Ekonomi Bülteni: Zam sağanağı devam ediyor / Japonya ve Hindistan'dan çip anlaşması

Artı Gerçek - Rusya, Türkiye, Ukrayna ve Birleşmiş Milletler arasında geçen yıl başlatılan ve temelde tahılın Karadeniz üzerinden dünyayla buluşmasını sağlayan Tahıl Koridoru Anlaşması’ndan Rusya çekildi. Bir yılda yaklaşık 33 milyon ton tahılı farklı adreslerle buluşturan girişimin askıya alınması, buğday başta olmak üzere gıda fiyatlarının bazılarında yüzde 8’lere varan artışlara neden oldu. BM Güvenlik Konseyi’nde konu ele alınsa da bir çözüm bulunamadı. Birleşmiş Milletler (BM), Rusya'nın Karadeniz Tahıl Koridoru Anlaşması'nı sonlandırma kararının, küresel gıda fiyatları ve gelişmekte olan ülkeler üzerinde geniş çaplı etkisi olacağı konusunda uyararak, Moskova'ya anlaşmaya dönme çağrısında bulundu.

RUSYA MERKEZ BANKASI SAVAŞTAN BU YANA İLK FAİZ ARTIRDI

Rusya Merkez Bankası, politika faiz oranını beklentilerin üstünde, 100 baz puan artırdı. Politika faizi yüzde 7,5'ten yüzde 8,5'e çıkarıldı. Piyasa beklentisi, faizin 50 baz puan artışla yüzde 8’e çıkması yönündeydi. Bankadan yapılan açıklamada, ülkede enflasyon beklentilerinin artışını sürdürdüğü belirtildi. Ülke içindeki talebin üretim kapasitesini aştığına işaret edilen açıklamada, bu durumun ekonomide enflasyon baskısını artırdığı vurgulandı. Rusya Merkez Bankası, Batılı ülkelerin yaptırımları nedeniyle politika faiz oranını Şubat 2022'de yüzde 9,5'ten yüzde 20'ye çıkarmasının ardından faiz indirim sürecine girmiş ve Eylül 2022'de gerçekleştirdiği toplantıda da faizi yüzde 7,5'e çekmişti.

İNGİLTERE’DE ENFLASYON DÜŞÜŞTE

İngiliz Ulusal İstatistik Ofisi (ONS) verilerine göre, mayısta yüzde 8,7 olan yıllık enflasyon, haziranda yüzde 7,9 olarak ölçüldü. Beklenti, enflasyonun haziranda yüzde 8,2 olacağı yönündeydi. Yakıt fiyatlarındaki gerileme enflasyondaki düşüşe en büyük katkıyı yaparken, haziranda gıda fiyatlarında yükseliş kaydedildi. Çekirdek enflasyon haziranda yüzde 6,9'a geriledi. Çekirdek enflasyon, mayısta yüzde 7,1 ile Mart 1992'den beri en yüksek seviyesini görmüştü.

JAPONYA VE HİNDİSTAN’DAN ÇİP MUTEBAKATI

Yaklaşık 1 trilyon dolarlık piyasaya sahip olan çip endüstrisi ve çip üreten ülke olmak dünyada liderlik yarışında en önemli artılardan biri. Bu konuda daha önce ABD ve İngiltere anlaşma imzalamıştı, bu halkaya Asya kıtasından iki ülke daha eklendi: Hindistan ve Japonya. Hindistan Elektronik ve Bilgi Teknolojileri Bakanı Ashwini Vaishnaw ile Japonya Ekonomi ve Ticaret Bakanı Yasutoshi Nishimura tarafından Hindistan'ın başkenti Yeni Delhi'de imzalanan mutabakat zaptıyla taraflar, çiplerin tasarımı, üretimi, ekipman araştırması ve tedarik zincirini güçlendirme konusunda anlaştı.

AMAZON STARLINK’LE REKABETE 120 MİLYAR DOLAR AYIRDI

Amerikan e-ticaret devi Amazon, Kuiper uydu projesi için Florida'da 120 milyon dolarlık bir tesis inşa ediyor. Şirket, Starlink'in rakibi olacak Project Kuiper, uydu interneti projesi için sona yaklaştı. Şirket, bu projeyle dünya yörüngesindeki bir uydu ağıyla dünyanın herhangi bir yerinde yüksek hızlı internet erişimini sağlamayı amaçlıyor. Şirket, düşük maliyetli antenlerle iletişim teknolojilerinin hizmet veremediği veya yetersiz kaldığı bölgelere geniş bant hizmeti sunmayı hedefliyor. Amazon, 2024'te Project Kuiper prototip uydularının ilk partisini fırlatmaya hazırlanıyor. Şirketten yapılan açıklama, yeni tesisin inşaatının halihazırda devam ettiği yönünde.

MERKEZ BANKASI FAİZİ YÜZDE 15’TEN 17,5’E ÇIKARDI

Merkez Para Politikası Kurulu (PPK), politika faizini açıkladı. Ekonomistlerin ve uluslararası piyasanın 500 baz puanlık faiz artırımı tahminine karşın, faiz 250 baz puan (2,5 puan) yükseltildi. Böylece, TÜİK'in açıkladığı resmi enflasyonun yüzde 38 olduğu bir ortamda, politika faizi yüzde 17,5'te kaldı. Kararın açıklandığı metinde "Kurul, faiz artırımının yanı sıra, parasal sıkılaştırma sürecini destekleyecek seçici kredi ve miktarsal sıkılaştırma kararları almıştır" cümlesi dikkat çekti.

BAE TÜRKİYE’YE 50,7 MİYAR DOLARLIK YATIRIM YAPACAK İDDİASI

Cumhurbaşkanı Tayyip Erdoğan, NATO zirvesinin ardından beraberindeki heyetle Katar, Suudi Arabistan ve Birleşik Arap Emirlikleri’ni ziyaret etti. Her üç adreste de prens ve emirlere TOGG hediye eden Erdoğan, yatırım fırsatları için ikili görüşmeler yaptı. İletişim Başkanlığı açıklamasına göre, BAE, Türkiye’ye 50,7 milyar dolarlık yatırım yapacak. Ancak başkanlık bu konuda hangi sektörlerin seçildiğini, yatırımların ne kadar süreye yayıldığı konusunda sessiz kaldı. Seçim öncesinde BAE’den 21 milyar dolarlık yatırım gelecek iddiası ortaya atılmış ancak bu yatırımın gelip gelmediği konusunda bilgi verilmemişti. Ekonomistler, yatırım haberinin Merkez Bankası’nın faiz kararını vereceği 20 Temmuz’dan bir gün önce duyurulmasının, bankanın kararının hafifletilmesi çabası olarak gördü.

Akaryakıtta ÖTV artışını takip eden zam yağmuru aynı hızla toplu taşıma ücretlerine yansıdı. Ankara, Eskişehir, Batman, Antalya, İstanbul, İzmir gibi iller başta olmak neredeyse tüm Türkiye’de taksi, minibüs, otobüs gibi toplu taşıma araçlarının ücretlerine zam geldi. Ankara’da 9,5 lira olan tam bilet 15 liraya, 10 lira olan minibüs ücreti 17 liraya, 30 lira olan taksi indi bindi ücreti 50 liraya çıkartıldı. İstanbul’da ulaşıma yüzde 60 civarında zam gelmesi beklenirken, taksi indi bindi ücreti çoktan 75 lira oldu bile. Benzer zamlar Antalya ve İzmir başta olmak üzere tüm Türkiye’de görüldü.

EKMEK ASLANIN AĞZINDAN: TÜM ÜLKEDE EKMEĞE ZAM GELDİ

Zam furyasına sofraların olmazsa olmazı, ekmek de eklendi. Ankara’da ekmeğin fiyatı 5 liradan 7 liraya çıkarken, Edirne, Yozgat, Kocaeli, Trabzon gibi şehirlerde zam oranı yüzde 50’yi buldu. Medyaya yansıyan haberlere göre İstanbul’da da ekmek fiyatının 8 liraya çıkması bekleniyor. Bazı ilçelerde fırınlar zamlı tarifeden ekmek satmaya başladı bile. Öte yandan Ekmek Üreticileri ve Fırıncılar Odası ülke genelinde ekmeğin 12 lira olmasını talep ediyor.

ZAM KORKUSU STOKÇULUĞA İTİYOR

Türkiye’de neredeyse her hafta fiyatların artması, toplumu 'ihtiyacı olmasa da bir daha bu fiyattan alamam' tercihine itiyor. Buysa beraberinde stokçuluğu getiriyor. Birleşmiş Markalar Derneği (BMD) Sinan Öncel, "İnsanlar tasarrufa yönelmektense mevcut ihtiyaçlarını ya da ileride ihtiyaç duyabileceklerini düşündükleri ürünleri almayı tercih ediyor. Bir anlamda tüketici, kendi imkanları ölçüsünde stok ürün biriktiriyor. Enflasyonist ortamda peşin fiyatına bir yıla varan taksitli ödeme imkanı da alışverişin cazibesini artırıyor” değerlendirmesinde bulunarak, durumu özetledi.
HAZIRLAYAN: MÜHDAN SAĞLAM