atıksu Arıtma Tesislerinde oluşan arıtma çamurları için geri kazanım yöntemlerinin uygulanması, çamurun özellikleri doğrultusunda öncelikle toprakta kullanılması, kalan çamurların alternatif yakıt olarak kullanılmasının öngörüldüğünü anlattı. Şedal, ilerleyen dönemlerde bunu uygulayacaklarını belirtti.

Şedal, Van'ın gölüne, ağacına, kültürüne ve değerlerine sahip çıkmak için her türlü çalışmayı yapacaklarını sözlerine ekledi.