Tarihte bilinen ilk cümle tarakta bulundu: 'Bitlerin kökünü kazısın'

Artı Gerçek - Tarihte bilinen ilk cümle, M.Ö. 1700 yılından kalma bir tarağın üzerinde bulundu. Bronz Çağı'nda Yehuda Krallığı döneminden kalma fildişi tarağın üzerinde, insanlığın başının binlerce yıldır bitlerle dertte olduğunu gösteren bir cümle yazıyor:

"Bu fildişi tarak, saç ve sakalındaki bitlerin kökünü kazısın."

Tarak, bugün İsrail'de bulunan Lachish antik kentindeki kazılarda ortaya çıkarıldı. Üzerine kazılı olan bu ifadelerin ise tarihte bilinen ilk cümle olduğu düşünülüyor. Cümle, tarihteki ilk alfabe kabul edilen ve daha sonra Fenike alfabesi olarak bilinen Proto-Kenan alfabesinde yazılmış. Arkeologlar, Kenan alfabesinde yedi sözcükle ifade edilebilen bu sözlerin, bugüne dek tamamen deşifre edilebilen ilk cümle olduğunu belirtti.

3.5 santimetre boyunda, 2.5 santimetre eninde olan tarak ise fildişinden, çift taraflı olarak yapılmış. Toplamda 20 dişi bulunan tarağın bir tarafının bitleri ve 'sirke' olarak bilinen bit yumurtalarını alacak, diğer tarafının ise dolaşan saçı açacak şekilde tasarlandığı belirtildi. Tarakta bit ve sirke için 14, saç için ise daha geniş altı diş kullanılmış. Ancak bu dişler şu an büyük ölçüde kırılmış durumda.

Lachish'teki kazıları yöneten arkeolog Yosef Garfinkel, The Guardian gazetesi ile söyleşisinde "Bu yazı çok insani" dedi. Kudüs'teki İbrani Üniversitesi'nde öğretim üyesi olan Prof. Garfinkel, "Tarağın bir tarafında saç ve sakaldaki bitlerin yok edilmesi dileği bulunuyor. Bugünlerde bu iş için spreyler ve modern ilaçlar, zehirler var. Geçmişte bunlar yoktu" diye konuştu.

Söz konusu tarak ilk olarak 2017'de bulunmuştu. Ancak yok olmak üzere yazılar, geçtiğimiz aralık ayında fark edildi. Sonrasında yapılan analizlerde, yazıda 3 bin 800 yıl önce yaratılan Kenan alfabesinin kullanıldığı anlaşıldı.

Yıpranmış durumdaki tarağın tam yaşının karbon tarihleme yöntemi ile belirlenmesi girişimleri sonuç vermese de, araştırmacılara göre yapım tarihi M.Ö. 1700 yılı civarı.

Bu dönemde tarakların ahşap, kemik veya fildişinden yapıldığı biliniyor. Ancak fildişi tarakların pahalı olması ve Kenan ülkesinde o dönemde fil bulunmaması nedeniyle, söz konusu tarağın pahalı olduğu ve zengin bir kişi tarafından ticaret yoluyla edinildiği, dolayısıyla zenginlerin de bu dönemde bitlenmekten kaçamadığı anlaşılıyor.

ABD'deki George Washington Üniversitesi'nde Sami dilleri uzmanı Christopher Rollston ise "Yazının sıradan yaşam hakkında olması özellikle etkileyici. Bitler, insan tarihinde daimi bir sorun olagelmiştir. Ve bu yazı da antik dönemde zenginler ve ünlülerin bile bu tür sorunlardan muaf olmadığını çok güzel bir şekilde anlatıyor" dedi.

Dünyanın ilk yazı sistemleri M.Ö. 3200 civarında Mezopotamya ve Mısır'da ortaya çıktı. Bu sistemler alfabeye dayalı değildi; sözcükleri veya heceleri temsil eden yüzlerce farklı simgeyi kullanıyorlardı.

Bilinen ilk alfabe ise Sami dillerini konuşan ve Mısır yazı sisteminden haberdar olan halklar tarafından, M.Ö. 1800 civarında geliştirildi. Kenan veya proto-alfabe sistemi olarak bilinen bu alfabeler özellikle Levant bölgesinde yüzlerce yıl kullanıldı; sonrasında antik Lübnan'da Fenikeliler tarafından standardize edildi. Bu alfabe, antik Yunanca, Latince ve Avrupa'da bugün kullanılan çoğu modern dilin temelini oluşturdu. (DIŞ HABERLER)