Diyarbakır karpuzu tarlada kaldı, üreticiler dertli: 'Ekiyoruz ama emeğimiz para etmiyor'

Rojhat ABİ

DİYARBAKIR - Yüzölçümü bakımından Diyarbakır'ın en büyük ilçesi olan Bismil tarım ve hayvancılıkla geçiniyor. Zengin bir tarım potansiyeline sahip olan Bismil, Diyarbakır karpuzunun da üretim merkezlerinden. Ancak son yıllarda benzin, gübre, ilaç, sulama gibi girdi maliyetlerindeki artış, DEDAŞ'ın elektrik kesintileri ve ürünlerine düşük fiyat verilmesi üreticileri zor durumda bırakıyor.

Tarlada kilosuna 1 veya 2 TL fiyat biçilen karpuz, manavlarda 8 ila 10 TL arasında satılıyor. Artı Gerçek'e konuşan karpuz üreticileri verdikleri emeğin karşılığını alamadıklarını, hasat zamanına kadar yaptıkları masrafları çıkaramadıklarını dile getirdi. Zarar ettiklerini ve karpuzlarının tarlada kaldığını anlatan üreticiler, gelecek yıl karpuz ekmeyeceklerini söyledi.

'TARLANIN KİRALAMA BEDELİNİ KARŞILAYAMADI'

Bismil'de uzun yıllardır çiftçilik yapan Vehbi Baran, alıcıların düşük fiyat teklif ettiğini ve mahsullerin tarlada kaldığını belirtti. Baran, "Bu yıl çocuklarımızla birlikte karpuz ektik. Ektiğimiz karpuz tarlanın kiralama bedelini bile karşılamadı. Bu sene hayır görmedik. Mahsullerimiz de çok iyi çıktı. Alıcılar da gelip 'kilosunu 1-2 TL'ye alırız' diyorlar. Biz de 'bu paraya vereceğimize tarlada kalıp çürüsün' dedik. Aracılar para yiyor, bize hiçbir şey yok. Bu tarlayı dönümü 6 bin TL'de aldım. İlacıyla emeğiyle derken 70 bin TL masraf yaptık. Bugün hesaplıyorum 30 bin TL zarar ediyorum. Şu an ben satsam taş çatlasa 30 bin TL eder" dedi.

'ÇİFTÇİYİ SAHİPLENECEK KİMSE YOK'

Tarla kiralama bedeli, benzin, ilaç, gübre, sulama masraflarının arttığını dile getiren Baran, "Karşı tepeden buraya kadar su çekmişiz. Bu kadar emek verdik ama bir hayrını göremedik. Öylece kalakaldık. Elimizde kaldı. Müşteri gelip beş kuruş etmez diyor. Sonra da manava gidip alıyor. Burada 1 TL, 2 TL diyor manava gidince de 7-8 TL'ye satıyor. Biz de tarlada bıraktık. Artık ne fakirler yiyebiliyor ne de yetiştirici hakkını alabiliyor. Aracılar yiyor. Bugün benden 1 TL'ye alıp manavda 3 TL'ye satsa yine sorun yok. En azından fakirler yesin deriz. Ama 8 TL'ye satıyorsun artık onlar da yiyemiyor. Burada 15 kiloluk bir karpuz satarken 10 TL ederken manavda 150 TL ediyor. Çiftçiyi sahiplenecek kimse de yok. Kaymakam ya da belediye bu duruma el atmalı. Aracılar bu kadar pay alırken neden çiftçi bir şey kazanamıyor?" diye konuştu.

'EMEKLERİMİZ BOŞA GİTTİ'

Çocukluğundan beri çiftçilik yapan Adalet Baran da uzun yıllardır verdikleri emeğin artık kendilerini geçindiremediğini vurgulayarak, ne yapacaklarını bilmediğini söyledi. Baran, "Tüm emeklerimiz boşa gidiyor. Ekiyoruz ama emeğimiz para etmiyor. Tarlamız öylece kaldı. Gelip alınca para etmiyor ama satınca ediyor. Ektik, emek verdik ama böyle bıraktık tarlada. Para etmiyor. Olgunlaşmış olmasına rağmen hiç satmadık. Biz de hakkımızı istiyoruz. Emeğimizin karşılık bulmasını istiyoruz. Bu kadar emek boşa gidiyor şu an. Emeğimiziz karşılığından başka hiçbir şey istemiyoruz" dedi.

'KARPUZ TARLADA KALDI, NE YAPACAĞIMIZI BİLMİYORUZ'

Çocukları ve eşi ile karpuz üreticiliği yapan Birsen Ay da bugünkü koşulların artık çekilmez olduğunu söyledi. Ay, "İlk ektiğimizde ne olacağını düşünüyorduk. Ve şimdi hiç para etmiyor. Şu an satış zamanıdır ama para etmiyor. O yüzden hepsi bahçede kaldı. İcare çok pahalı, masrafımız çok oluyor. O yüzden birbirini kurtarmıyor. Çok emek de var. Ben, eşim ve dört çocuğumla beraber gelip gidiyoruz. İşimiz zor. Bir yandan da patlıcan, biber ekiyoruz ama onlar da para etmiyor. Karpuzumuz da tarlada kaldı. Ne yapacağız bizde bilmiyoruz" diye konuştu.

'HİÇ PARA ETMİYOR'

Karpuz tarlasına gelen alıcıların çok düşük fiyat verdiğini ifade eden Ay, "Artık bu kimlerin elindedir bilmiyorum. Bizim şu an tam verim zamanımızdır. Ama hiç para etmiyor. Satış iyi olacağına daha da düşüyor. Bilmiyorum artık sonumuz ne olacak. Ayrıca bir kadınla bir erkeğin gücü de bir değil. Geliyoruz ama kaldırdığımız zaman boynumuz, kollarımız ağrıyor. Şu an benim lifim incinmiş. Geçenlerde bir ton verdik, orda da kolumu incittim. O yüzden bir kadının karpuzda çalışması gerçekten çok zor. Biz çok zorlanıyoruz" dedi.

'KARPUZ ELİMİZDE KALDI, TOPLAYAMIYORUZ'

Mehmet Nezir de artan maliyetler karşısında karpuz yetiştirmenin zarar getirdiğini dile getirdi. Nezir, "Karpuz bu sene kökten zarar oldu. Karpuzun kârı yoktur. Kiralama bedeli olarak dönüm başına 7 bin TL verdik. Alıcılar da gelip kilosuna 1 TL, 2 TL diyor. En iyi karpuza bile 2 TL diyorlar. Elimizde kaldı, toplayamıyoruz. Karpuzun ömrü de çok uzun değildir. Böylece açıkta kaldılar. Biz de ne yapacağımızı bilmiyoruz. Ne diyelim ki? Sadece bu tarla için getirdiğim su borularının maliyeti 70- 80 bin TL. Gübresini, ilacını, icaresini, diğer masraflarını ve emeğini geçtim karpuzun tamamı 30 bin TL etmiyor. Bu kadar parayı nereden getireceğim, neyi ödeyeceğim. Gelecek sene artık karpuz ekmeyeceğiz. Zarardır, bitti artık" diye konuştu.