Gıda fiyatları son 16 yılın zirvesinde

ARTI GERÇEK - Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK), ocak ayı enflasyon verilerini açıkladı. Tüketici Fiyat Endeksi (TÜFE) aylık bazda yüzde 1.06, yıllık 20.35 arttı. Üretici Fiyat Endeksi (ÜFE) ise aylık yüzde 0.45 artarken yıllık bazdaki artış yüzde 32.93 olarak gerçekleşti.

Enflasyonda en yüksek artış yüzde 6.43 ile gıda fiyatlarında oldu. Gıda fiyatlarında son 16 yılın en yüksek artışı yaşanırken, fiyatı en çok artan ürünler sıralamasında ilk 9 sırada yaş sebze ve meyve ürünleri yer alırken ilk 15 ürünün ise 12'si tarım ürünü oldu.

15 YILIN EN YÜKSEK OCAK AYI ENFLASYONU

'AKP NE YAPSA ENFLASYONLA BAŞ EDEMEYECEK'

ENFLASYON GIDADAN BESLENDİ

Ocakta bir önceki aya göre sınırlı yükselişle yüzde 20,35'e çıkan yıllık TÜFE, üç ayın ardından yönünü tekrar yukarıya çevirdi. Ekonomistler, bu gelişmede özellikle aylık yüzde 6,43 ve yıllık yüzde 30,97 artış gösteren gıda fiyatlarındaki yükselişin etkili olduğunu söyledi.

Ocak ayında TÜFE yüzde 1,06 arttı ve yıllık enflasyon 0,05 puanlık yükselişle yüzde 20,35'e çıktı. Ocakta aylık ve yıllık en yüksek artış sırasıyla yüzde 6,43 ve yüzde 30,97 ile gıda ve alkolsüz içecekler grubunda oldu.

Ekonomistler, geçen ay Antalya'da etkili olan hortum, dolu ve fırtına sebebiyle ekili yaş sebze-meyve bahçelerinin ve seraların ağır hasar gördüğünü, bunun da fiyatlarda sert artışları beraberinde getirdiğini söyledi ve şubatta yıllık enflasyonun yükselişini sürdürebileceğini dile getirdi.

GIDADA AŞAĞI YÖNLÜ DÜZELME OLMAZSA KALICI DÜŞÜŞ OLMAZ

Halk Yatırım Araştırma Direktörü Banu Kıvci Tokalı, gıda fiyatları artışının bekledikleri gibi yüzde 6'lı seviyelerde gerçekleştiğini söyledi. Giyim fiyatlarındaki mevsimsel düşüşün ise ocak ayı için beklentinin üzerinde göründüğünü belirten Tokalı, "Bu durumda şubat ayına kalan indirim mevsimselin altında kalabilir. Kira artış oranı ise düşen talep ortamında düşük kalıyordu, geçen ay ciddi bir yükseliş var. Dezenflasyon süreci açısından önemli" dedi.

Gıda fiyatlarında ciddi aşağı yönlü bir düzeltme gerçekleşmediği sürece, yıllık enflasyondaki yükselişin devam edebileceği tahminlerini koruduklarını söyleyen Tokalı, enflasyonda kalıcı düşüşün ağustos ayından itibaren gerçekleşebileceği ve yılı yüzde 17,5 seviyesinde kapatabileceğini dile getirdi.

Tokalı, şunları kaydetti:

"Yıllık enflasyonun ilk yarıda yüzde 20-22 aralığında dalgalanabileceği, sonrasında kalıcı düşüş trendine girebileceği yönündeki tahminimizi koruyoruz. Çekirdek enflasyondaki düşüşün ocakta devam etmesi destekleyici ancak şubat ayından itibaren burada da dezenflasyon sürecine ara görebiliriz. Bu durumda, destekleyici küresel ortama karşın, TCMB faiz indiriminde beklemeyi tercih edebilir. Faiz indiriminin mayıs ayında başlayabileceği ve bu yıl içinde toplam 250 baz puanlık indirim görebileceğimiz yönündeki tahminimizi koruyoruz."

GIDA FİYATLARI ENFLASYONDA BELİRLEYİCİ YÖNDE

Ekonomist Haluk Bürümcekçi de, gıda fiyatlarının enflasyonu belirgin artırıcı yönde etkilediğini, gıda dışı diğer gruplarda fiyat gerilemeleri veya düşük fiyat artışlarının görülmesinin dengeleyici etki yaptığını söyledi.

Gıda enflasyonunun işlenmemiş gıda fiyatları kaynaklı sert yükseldiğine dikkat çeken Bürümcekçi, şu değerlendirmelerde bulundu:

"TÜİK'in hesaplamasına göre geçen yıl ocak ayında işlenmemiş gıda fiyatları aylık yüzde 1,58 artarken, bu yıl ise yüzde 12,33 artış gösterdi. Dolayısıyla işlenmemiş gıda yıllık enflasyonu yüzde 27,09 seviyesinden yüzde 40,54'e yükselirken, işlenmiş gıda fiyatları yıllık artışı ise yüzde 22,15'e geriledi. Böylece, gıda fiyatlarının yıllık artış hızı yüzde 30,97'ye yükseldi. Enflasyon Raporu gıda fiyatı varsayımının (yüzde 13) belirgin üzerinde kaldı. Endeks tarihindeki ortalama yıllık artışı yüzde 10 civarında olan gıda fiyatlarının 2019 yılındaki seyri enflasyonun yılı TCMB'nin yüzde 14,6 olan tahmininden sapma konusunda önemli belirleyicilerinden biri olacaktır."

Bürümcekçi, manşet enflasyonun ilk yarıda yüzde 20'nin üzerinde kalabileceğini, gıda fiyatlarının belirsizliği ve oynaklığı dışında, ham petrol ve diğer emtia fiyatlarının görünümü, döviz kuru hareketleri ve kamu fiyat/vergi ayarlamalarının enflasyon üzerindeki risklerin yönünü belirleyeceğini dile getirdi.

Kurlarda yeni bir şok olmaması durumunda yıllık enflasyonun ilk yarıda yüzde 20-22 aralığında seyretmesini beklendiğini ösyleyen Bürümcekçi, "Üçüncü çeyrekte baz etkisi ile yüzde 13-14 aralığına sert gerilemesi, son çeyrekte ise tekrar yükselerek yılı yüzde 16-17 aralığında bitirmesi olası duruyor" diye konuştu.

İLK YARIDA 18-20 ARALIĞINDA OLABİLİR

Deniz Yatırım Stratejisti Orkun Gödek ise gıda tarafından beklenen yükselişin geldiği, işlenmemiş gıdada aylık yüzde 12,33, taze meyve ve sebzede ise yüzde 29,71 artışların yaşandığını söyledi.

Giyim ve ayakkabı ile konut fiyatlarında ocak ayında düşüş gerçekleştiğini belirten Gödek, "Altın hariç dayanıklı mallar grubunda eksi performans dördüncü ayda da devam ediyor. Yılın ilk yarısı için konsensüs olan yüzde 18-20 aralığında enflasyon seyri düşüncesini korumaya yeterli. ÜFE cephesinde de henüz net baskı emaresi yok" ifadelerini kullandı.

ÇARLİSTON BİBER FİYAT ARTIŞINDA İLK SIRADA

Ocak ayı enflasyon verilerine bakıldığında fiyatı en çok artan ürünler sırasıyla ve artış oranları şöyle; Çarliston biber yüzde 87.87, patlıcan 80.94,ıspanak 67.63, sivri biber 63.84, taze fasulye 53.31, salatalık 44.31,domates 38.75,havuç 36.03,kabak 28.41,mandalina 21.77, patates 17.98, kuru soğan 17.06 oranında arttı.

Dünya gazetesi tarım yazarı Ali Ekber Yıldırım, enflayonda etkili olan gıda fiyatlarını değerlendirdi:

"Fiyatların bu denli artmasında Ocakta iklim değişikliğine bağlı olarak yaşanan felaketler çok etkili oldu. Aşırı yağış,sel,hortum,fırtına nedeniyle Ocak,gerçekten olağanüstü bir ay oldu. Bu nedenle fiyatlar beklentilerin çok üzerinde arttı. Felaketler nedeniyle ürünler zarar gördü. Piyasaya arz edilemedi. Bu nedenle fiyatlar zirve yaptı.

TARIM ÜRÜNLERİNDE FİYAT NEDEN ARTIYOR?

Gıda enflasyonundaki artış, tarımda yaşanan sorunların çözülmeden depo baskınlarıyla, marketlere yönelik baskılarla fiyatların düşürülemeyeceğini bir kez daha gösterdi. Tarım ürünleri fiyatındaki artışın temel nedeni yüksek girdi maliyetleri, iklime bağlı olarak yaşanan olumsuz hava koşulları, ürünün üreticiden tüketiciye ulaştırılmasındaki zincirde yaşanan organizasyon bozukluğu olarak sıralanabilir. Bu sorunlara çözüm üretmeden gıda fiyatlarının düşmesini beklemek hayal olur.

MERKEZ BANKASI'NIN HEDEFİ HAYAL OLDU

Ocak ayı enflasyon verileri özellikle gıda fiyatlarındaki yüzde 6.43 oranındaki artış, Merkez Bankası'nın gıda enflasyonu hedeflerine ulaşılmasının hayal olduğuna dair ilk sinyal oldu.

Merkez Bankası Başkanı Murat Çetinkaya'nın geçen hafta açıkladığı 2019'un ilk enflasyon raporuna göre, 2018'de yüzde 27.1 olan işlenmemiş gıda fiyatları enflasyonu 2019 sonunda yüzde 13'e ve 2020 sonunda ise yüzde 10'a indirilmesi hedefleniyor. Yıllık bazda yüzde 30.97'ye ulaşan gıda enflasyonunun yıl sonunda yüzde 13'e gerilemesi mümkün görünmüyor."

GIDADA EN ÇOK FİYATI ARTANLAR

Çarliston biber 87,87
Patlıcan 80,94
Ispanak 67,63
Sivri biber 63,84
Taze fasulye 53,31
Salatalık 44,31
Domates 38,75
Havuç 36,03
Kabak 28,41
Mandalina 21,77
Patates 17,98
Kuru soğan 17,06