Ekonomi Bülteni: İhtiyaç kredisi faizi yüzde 50’yi aştı/ Apple’a Çin’den darbe
13
Artı Gerçek - Hindistan'ın ev sahipliğinde bu yıl "Tek Yeryüzü, Tek Aile, Tek Gelecek" ana temasıyla düzenlenen 18'inci G20 Liderler Zirvesi başladı. Türkiye adına Cumhurbaşkanı Erdoğan zirveye katıldı. Zirvede jeopolitik ve kalkınma konusunda tüm ülkelerin fikir birliğine vardığı bildirildi. G20 Zirvesi sonuç bildirgesinde "Ukrayna savaşı konusunda tüm devletler BM Sözleşmesi'nin ilke ve amaçlarına uygun hareket etmeli" denilirken "Nükleer silahların kullanılması veya kullanmakla tehdit edilmesi kabul edilemez" ifadesi kullanıldı.
DÜNYADA GIDA FİYATLARI DÜŞTÜ TÜRKİYE’DE ARTTI
Küresel gıda fiyatları, yemeklik yağ, süt ürünleri ve temel gıda maddelerinin tedarikine ilişkin endişelerin devam ettiği bir ortamda, iki yıldan uzun bir sürenin en düşük seviyesine geriledi. Birleşmiş Milletler Gıda ve Tarım Örgütü (FAO), Küresel Gıda Fiyat Endeksi’nin geçen ay zayıf talep ve verimli bitkisel yağ ve süt üretimi nedeniyle yüzde 2,1 düşerek 121,4'e gerilediğini belirtti. Göstergeler, Rusya-Ukrayna savaşı nedeniyle tahıl ihracatının Mart 2022'de kesintiye uğrayarak rekor seviyelere ulaşmasından bu yana yüzde 24 geriledi.
ÇİN’DEN APPLE 200 MİLYAR DOLARLIK DARBE
Çin'in kamu çalışanlarının merkezi hükümet kurumlarında iPhone kullanılmasını yasakladığına ilişkin haberlerin ardından Apple'ın piyasa değerinde iki günde 200 milyar dolarlık (yüzde 6’lık) kayıp yaşandı. Çin’in kamu birimlerinde iPhone kullanımına yönelik yasağı devlet destekli ajanslar ve devlet şirketlerini kapsayacak şekilde genişletmeyi planladığı belirtilmişti. Tedbirin, Pekin yönetiminin son dönemde teknolojide dışa bağımlılığı azaltma ve siber güvenliği artırmaya yönelik çabalarının parçası olduğu değerlendiriliyor. Çin'in adımlarının, ABD'nin Çinli teknoloji şirketi Huawei ve sosyal medya platformu TikTok'a getirdiği benzeri yasakların ardından gelmesi dikkati çekiyor. ABD ile Çin arasındaki gerilimlere rağmen Apple, Çin'de akıllı telefon satışlarında yüzde 22 ile en büyük paya sahip bulunuyor. Akıllı telefonlarının önemli bölümünü taşeron şirketler aracılığıyla Çin'de üreten şirket, gelirinin de yüzde 19'unu Çin pazarından sağlıyor.
23
LNG PİYASASI GREVLE SARSILIYOR
Chevron Corp’un Avustralya'daki sıvılaştırılmış doğalgaz tesislerinde çalışan işçileri, küresel yakıt arzını tehdit eden anlaşmazlığın tırmanması nedeniyle, Eylül ortasından itibaren iki büyük LNG ihracat tesisinde iki hafta boyunca 24 saatlik kesinti tehdidinde bulundu. Offshore Alliance grubunun Salı günü Facebook'ta yaptığı açıklamaya göre işçiler, 7 Eylül'deki kısmi grevlerin ardından 14 Eylül'den itibaren tam iş bırakmayı planladıklarını Chevron'a bildirdiler. Chevron tarafından işletilen iki tesis olan Gorgon ve Wheatstone geçtiğimiz yıl küresel LNG arzının yüzde 7’sini oluşturdu. Haberin yayılmasının ardında küresel piyasalarda LNG fiyatlarında tırmanış görülüyor. Avrupa gaz piyasasında fiyatlarda yüzde 11’lik artış kaydedildi.
MISIR YARIM MİLYON TON İNDİRİMLİ RUS BUĞDAYI ALDI
Mısır dünyanın en büyük buğday ithalatçılarından biri, Ukrayna Savaşıyla beraber ülkenin kötü olan ekonomisi gıda fiyatlarındaki tırmanmadan doğrudan etkilendi. Karadeniz Tahıl Koridoru İnisiyatifi’nin son bulmasıyla Mısır yeni bir açmazsa düştü. Nihayetinde Kahire’nin Moskova’dan gayri resmi taban fiyatının altında 270 dolar ton başına olacak şekilde 480 ton civarında buğday aldığı ortaya çıktı. Öte yandan Türkiye, Rusya ve Katar, Rusya buğdayının Türkiye’de una dönüştürülerek özellikle yoksul ülkelere yollanmasını içeren plan üzerinde çalışıyor.
FITCH RATINGS TÜRKİYE’NİN GÖRÜNÜMÜ NEGATİFTEN DURAĞANA ÇEVİRDİ
Uluslararası kredi derecelendirme kuruluşu Fitch Ratings, Türkiye'nin kredi görünümünü revize etti. Kuruluştan yapılan açıklamada, Türkiye'nin uzun vadeli yabancı para birimi cinsinden kredi notunun "B" olarak teyit edildiği, kredi notu görünümünün ise "negatif"ten "durağan"a çevrildiği bildirildi. Açıklamada, görünümün "durağan"a revize edilmesinin kısa vadeli makrofinansal istikrar risklerini azaltan ve ödemeler dengesi baskılarını hafifleten daha geleneksel ve tutarlı bir politika bileşimine dönüşü yansıttığı vurgulandı.
33
İHTİYAÇ KREDİSİ FAİZİ YÜZDE 50'Yİ AŞTI
Merkez Bankası Para Politikası Kurulu, ağustos toplantısında politika faizini yüzde 25'e çıkarırken, bankalar da faiz oranlarını yükseltti.1 Eylül itibariyle 1-3 ay vadeli ortalama mevduat faizi yüzde 37,6, ticari krediler yüzde 37,9 olurken, ihtiyaç kredilerindeki artış yüzde 53 seviyesine geldi. Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu (BDDK) tarafından yayımlanan haftalık bültene göre, sektörün kredi hacmi 1 Eylül itibariyle 75 milyar lira arttı. Söz konusu dönemde toplam kredi hacmi 10 trilyon 349 milyar 698 milyon liradan 10 trilyon 424 milyar 761 milyon liraya yükseldi. Kredi hacmi de artmaya başladı. 1 Eylül itibariyle büyüme tüketici kredilerinde yüzde 22,9 ve ticari kredilerde yüzde 6,5 olarak kaydedildi. Tüketici kredileri tutarı 1 trilyon 438,5 milyar liraya yükseldi.
ORTA VADELİ PLAN AÇIKLADI: ENFLASYON ARTACAK BÜYÜME DÜŞECEK
Türkiye ekonomisine ilişkin hedef ve politikaların yer aldığı Orta Vadeli Program (OVP) açıklandı. OVP'de, 2024-2026 dönemine ilişkin enflasyon, istihdam, büyüme gibi temel makro ekonomik hedefler yer aldı. OVP'de 2024 yılı büyüme hedefi yüzde 4, kişi başına gelir 12 bin 875 dolar olarak açıklandı. 2023 yıl sonu enflasyon hedefi yüzde 65’e çıktı. 2024 enflasyon tahmini ise yüzde 33'e yükseldi. Bu yıl sonunda 1,6 trilyon lira bütçe açığı öngörülürken, 2023'te dolar kuru ortalama 23,9 olarak hesaplandı. İşsizlik oranının 2024'te yüzde 10,3'e, 2025'te yüzde 9,9'a, 2026'da yüzde 9,3'e gerilemesi bekleniyor. OVP'de 2024 için enflasyon tahmini yüzde 33, 2025 için yüzde 15,2; 2026'da yüzde 8,5 oldu. Yıl sonunda cari işlemler açığının milli gelire oranının yüzde 4 olmasını öngörüyoruz.
TÜİK’İN ENFLASYONU İLK DEFA ENAG’I GEÇTİ
Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK), ağustos ayı enflasyon verilerini açıkladı. Buna göre, enflasyon ağustos ayında bir önceki aya göre yüzde 9,09, bir önceki yılın aralık ayına göre yüzde 43,06, bir önceki yılın aynı ayına göre yüzde 58,94 ve on iki aylık ortalamalara göre yüzde 56,28 olarak gerçekleşti. Böyle enflasyon, yılın zirvesini görmüş oldu. Öte yandan, bir ilk de gerçekleşti. TÜİK'in yüzde 9,09 olarak açıkladığı aylık enflasyon, ENAG'ın yüzde 8,59 olarak açıkladığı oranı geçti. AA Finans Enflasyon Beklenti Anketi'ne katılan ekonomistler, ağustos ayında TÜFE'nin aylık bazda yüzde 7,32 artacağını öngörmüştü. Yurt İçi Üretici Fiyat Endeksi (Yİ-ÜFE) yıllık yüzde 49,41, aylık yüzde 5,89 arttı. TÜİK verilerine göre, ağustosta 12 aylık ortalamalar dikkate alındığında, tüketici fiyatları yüzde 56,28, yurt içi üretici fiyatları yüzde 71,97 arttı. Ekonomistler son iki ayda enflasyondaki artışa dikkat çekerek hükümetin yüzde 65, Merkez Bankası’nın yüzde 58’lik tahminine karşın enflasyonun yıl sonunda yüzde 70’i bulabileceği konusunda uyarıyor.
DÜNYA BANKASI’NDA TÜRKİYE’YE 18 MİLYAR DOLARLIK KREDİ
Dünya Bankası Türkiye Ülke Direktörü Humberto Lopez Türkiye ekonomisindeki son gelişmeleri değerlendirdi ve yeni bir kredi pkaeti hazırlığında bahsetti. Lopez, sMerkez Bankası tarafından uygulanmakta olan para politikasının sıkılaştırılması, bozucu mali düzenlemelerin gevşetilmesi, Hazine ve Maliye Bakanlığı tarafından mali açığı azaltmaya yönelik mali gelir tedbirlerinin doğru yönde atılmış adımlar olduğuna inanıyoruz" dedi. Lopez, "Devam etmekte olan 17 milyar dolarlık programımıza ek olarak, önümüzdeki üç yıl içinde Dünya Bankası Grubu Yönetim Kurulu'na 18 milyar dolarlık yeni kredi hazırlamayı ve sunmayı öngörüyoruz" diyerek ekonomi yönetimine adeta müjde verdi. Gelen kredinin hükümet tarafından ne şekilde kullanılacağı ve şartları henüz netlik kazanmış değil.
HAZIRLAYAN: MÜHDAN SAĞLAM
