Irak işgalinin 20'nci yılı: Dönemin siyasi figürleri şimdi ne yapıyor?
111
SADDAM HÜSEYİN
Saddam Hüseyin, 1979'dan 2003'e kadar Irak'ı demir yumrukla yönetti. 1990-91 Körfez Savaşı'nda ABD önderliğindeki koalisyon güçlerine karşı büyük bir yenilgiye uğramasına rağmen iktidarda kaldı. Ancak Ağustos 1990'da işgal ettiği Kuveyt'ten güçlerini çekmek zorunda kaldı. BBC Türkçe'nin derlediği haberde, 2003'ün mart ayında Irak işgalinin başlamasının ardından Saddam Hüseyin yanlısı güçler işgale üç hafta karşı koyabildiği hatırlatıldı. Hüseyin, 13 Aralık'ta Amerikan güçleri tarafından yakalanana kadar yaklaşık 9 ay boyunca saklandı. 2006'da Bağdat'ta asılarak idam edildi. Irak devlet televizyonu, Saddam Hüseyin'in istihbarat servislerinin geçmişte infaz için kullandığı bir binada, şafaktan önce darağacına giderken görüntülerini yayınladı. Saddam Hüseyin'in son direnişi, idamı sırasında başlık takmayı reddetmesi oldu.
211
GEORGE W BUSH: BABASININ İZİNDEN GİTTİ
2003'te işgali başlatan George W. Bush ABD'nin Irak'a savaş açan ikinci başkanı olarak tarihe geçti. 1989-1993 yıllarında ABD Başkanı olan babası George Bush'un izinden gidiyordu. 11 Eylül 2001 saldırılarının ardından oğul Bush, bir ABD Başkanı'nın halktan aldığı en yüksek desteği görmüştü. Ancak Irak Savaşı'nı yönetme biçimi, özellikle ABD Savunma Bakanlığı verilerine göre yaklaşık 4 bin 400 ABD'li askerin ölümü, 2009'da Beyaz Saray koltuğunu bıraktığı dönemde yapılan anketlere göre ABD tarihindeki en sevilmeyen lider olarak kayıtlara geçmesiyle sonuçlandı. 75 yaşındaki Bush, görevden ayrıldığından bu yana çoğunlukla gözlerden uzak kalmayı tercih etti. Ancak nadiren basına verdiği demeçlerde savaşa girme kararının arkasında durdu.
311
BUSH'UN SAĞ KOLU: DICK CHENEY
George W. Bush'un yardımcısı Cheney, ABD'nin Irak'a askeri operasyonunun açık savunucusu oldu. Saddam Hüseyin rejimini defalarca kitle imha silahları barındırmakla suçladı. Washington, Irak işgali söylemini bu iddia ile destekledi.
2006'da mezhep çatışmaları Irak'ı felç ettiği sırada Cheney, bir av arkadaşını yüzünden, boynundan ve göğsünden yaralamasıyla gündeme geldi. Olayın ardından hafif bir kalp krizi geçiren Cheney'nin 78 yaşındaki arkadaşı Harry Whittington hayatta kaldı. O dönem Fox TV'ye konuşan Cheney, "Harry'nin hatası yok, sonuçta tetiği çeken bendim" demişti.
Bugün 82 yaşındaki Cheney, görevden ayrıldığından bu yana Bush'tan farklı olarak siyasetten kopmadı. Seçim mitinglerine katılan, siyasi olaylar hakkında basına demeç veren Cheney, Ocak 2021'deki Kongre baskınıyla ilgili Donald Trump'ı kamuoyu önünde suçladı.
411
İNGİLİZ İŞÇİ PARTİSİ İÇİN DÖNÜM NOKTASI: TONY BLAIR
Dönemin İngiltere Başbakanı Tony Blair, Irak savaşına verdiği destek nedeniyle Bush'tan muhtemelen daha fazla itibar kaybetti. Blair hakkında çatışmayla ilgili 2016'da yürütülen soruşturmada, Saddam Hüseyin tehdidini abarttığı, savaşa hazır olmayan askerler gönderdiği ve sonrasındaki süreci yönetmekte "tamamen yetersiz" kaldığı sonucuna varıldı.
Şu anda 69 yaşında olan Blair, 2007'deki istifasından bu yana zamanının çoğunu 'Tony Blair Küresel Değişim Enstitüsü' adlı Sivil Toplum Kuruluşu'nda geçiriyor. Ancak Irak hâlâ onun mirasına gölge düşürüyor: Geçen yıl Ocak ayında 500 binden fazla kişi Blair'in İngiliz hükümetinden şövalyelik unvanı almasını protesto eden bir dilekçeyı imzaladı.
511
COLIN POWELL: ASILSIZ KİMYASAL SİLAH İDDİALARINI BM'DE SAVUNAN İSİMDİ
General Powell, Irak Savaşı sırasında ABD Dışişleri Bakanı olarak görev yaptı. Bu koltukta oturan ilk siyah olan Powell, Birinci Körfez Savaşı'nda önemli bir rol oynamış ve ABD Genelkurmay Başkanlığı'na kadar yükselmişti. Bush kabinesinin diğer üyelerinden farklı olarak Irak'ın işgaline ilk etapta karşı çıktı. Ama şubat 2003'te Birleşmiş Milletler'de (BM) askeri operasyonu savunan Powell, Saddam Hüseyin rejiminin kitle imha silahları sakladığına dair asılsız kanıtları BM'ye sunan kişi olarak tarihe geçti. Powell'ın sunduğu kanıtların doğruluğu asla ispatlanamadı.
General, 2004 yılında Kongre önünde istifasını sunarken, bir yıl önce aldıkları istihbaratın "yanlış" olduğunu ve Bush yönetiminin gözünden düştüğünü kabul etti. Kariyerini konuşmacı olarak sürdürdü ve 2008 başkanlık seçimlerinde Demokrat aday Barack Obama'yı desteklemek için Cumhuriyetçi saflarından ayrıldı. Powell, 2021'de Covid-19'a bağlı olarak öldüğünde 84 yaşındaydı.
611
İŞGALİN KİLİT İSMİ: DONALD RUMSFELD
Donald Rumsfeld Bush'un 2011-2006 yılları arasında Savunma Bakanı'ydı. Afganistan ve Irak işgallerinde kilit isimlerden biriydi. Rumsfeld Saddam Hüseyin'in devrilmesi için "paralel istihbarat değerlendirmeleri" sağlamakla ve ABD güçleri tarafından savaş esirlerine yapılan işkenceye göz yummakla suçlandı.
Rumsfeld ABD'nin savaş sonrası Irak yönetimiyle ilgili kamuoyunda artan baskının ortasında 2006 yılında görevi bıraktı. Rumsfeld, Haziran 2021'de kanserden öldü.
711
PAUL BREMER: BUSH'UN 'IRAK VALİSİ' OLARAK ANILIYORDU
Bush'un mayıs 2003'te Irak'ın Geçici Koalisyon Yönetimi Başkanı olarak atadığı Paul Bremer, ülkenin en yüksek sivil otoritesinin başındaydı. Irak ordusunu dağıtma kararı çok eleştirildi ve yeniden yapım fonlarını kötüye kullanmakla suçlandı.
Bugün 81 yaşındaki Bremer, ABD eyaleti Vermont'ın kırsallarında sakin bir hayat yaşıyor. 2018'de bir kayak merkezinde eğitmen olarak çalışacağının ortaya çıkmasıyla ABD basınında gündeme oturmuştu.
811
CONDOLEEZZA RICE: BUSH'A EN YAKIN İSİMLERDEN BİRİYDİ
Condoleezza Rice, George W. Bush'un sekiz yıllık görev süresi boyunca önce Ulusal Güvenlik Danışmanı ve ardından Dışişleri Bakanı olarak görev yaptı. ABD tarihinde hükümette en üst düzey görevlerde bulunan siyah kadınlardan biri oldu.
Irak Savaşı'nın savunucusu olmasının yanı sıra ABD basınında Saddam Hüseyin rejiminin ABD için bir tehdit olduğu yönünde lobi yaptı. ABD'de yayın yapan CNN'e Irak liderinin nükleer silahlara hızla erişebileceğini söyledi.
Bush görevden ayrıldıktan sonra Rica Stanford Üniversitesi'ndeki akademik kariyerine devam etti. Bugün hâlâ Hoover Enstitüsü adlı düşünce kuruluşunda direktör olarak görev yapıyor.
911
ALİ HASAN EL MECİD: KİMYASAL ALİ
Eski Irak askeri komutanı, Saddam Hüseyin'in kuzeni. Halepçe'de Kürtler'e karşı kimyasal gaz kullanarak binlerce kişinin ölümüne yol açması nedeniyle 'Kimyasal Ali' lakabıyla anılıyor. El Mecid, Ağustos 2003'te Amerikan güçleri tarafından yakalandı, soykırım ve insanlığa suç işlemekle yargılandı ve Ocak 2010'da asılarak idam edildi.
1011
İŞGALE KARŞI DİRENİŞTE ÖNE ÇIKAN İSİM: MUKTEDA SADR
Şii din adamı, yönettiği Mehdi Ordusu'nun ABD önderliğindeki işgalden sonra, yabancı birliklere karşı direnişiyle ün kazandı. O zamandan beri kendisini bir milliyetçi ve yolsuzluk karşıtı bir aktivist olarak tanımlıyor. Desteklediği Sairun koalisyonu, 2018 ve 2021 Irak parlamento seçimlerinde en fazla sandalyeyi kazandı.
1111
SADDAM HÜSEYİN SONRASI İLK TAM DÖNEM BAŞBAKAN: NURİ MALİKİ
Mayıs 2006'da göreve başlayan Maliki, Saddam Hüseyin'in devrilmesinden sonra Irak'ın ilk tam dönem başbakanı oldu. Sünni ve Kürt siyasetçileri uzaklaştırmakla eleştirildi ve daha 2007'de görevi bırakması için çağrılar yapıldı. Nuri Maliki'nin akrabaları ile üst seviyedeki yetkililerin bulaştığı yolsuzlukların hükümete 18 milyar dolara mal olduğu öne sürüldü. Buna rağmen Maliki, IŞİD'e karşı mücadelede bir dizi yenilginin ardından ancak 2014'te istifa edecekti. 72 yaşındaki Maliki hala siyasetle ilgileniyor. (Kaynak)
