Arjantin'in büyük kumarı: 'El Loco' lakaplı Javier Milei kimdir?

Artı Gerçek - Latin Amerika'nın ikinci büyük ekonomisi olan Arjantin, enflasyonun yüzde 140'ı gördüğü derin ekonomik krizin gölgesinde dümeni en sağa kırdı. Devlet başkanlığı seçimlerinin ikinci turunu kazanan isim, ekonomik krizi devletin ekonomiye müdahalesini en aza indirerek çözeceğini iddia etmesi ve en az 30 bin kişinin öldürüldüğü askeri cunta döneminin suçlarını küçümsemesiyle solcuların tüylerini diken diken eden 'El Loco' (Deli Adam) lakaplı Javier Milei oldu.

Aşırı sağcı Milei, Arjantin siyasetine 1940'lardan beri hâkim olan Peronist müesses nizamı ve bu nizamın başkan adayı Maliye Bakanı Sergio Massa'ya yaklaşık 12 puan fark attı. Bunun yanında, ülkenin 'klasik' sağ muhafazakârlarını da siyaset sahnesinde ekarte etti. Pek bir siyasi deneyimi bulunmayan Milei'nin iki 'müesses' arasından sıyrılması, Arjantin'in 45 milyonluk nüfusunun yüzde 40'ının yoksulluk içinde yaşadığı, enflasyonun yüzde 140'ı aştığı bir ortamda gerçekleşti.

MICK JAGGER VE ELVIS PRESLEY TAKLİTÇİSİ BİR EKONOMİST

Rolling Stones grubunun vokalisti Mick Jagger ve Elvis Presley'ye hayranlığı ile tanınan, mitinglerinde rock müzik çalan Milei, esasında bir ekonomist. Bu alanda bir lisans, iki de yüksek lisans diploması var. Ekonomik büyüme uzmanı sıfatıyla çeşitli üniversitelerde ders de verdi. Ulusal çapta tanınması ise Arjantin televizyonunda egzantrik bir ekonomi yorumcusu olarak boy göstermesiyle gerçekleşti.

TANTRA SEKSİNE MERAKINI TELEVİZYONDA ANLATMIŞTI

53 yaşındaki Milei, hem enflasyonun yarattığı çaresizlik, hem de tantra seksine olan ilgisini anlatıp "Nihai amaç süreçten keyif almak, ben mesela üç ayda bir boşalıyorum" gibi açıklamalarıyla Arjantinlilerin ilgisini çekmeyi başardı. Küfürbazlığı ile de tanınan Milei, Özgürlük Gelişimi partisinden 2021 yılında Kongre'ye seçildi. Gelinen noktadaysa, ekonomik kriz nedeniyle ana akım siyasete duyulan öfkenin yarattığı dalgaya binerek başkanlık seçimlerinin ikinci turunu kazanmayı bildi.

TESTERE İLE MEYDANA İNDİ

"Enflasyon kanserinin nasıl yok edileceğini biliyorum" iddiasında olan Milei, kendisini bir anarko-kapitalist olarak niteliyor ve kamu harcamalarını en aza indirerek ekonomideki devlet varlığın "kesmeyi" vaat ediyor. Bu vaadini anlatmak için seçim meydanlarında testere ile boy göstermişliği de var. Son mitinglerinde ise daha ılımlı görünüp merkez seçmenlerden de oy alabilmek adına testereden vazgeçti...

EKONOMİYİ DOLARİZE EDECEK

Ekonomik "şok terapi" vaadinde bulunan Milei'nin planları arasında Arjantin Merkez Bankası'nı kaldırmak, pesoun yerine Amerikan dolarını getirmek de var. Ekonomiyi dolarize etmekten bahsederken, "komünist" oldukları gerekçesiyle Arjantin'in en büyük iki ticaret ortağı olan Brezilya ve Çin'le ilişkileri keseceğini, ABD'ye daha yakın olacağını söylemekten de geri durmuyor. Bu yönde alınacak olası kararların ise Arjantin'in tahıl, lityum ve hidrokarbon ticaretini nasıl etkileyeceği bilinmiyor.

ORGAN TİCARETİNİN YASALLAŞMASINI SAVUNDU

10'dan fazla bakanlığı kapatacağını da söyleyen Milei, organ nakli için uzun bekleme sıralarına da 'ticaret'le çözüm arıyor. Öyle ki, birçok Arjantinliyi hayrete düşürecek şekilde organ satmanın yasallaşması fikrini ortaya attı.

KÜRTAJ KARŞITI, BİREYSEL SİLAHLANMA YANLISI

Milei, iklim krizindeki insan faktörünü reddediyor. Kürtaj hakkına karşı. Bireysel silahlanma yasalarının gevşetilmesinden yana. Arjantinli Papa Francis'i de eleştiriyor...

DİKTATÖRLÜK SUÇLARINI TARTIŞMAYA AÇMAK İSTİYOR

Milei'nin solun en çok tepkisini çeken yanıysa, çoğu solcu 30 binden fazla kişinin kaybedildiği 1976-83 arasındaki askeri diktatörlükte işlenen insanlık suçlarının kabul edilmesi konusunda Arjantin'de 40 yıldır var olan konsensüsü sorgulaması. Milei ile birlikte Başkan Yardımcısı seçilen Victoria Villarruel, diktatörlük dönemi suçların "abartıldığını" savunan bir isim...

GENÇLERDEN OY ALDI: 'O BİZİM GELECEĞİMİZ'

Ancak bu dönemi yaşamamış olan ve ekonomik krizden en çok etkilenen kesim olarak gençler arasında özellikle popüler. 20 yaşındaki Milei destekçisi Irene Sosa bu durumu Reuters'a şöyle anlatıyor: "Belki de söylediği her şeye katılmıyorum veya kendimi özdeşletirmiyorum ama o bizim geleceğimiz. Milei, benim gibi gençler için geleceği temsil ediyor, Massa, bu ülkeyle ilgili yanlış ne varsa onun temsilcisiydi..."

Milei zafer konuşmasında "Bugün Arjantin'in yeniden inşası başlıyor. Bugün Arjantin için tarihi bir gece" dedi; "Çöküş modeli son buldu, artık geriye gidiş yok" çıkışı yaptı. 10 Aralık'ta yemin ederek göreve başlaması sonrasında ise enflasyonu dizginlemek, hükümetin ve Merkez Bankası'nın boş kasalarının çaresine bakmak, sermaye kontrollerine karşı tepkiyi dindirmek, IMF'ye 44 milyar dolarlık borç gibi zorlu sorunlarla baş etmesi gerekecek.

'KONGRE ARİTMETİĞİ NEDENİYLE YUMUŞAMASI GEREKECEK'

Uzmanlar, Milei'nin son derece bölünmüş bir Kongre ile karşı karşıya kalacağına da dikkat çekiyor. Zira partisi, parlamentonun 257 sandalyeli alt kanadındaki sadece 38 koltuk, 72 sandalyeli Senato'da da sekiz koltuk sahibi. Bu teze göre Milei, istediği yasaları çıkarmakta zorlanacak, radikal fikirlerini hayata geçiremeyecek ve yumuşamak zorunda kalacak.

'İKTİDARDA NE YAPACAĞI KESTİRİLEMEZ'

Küresel aşırı sağın yükselişi konusunda uzman olan Arjantinli tarihçi Federico Finchelstein, "Bolsonaro ve Trump'a göre taşkınlıkları daha fazla ve daha dengesiz. Dolayısıyla bu kişinin iktidarda ne yapabileceği son derece kestirilemez."

'DEVASA BİR KUMAR AMA TAMAMEN İRRASYONEL DEĞİL'

Wilson Merkezi'nin Arjantin Projesi'nin Başkanı Benjamin Gedan ise Milei'nin zaferinin tek bir sözcükle özetlenebileceğini söylüyor: Çaresizlik... Gedan, "Bu seçim, çaresizlik kokuyor. Çok sayıda Arjantinli bile bile, kendi ekonomik çıkarlarının aksi yönünde oy kullandı çünkü statükonun felaket olduğunun farkındalar. Ve mevcut maliye bakanının buna makul bir yanıt vereceğine inanmak için bir sebep yoktu. Bu devasa bir kumar ama tamamen irrasyonel değil" diyor.

'ASIL RİSK, TOPLUMSAL KARGAŞAYA YOL AÇMASI'

Gedan'a göre, böylesine radikal ve siyasi deneyimi bulunmayan bir kişinin seçilmesi, Arjantin'i bilinmeyen sulara sürükleyebilir: "Asıl risk, Millei'nin ekonomiyi radikal biçimde dönüştürme girişimi sırasında Arjantin'in eriyip gitmesi. Böyle bir durum çok büyük bir toplumsal kargaşaya, sendikaların ülke çapında greve çıkmasına, potansiyel siyasi şiddete ve demokratik kurumlar üzerinde baskıya sebep olabilir. Arjantin için maksimalist vizyonunu saldırgan biçimde uygulamaya çalışırsa, son derece karanlık bir senaryo var. (DIŞ HABERLER)