İranlılar anlattı: Yaşam hakkımız elimizden alındı, bu gidişat durana kadar sokaktayız
Muzaffer DURU
+GERÇEK - İran'da yaz aylarından bu yana kadınlar başörtüsü yasağına karşı gelmek için eylemlerde bulunuyor. Ülkede 1979 İslam Devrimi sonrası yürürlüğe giren Şeriat kanunlarına göre tüm kadınların kamusal alanlarda başörtü takması ve uzun, bol kıyafetler giymesi zorunlu hale getirildi. Başörtü takmayan kadınlara para ve hapis cezası verilmeye başlandı.
Ancak devrimden yıllar sonra hükümet yetkililerinin bu yasayı uygulamakta zorlandığı ve kadınların giyimin ülkenin tümünde eşit şekilde denetlenmediği ifade ediliyor. Kadınlar baskılara karşı gelmek için protestolara başladı, birçok erkek de kadınlara destek verdi. Tahran'da 13 Eylül'de "ahlak polisi" olarak bilinen İrşad devriyeleri tarafından Mehsa Amini saçlarını ve kollarını tamamen örtmesini gerektiren ahlak yasalarını çiğnemekle suçlanarak gözaltına alınarak tutuklandı. Sonra komaya girerek hastaneye kaldırılan Amini'nin 16 Eylül'de yaşamını yitirmesi ülkede infiale yol açtı.
EN AZ 15 KİŞİ ÖLDÜ
Tepkiler üzerine Tahran polisinden yapılan açıklamada, İrşad devriyesinin Amini'yi bir saatlik "brifing" için karakola götürdüğü, genç kadının burada aniden bilincini kaybetmesi ve kalp rahatsızlığı yaşaması üzerine hastaneye sevk edildiği belirtildi. Sosyal medyadaki aktivistler ise polisin, genç kadının "aniden" bilincini kaybettiği yönündeki savunmasını reddederek, Amini'nin polis merkezine getirilmeden önce darbedildiğini iddia ediyor. Son günlerde ülkenin farklı bölgelerinde gerçekleşen protestolarda en az 15 kişi hayatını kaybetti. Protestolarda, "ahlak polisine ölüm", "kadınlar, yaşam, özgürlük" sloganları atıldı. Sokaklarda gerginlik arttıkça kadınlar başörtülerini çıkardı, bayrak yaktı. Kürt illerinde ise polis plastik ve gerçek mermilerle protestoculara ateş açtı.
İNTERNET YOK
İran İletişim Bakanı, ülkede internet erişiminde "güvenlik sebepleri" dolayısıyla sorunlar yaşanabileceğini söylerken, ülkede internete erişim sorunu yaşandı. İran'ın resmi ajansı IRNA'nın haberine göre, Amini'nin gözaltına alınmasının ardından hayatını kaybetmesi üzerine başlayan protestolar devam ediyor. Kürdistan, Batı Azerbaycan, Kirmanşah, Elburz, Tahran, Gilan, Razavi Horasan, Yezd, Hürremabad, Senendec, Urumiye, Meşhed, Kirman, Mahabad, Divandere ve Bukan'da eylemler devam ediyor.
14 KENTTE GENİŞ KATILIMLI EYLEMLER
Hengaw'ın verdiği bilgiye göre önceki gece 14 kentte geniş katılımlı eylemler düzenlendi. Bu şehirler Hengaw tarafından şu şekilde listelendi: Abdanan, Ilam, Kermanshah, Sanandaj, Marivan, Urmia, Baneh, Qorveh, Rabat, Sardasht, Piranshahr, Urmia, Mako ve Bazergan. Hengaw ekibinin üyeleri ayrıca Batı İslamabad'da bir kaç eylemcinin daha öldürüldüğüne dair bilgi aldıklarını ve bu konuda araştırmalarına devam ettiklerini belirtti.Hengaw'ın verdiği bilgiye göre son iki günde gerçekleşen eylemlerde hafif yaralanmalar da meydana geldi, ancak bu anlamda bir sayı verilmedi. Hengaw, hafif yaralıların tutuklanma riski olduğu için hastanelere başvurmadığını, fakat kendilerinde bu yaralanmalara ilişkin fotoğraf ve videolar olduğunu da raporuna ekledi.
'ULUSLARARASI MAHKEMELERE TAŞIYACAĞIZ'
Hengaw daha sonra yaptığı bir açıklamayla, evrensel hukuk normlarına göre, Amini'nin ölümünden bu güne kadar Kürdistan eyaletinde yaşanan eylemlerde işlenen suçları İran dışındaki uluslararası mahkemelere taşıyacaklarını duyurdu. Kürdistan halkının İslam Cumhuriyeti tarafından katledilmesinin durdurulması için uluslararası müdahale gerektiğini ifade eden Hengaw, ölü ve yaralılara ilişkin görüntü selinin tam bir felaket olduğunu vurguladı. Hükümet güçleri tarafından kaçırılan kişi sayısına dair dün itibariyle net bir sayı veremediğini ifade edem Hengaw, kaçırıldığını teyit edebildikleri Kürt yurttaşların fotoğrafları ve kaçırıldıkları tahmin edilen yer ve zamana ilişkin bilgileri Telegram kanalı üzerinden yayınlamaya başladı.
POLİS ÖLDÜRÜLDÜ İDDİASI
Hengaw kendilerine ulaşan belge ve görüntülerle teyitli bilgileri raporlamaya devam ederken hükümet kaynaklı medya son iki günde dört kişinin yaşamını yitirdiğini, bu 4 kişiden ikisinin polis birisinin hükümet yanlısı bir vatandaş ve yalnızca bir tanesinin de eylemci olduğunu iddia etti.
'GİDİŞAT DURANA KADAR SOKAKTAYIZ'
Telefonla ulaştığımız İranlılar durumlarını anlattı. Kürt halkının sokaklarda olup, mücadele ettiğini ve İran rejim güçlerinin vahşice saldırdığını ifade Rişwan, İran'da yaşananların dünyaya duyulmaması için internetin kesildiğini, eylemleri Tahran olmak üzere tüm Kürt illerine yayıldığını söyledi. Şimdiye ye kadar 17 kişinin hayatını kaybettiğini, 900 kişinin çeşitli yerlerinden yaralandığını ve yüzlerce kişinin gözaltına alındığını belirten Rişwan, İran'da kadın ve erkeklerin beraber mücadele ederek, bu gidişat dur dediğini anlattı. İnsanların evlerine gitmeyerek, direndiğini, esnafın kepenk kapattığını, güvenlik güçlerinin gerçek mermilerle kendilerine müdahale ettiğini aktaran Rişwan, bu gidişat durana kadar sokakta olacaklarını vurguladı.
YAŞAM HAKKIMIZ ELİMİZDEN ALINDI
İran'da bir halk hareketinin yaşananlar tepki gösterdiğini ifade eden Hamsa, bu haksızlığa karşı sokakta olup, mücadele ettiklerini ancak dünyanın bu haksızlığa güçlü ses çıkarmasını istedi. İran İslam Devleti'nin şeriat kanunları adı altında kadınlara saldırarak, zulüm edip, yaşam haklarını ellerinden aldığını ifade eden Hamsa, bu haksızlık duyulmasın diye interneti kestiler. İnsanlar vahşice katlediliyor. Sesimizi duyun" dedi.
"Yaşam hakkımız elimizden alındı, bu gidişat durana kadar sokaktayız"
— +GERÇEK (@artigercek) September 23, 2022
İran'da saçının teli göründüğü için gözaltında işkenceyle öldürülen Mehsa Emini eylemlerinde en az 15 kişi öldü. Telefonla ulaştığımız İranlılar yaşananları anlattı @duru_muzaffer
????https://t.co/YR02pmCAEE pic.twitter.com/SW0Frg5i0Z
