9 soruda Fransa genel seçimleri: İkinci turda ne olacak, senaryolar ne?

Artı Gerçek - Fransa'da aşırı sağcıların Avrupa Parlamentosu (AP) seçimlerinde yükselişi üzerine Cumhurbaşkanı Emmanuel Macron tarafından ilan edilen erken genel seçimlerin ilk turunu, Marine Le Pen'in aşırı sağcı, göçmen ve İslam karşıtı partisi Ulusal Birlik (RN) kazandı. Ülke parlamentosundaki (Ulusal Meclis) nihai dağılımsa, aşırı sağcıların mutlak çoğunluğu kazanmasını engelleme amaçlı pazarlıklarla girilmesi beklenen ikinci turda belirlenecek.

Peki 7 Temmuz'da düzenlenmesi beklenen ikinci tur öncesinde Fransa için ne öngörülüyor? Olası ittifaklar nasıl şekillenecek? Avrupa Birliği'nin Almanya ile birlikte itici gücü, ikinci büyük ekonomisi olan Fransa'da ufukta siyasi felç mi var? Senaryolar ne?

1- KRİTİK SALI: UFUKTA 'CUMHURİYETÇİ CEPHE' Mİ VAR?

Fransa'da 577 sandalyeli Ulusal Meclis için seçimler, iki turlu olarak yapılıyor. İlk turda herhangi bir milletvekili adayının açık ara farkla kazanmadığı veya o seçim bölgesinde kayıtlı olan seçmenlerin en az yüzde 12.5'inin oyunu almadığı yerlerde, ikinci tura gidiliyor. İkinci turda en çok oyu alan aday o bölgenin milletvekili seçiliyor. Bu seçimlerdeki yüksek katılım oranı ise matematiksel olarak teoride, aşırı sağcıların lehine görünüyor.

Öte yandan, Fransa'nın aşırı sağcıların aradan sıyrılmasını engellemeyi hedefleyen 'Cumhuriyetçi cephe' geleneğinde, net bir kazananın olmadığı yerlerde üçüncü olan aday çekiliyor ve ikinci adaya destek beyan ederek, ikinci turda aşırı sağcı olmayan oyları 'birleştiriyor'.

Nitekim bu seçimde de, hem Macron'dan hem de sol liderlerden aşırı sağın mutlak parlamento çoğunluğunu engellemek için üçüncü adaylara çekilme çağrısı geldi. Bu durum özellikle Macron'un 'merkez sağcı' diye nitelenen ve seçimde üçüncü olan ittifakının adayları için geçerliyken, önümüzdeki birkaç günde yapılacak pazarlıklar kritik olacak.

İkinci tur 7 Temmuz'da ama adayların, salı akşamına kadar çekilip çekilmeyeceklerini açıklamaları gerekiyor.

2- SONUCU TAHMİN ETMEK MÜMKÜN MÜ?

Fransa'da 'Cumhuriyetçi cephe'nin etkisinin son yıllarda zayıfladığı, seçmenlerin parti liderlerinden gelen 'tavsiyeleri' artık eskisi gibi dikkate almadığı söylenebilir. Aynısı, Paris'teki genel merkezlerine kulak vermeyip yarıştan çekilmeyi reddedebilecek adaylar için de geçerli.

Dolayısıyla şunu söylemek mümkün: Gelecek 48 saatte, özellikle seçimin ikincisi olan sol ittifak ile Macron'un üçüncü olan neoliberal ittifakı arasında yapılacak görüşmeler, Fransa'nın geleceği için kritik önemde. Bu müzakerelerin sonucu, aşırı sağcı RN'nin parlamentoda tek parti çoğunluğunu elde etmesini engelleyebileceği gibi, bilakis tersi bir sonucu da doğurabilir.

Bu nedenle Fransa'da anket şirketleri de şu an parlamento dağılımı konusunda öngörüde bulunmakta zorlanıyor.

3- BAŞBAKAN KİM OLACAK?

Yarı başkanlıkla yönetilen Fransa'da, Anayasa'nın 8'inci maddesine göre başbakanı cumhurbaşkanı atıyor. Ancak söz konusu maddede, bu atamanın hangi kriterlere göre yapılacağı yazmıyor. Pratikte ve siyasi gelenekte, Macron'un bu görevi en yükse oyu alan partiye, yani Avrupa Birliği'ne şüpheyle yaklaşan, göçmen karşıtı RN'ye vermesi öngörülüyor.

4- RN LİDERİ BARDELLA MI BAŞBAKAN OLACAK?

Aşırı sağcı RN'de Marine le Pen'in parti liderliğini devrettiği 28 yaşındaki Jordan Bardella, müttefikleriyel birlikte parlamentoda mutlak çoğunluğu kazanamamaları halinde başbakanlık görevini reddedeceğini söyledi. Bu, aşırı sağcıların 577 sandalyeli mecliste en az 289 vekil kazanmalarını gerektiren bir iddia. Bardella, bu sayıya ulaşmadıklarını gösteren ilk tur sandık çıkışı anketleri sonrasında da, destekçilerine ikinci turda daha fazla oy çağrısında bulundu.

Macron ise cumhurbaşkanı olarak farklı seçeneklere sahip. Fransa anayasası esasında, başbakanlık görevini kime vermesi konusunda net bir yönlendirmede bulunmuyor. Dolayısıyla, en çok oyu alması ihtimalinde bile parlamentoda aşırı sağcı RN'ye karşı bir ittifak kurulmasını için görevi bir başka partiye veya siyaseten bağımsız bir isme verebilir.

5- BAŞBAKAN BARDELLA DEĞİLSE, KİM?

Franda Anayasası, Macron'un hükmet kurma görevini bir başkasına verme yönünde tercih kullanması halinde belirli bir yanıt sunmuyor.

Bu konudaki seçenekler ise şunlar olabilir:

* Ana akım partiler arasında ittifakı kurmaya çalışmak: Şu anda böyle bir ittifak yok ancak Macron, ilk tur sonuçlarının gelmesiyle eş zamanlı olarak aşırı sağı iktidar dışında tutmak için 'Cumhuriyetçi cepje' çağrısında bulundu.

* Görevi sola vermek: Sandık başı anketlerinin ilk turda gösterdiği gibi aşırı sol, Sosyalist Parti ve Yeşilleri içeren bir ittifak ikinci büyük grup olarak ortaya çıkarsa, Macron başbakanlık görevini sola verebilir. Bu senaryoda sol ittifak, Macron'un neoliberalleri ile işbirliği halinde bir azınlık hükümeti kurmaya çalışabilir.

6- BU SEÇENEKLER İŞE YARAR MI?

Eğer Fransa genel seçimlerinin ikinci turunda aşırı sağcı RN en yüksek oyu payını alırsa ve başbakanlık görevini de kabul ederse, bu, Fransa'da cumhurbaşkanı ile hükümetin farklı geleneklerden gelmesini anlatan "birlikte yaşama" (kohabitasyon) dönemine işaret edecek.

'Kohabitasyon', Fransa'nın modern siyasi tarihinde üç kez yaşandı. Fakat bu süreçler, ana akım partiler arasında gerçekleşti. RN ise 'kohabitasyon' formülünde, değişim istediği alanlardaki fikirlerini kabul ettirmekte zorlanabilir.

Eğer RN parlamentodaki en büyük parti haline gelip bir yandan da başbakanlığı (iktidarı) reddederse, kurulacak hükümetin yasa önerilerini engelleme veya değiştirme gücüne sahip olacak. Fransa Anayasası, hükümete bu senaryoyu aşmak için bazı yöntemler sunsa da bunlar sınırlı.

Öte yandan, eğer RN çoğunluğu garanti ederse, başbakanlık görevini alması büyük ölçüde garanti altına alınmış olacak. Zira, parlamentoda çoğunluk sahibi parti olarak katılmadığı herhangi bir azınlık hükümetini istifaya zorlayabilecek güce sahip oalcak.

7- ANLAŞMA SAĞLANAMAZSA NE OLACAK?

Aşırı sağ, merkezciler ve sol olmak üzere söz konusu üç gruptan herhangi birinin tek başına iktidara gelebilecek oranı yakalayamaması, aralarında koalisyon anlaşmasına varamamaları veya sürdürülebilir bir azınlık hükümetini yönetebileceğine dair diğerlerinden garanti alamaması da mümkün.

Böyle bir senaryo, Avrupa Birliği'nin ikinci büyük ekonomisi Fransa'nın siyasi felç riskiyle karşı karşıya kalması anlamına geliyor. Zira bu durumda, neredeyse hiçbir yasa kabul edilmeyecek ve geçici hükümet temel günlük işleri yürütmekte bile zorlanacak.

8- MACRON İSTİFA EDEBİLİR Mİ?

Fransa Cumurbaşkanı, kendi partisinin oy kaybetmesine ve erken seçim riskini almasına rağmen, 2027 yılına kadar devam etmesi öngörülen ikinci döneminde istifa etme seçeneğini dışladı. Ancak eğer ülkede sistem kilitlenirse, Macron'un istifası bir seçenek haline gelebilir. Bununla birlikte, Fransa'da cumhurbaşkanını istifaya ne parlamento, ne de hükümet zorlayabilir.

9- BİR ERKEN GENEL SEÇİM DAHA MÜMKÜN MÜ?

Fransa Anayasası'na göre, gelecek bir yıl içinde bir kez daha erken seçim düzenlenemiyor. Dolayısıyla, klasik parlamenter sistemlerin aksine, ülkede yakın gelecekte yeni bir seçim düzenlenmesi seçenekler arasında değil. (DIŞ HABERLER)

Fransa seçimlerinde birinci olan Marine Le Pen'den ilk açıklama