Ekonomi Bülteni: Fed tutanakları piyasaları karıştırdı / Memurun gözü zam görüşmelerinde

ÇİN EKONOMİ VERİLERİNDE DİKKAT ÇEKİCİ DÜŞÜŞ

Çin'in temmuz ayı sanayi üretimi ve perakende satış rakamları beklentilerin altında kaldı ve bu da ülkenin zayıf ekonomik verilerine katkıda bulundu. Sanayi üretimi, ekonomistlerin beklentisi olan yüzde 4,4'ün altında kalarak yıllık yüzde 3,7 arttı. Sanayi üretimi yıllık bazda yüzde 3,8 arttı. Perakende satışlar ise yıllık bazda yüzde 2,5 yükselirken, toplam perakende satışlar temmuz ayında 3,68 trilyon yuan'a ulaştı ve bu, ekonomistlerin yüzde 4,5'lik büyüme oranının altında kaldı. Beklentilerin altında kalan bu veriler küresel piyasalarda ciddi düşüşlere neden oldu.

FED TUTANAKLARINDA SIKIŞMAYA DEVAM SİNYALİ

ABD Merkez Bankası'nın (Fed) haziran tutanaklarında, bazı yetkililerin bu toplantıda 25 baz puanlık artıştan yana olduğu görüldü. Neredeyse tüm yetkililerin 2023’te daha fazla faiz artışı olacağı, ancak faiz artışlarının daha yavaş hızda olacağı beklentisi öne çıktı.
Tutanaklara göre, yetkililerin çoğu haziran ayını pas geçmeyi ‘uygun veya kabul edilebilir’ olarak gördü. Neredeyse tüm yetkililer bu yıl ek faiz artışlarının da uygun olduğunu belirtti. Fed 2023’te ekonomide ‘hafif’ durgunluk beklentisini de sürdürdü. Yetkililer büyüme için risklerin aşağı yönlü, işsizlik için yukarı yönlü olduğunu ifade ediyor.
Fed Haziran toplantısında 15 ay süren sıkılaşmanın ardından politika faizini değiştirmeme kararı almış, Başkan Jerome Powell bu sene 50 baz puanlık daha faiz artışının masada olduğu sinyalini vermişti.

JAPONYA’DA İHRACAT 2,5 YILINDA ARDINDAN GERİLEDİ

Japonya Maliye Bakanlığı'nın verilerine göre, Japonya'nın ihracatı temmuz ayında geriledi. Bu, 29 ay sonra gerçekleşen ilk düşüş oldu. İhracat temmuz ayında, mineral yakıtlar ve yarı iletken üretim ekipmanı gibi kalemlerin sevkiyatının azalması nedeniyle geçen yılın aynı dönemine göre yüzde 0,3 düştü. Ekonomistler ihracatın yüzde 0,8-1,0 oranında düşmesini bekliyorlardı. İhracat haziran ayında yüzde 1,5 artmıştı. Temmuz ayında Çin'e ihracat yüzde 13,4 ve Asya'ya yapılan ihracat yüzde 13,2 oranında geriledi. ABD ve Avrupa Birliği'ne yapılan ihracat ise otomobil parçaları ve elektrikli araç sevkiyatlarının etkisiyle sırasıyla yüzde 13,5 ve yüzde 12,4 oranında artarak büyümeye devam etti. Temmuz ayında ticaret dengesi 78,7 milyar yen açık verdi. Beklenti 24,6 milyar yen fazla oluşacağı yönündeydi

AVRUPA’DA KIŞA HAZIRLIK: GAZ DEPOLARI YÜZDE 90 ORANINDA DOLDU

Rusyasız ikinci kışına hazırlanan Avrupa’da doğal gaz depolarını doldurma çalışmaları sürüyor. Avrupa Birliği (AB) Komisyonu Başkanı Ursula von der Leyen, birlik üyesi ülkelerin doğal gaz depolarının doluluk oranının yüzde 90'ı aştığını ve bunun kış döneminde enerji arz güvenliğine katkı sağlayacağını ifade etti. Gas Infrastucture Europe verilerine göre de üye ülkelerdeki doğal gaz depolarının doluluk oranı yüzde 90,12 seviyesinde bulunuyor. Yılda ortalama 400 milyar metreküp doğalgaz tüketen AB ülkelerinde 110 milyar metreküp kadar doğalgaz depolama kapasitesi mevcut.

KÜRESEL DÜZEYDE HANE HALKLARININ SERVETLERİNDE DÜŞÜŞ

İsviçre'nin en büyük bankası UBS ve Credit Suisse tarafından hazırlanan yıllık Küresel Servet Raporu yayımlandı. Dünyadaki 5,4 milyar yetişkinin tahmini varlıklarına dayandırılarak hazırlanan rapora göre, hane halkı servetindeki istikrarlı yükseliş eğilimi 2022'de tersine döndü. Enflasyon ve ABD dolarının değer kazanmasının varlıklardan yaklaşık 11,3 trilyon dolar silmesiyle 454,4 trilyon dolara gerileyen küresel hane halkı serveti 2008'deki finansal krizden bu yana ilk kez azalma görmüş oldu. Bölgesel bazda en yüksek servet kaybı toplam 10,9 trilyon dolarla Kuzey Amerika ve Avrupa'da yaşandı. Asya Pasifik bölgesindeki kayıplarsa 2,1 trilyon dolar olarak raporlandı. Ülke bazında en büyük servet kayıpları ABD, Japonya, Çin, Kanada ve Avustralya'da kaydedildi. Öte yanda dolar karşında değer kazanan bazı para birimlerinin tetiklemesiyle Latin Amerika’da 2,4 milyar dolarlık artış yaşandı.

MEMUR ZAMMINDA UZLAŞMA UZAK İHTİMAL

Hükümet ve sendikalar arasında memur ve memur emeklilerinin zam görüşmeleri 1 Ağustos’tan bu yana sürüyor. Hükümet kanadı bu hafta iki teklif sundu. İlk olarak Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanı Vedat Işıkhan 15 Ağustos’ta, 2024 için ilk 6 ay yüzde 14, ikinci altı ay yüzde 9 teklifini sendikalara iletti. Ancak enflasyonun altında kalan bu teklif kabul edilmedi. Hükümet hafta içinde ikinci teklif olarak 2024 yılının ilk 6 ayı için yüzde 15, ikinci 6 ayı için yüzde 10, 2025 yılının ilk 6 ayı için yüzde 6, ikinci 6 ayı için yüzde 5’i sundu. Hükümet, böylelikle ilk teklife göre sadece 2 puan artışa gitmiş oldu.
Öte yandan Merkez Bankası'nın 2024 enflasyon tahmini yüzde 33 iken; hükümet yalnızca yüzde 25 zam önerdi. Sendikalar, hükümetin teklifine tepki gösterdi. 21 Ağustos’taki üçüncü teklif de sendikalarca yeterli görülmezse zam oranı Kamu Görevlileri Hakem Kurulunca belirlenecek.

TÜİK’E GÖRE İŞSİZLİK İKİNCİ ÇEYREKTE AZALDI

Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK), yılın ikinci çeyreğine ilişkin işgücü istatistiklerini yayımladı. TÜİK verilerine göre, 15 ve daha yukarı yaştaki kişilerde işsiz sayısı 2023 yılı ikinci çeyreğinde, bir önceki çeyreğe göre 73 bin kişi azalarak 3 milyon 400 bin kişi oldu. İşsizlik oranı ise 0,3 puanlık azalışla yüzde 9,7 seviyesinde gerçekleşti. İşsizlik oranı erkeklerde yüzde 7,8, kadınlarda yüzde 13,4 olarak tahmin edildi. 15-24 yaş grubunu kapsayan genç nüfusta işsizlik oranı bir önceki çeyreğe göre 1,2 puanlık azalışla yüzde 18,3 oldu. Bu yaş grubunda işsizlik oranı; erkeklerde yüzde 15,1, kadınlarda ise yüzde 24,1 olarak tahmin edildi.

KAMU KURUMLARINDA KASALAR İLK YEDİ AYDA BOŞALDI

İktidarın ekonomi politikası nedeniyle dengelerin şaştığı kamu bütçesini kullanan kamu kurumları, 2023'ün ilk yedi ayında bütçelerinin çoğunu harcadı. Sağlık Bakanlığı’nın yedi aylık harcamasının 12 aylık toplam bütçesine oranı yüzde 63,8'e ulaştı. MEB de bütçesinin büyük bölümünü henüz yedi ayda tüketen kamu idareleri arasında yer aldı. MEB 461 milyar 649 milyon 548 bin TL’lik bütçesinden, 297 milyar 728 milyon 797 bin TL’lik kısmını kullandı. Diyanet İşleri Başkanlığı da hesabı çarşıya uyduramadı. Toplam 36 milyar 186 milyon 871 bin TL bütçe verilen kurum, temmuz sonunda 24 milyar 715 milyon 777 bin TL’lik harcamaya imza attı. Diyanet’in yedi aylık harcamasının bütçesine oranının yüzde 68,3 olduğu belirtildi. Öte yandan AB Başkanlığı, Milli Saraylar ve Gelir İdaresi gibi kurumlar 31 Temmuz itibariyle 2023 bütçelerinin tamamını harcadılar.

65 YAŞ ÜSTÜ İÇİN ŞEHİR İÇİ ULAŞIM ÜCRETLİ Mİ OLUYOR?

Burdur’da toplu taşıma hizmeti veren Burdur Özel Halk Otobüsleri Kooperatifi, ücretsiz binişlerin bitirilmesi konusunda karar aldıklarını duyurdu. Önceden 65 yaş üstü vatandaşların, basın mensuplarının ve bazı iş kollarında çalışanların ücretsiz olarak yararlandıkları bu hizmetten 15 Ekim itibariyle artık para alınacak. Burdur’un ardından Aksaray’da da benzer bir karar alındı. Aksaray Minibüsçüler ve Otobüsçüler Odası Başkanı Veysel Öztürk yaptığı açıklamada, Türkiye Şoförler ve Otobüsçüler Federasyonu ve Türkiye Tüm Özel Halk Otobüsler Derneği’nin de katılımıyla 65 yaş ve üstü yolcuların ücretsiz taşınması uygulaması için 15 Ekim tarihinden itibaren bir düzenleme kararı alındığını söyledi. Hükümet gerekli bir düzenleme yapmazsa benzer kararlar diğer illerde de alınabilir.

TÜRKİYE’DE SERVETİN YÜZDE 40’I YÜZDE 1’İN ELİNDE

İsviçre merkezli banka Credit Suisse tarafından yayınlanan son rapor, Türkiye'deki servet dağılımı eşitsizliğini ortaya koydu. Rapora göre, Türkiye'deki toplam 1 trilyon 41 milyar dolarlık servetin neredeyse yüzde 40'lık kısmı, nüfusun sadece yüzde 1'lik kesiminin elinde bulunuyor. Rapora göre nüfusun en zengin yüzde 10'luk diliminin toplam servetten aldığı pay yüzde 69,8. Türkiye, sınıflar arasında gelir uçurumunun daha da attığı ülkeler arasında yer alıyor.
HAZIRLAYAN MÜHDAN SAĞLAM