Kısa Çalışma Ödeneği: 15 günlük başvuru 15 yılı ikiye katladı

Dünyanın tamamında olduğu gibi Türkiye’nin ekonomik aktivitelerini de durma noktasına getiren koronavirüsle ilgili mücadele sürerken, bunun ekonomiye etkisini azaltmak için alınan önlemler de hayata geçiriliyor. 2005 yılından bu yana hemen her kriz döneminde uygulanan kısa çalışma ödeneği, 20 Mart’tan itibaren yeniden hızlandırıldı.

Ancak TBMM’de kabul edilen torba kanun teklifinde, kısa çalışma ödeneğinden yararlanma şartları esnetildi. Son üç yılda gerekli olan prim gün sayısı 600’den 450’ye, bu dönemde gerekli olan çalışma süresi ise 90 günden 60 güne indirildi.

70 BİN ŞİRKET BAŞVURDU, İŞGÜCÜ SAYISI 1 MİLYONUN ÜZERİNDE

Dünya gazetesinde yer alan habere göre, Kısa Çalışma Ödeneği'nden yararlanma şartlarının esnetilmesiyle birlikte, yapılan başvuru sayısı, uygulamanın başladığı 2005 yılından bu yana kısa çalışma ödeneğinden yararlananların sayısını geçti.

İŞ-KUR verilerine göre, 2005 yılı eylül ayında ilk kez yürürlüğe giren kısa çalışma ödeneğinden bugüne kadar 349 bin 798 kişi için yararlandı. Bunlara yapılan ödemelerin tutarı ise 432 milyon 468 bin 753 lira oldu.

Buna karşılık şartları esnetilmiş Kısa Çalışma Ödeneği için 3 Nisan itibariyle 70 binin üzerinde şirket başvururken, bunların çalıştırdığı işgücü sayısı 1 milyonun üzerinde.

Başka bir ifadeyle 15 günde gelen başvuru sayısı, son 15 yıllık süreçte kısa çalışma ödeneğinden yararlananların iki katına ulaşmış durumda.

KORONAVİRÜS İŞ KAZASI OLARAK DEĞERLENDİRİLMELİ

İşçi sendikaları esnetilen şartlara rağmen, sistemin daha geniş kitleler için uygulanabilmesi amacıyla özellikle çalışanlar yönünden bu şartların, koronavirüs döneminde tamamen ortadan kaldırılmasını talep ediyor.

TÜRK-İŞ’ten bilgi veren kaynaklar, olağanüstü bir dönemden geçildiğine dikkat çekerek, süre şartlarının anlamsız olduğunu vurguluyor.

Kaynaklar, bir günlük işçiye, iş kazası geçirmesi halinde "Sen bir günlüksün, tedavi etmiyoruz, veya geçici iş göremezlik ödeneğinden yararlanamazsın" denilemediğini, bugün de benzer bir durumla karşı karşıya olunduğu görüşünü savunuyor. Kaynaklar, bunun için yasal düzenleme yapılmasını beklemeye gerek olmadığını, yeni yönetim sisteminde Cumhurbaşkanlığı tarafından yapılacak düzenlemeyle, sorunun giderilebileceğini kaydetti.

BAKANLIK: KOŞULUN KALKMASI MÜMKÜN GÖRÜNMÜYOR

Aile Çalışma ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı, Kısa Çalışma Ödeneği'nin gündeme gelmesiyle birlikte, bundan yararlanma şartlarıyla ilgili her türlü olasılığı içine alan bir projeksiyon yaptı. Sendikaların taleplerine rağmen, bu koşulların işçiler yönünden tamamen kaldırılması mümkün görünmüyor. Buna gerekçe olarak ise kaynakları sınırlı olan fonun, sürdürülebilirliğinin sağlanması gerekliliği gösteriliyor. Ayrıca bunun işsizlik ödeneklerini de olumsuz etkileyebileceği vurgulanıyor.

İŞVEREN 60 GÜNLÜK SONUÇLANMA SÜRESİNİ UZUN BULUYOR

Öte yandan, işveren örgütleri şartların işçi yönünden esnetilmesi taleplerine karşı çıkmamakla birlikte, yöntemlere ilişkin sürecin hızlandırılarak, bir an önce sonuç alınmasını istiyor. Yürürlükteki mevzuat uyarınca, Kısa Çalışma Ödeneği başvuruları Bakanlık tarafından 60 gün içinde sonuçlandırılıyor.

Bu sürenin çok uzun tutulduğunu belirten işverenler, her ne kadar elektronik ortamda başvuru kolaylığı getirilse de hem kurumsal internet sitelerine ulaşımın, hem de merkezi çağrı sistemine ulaşımın çok zor olduğunu kaydediyor. Bir çok işveren sistemdeki teknik sorunlar yüzünden başvurularını tamamlayamamaktan yakınıyorlar.

EN AZ ÖDEME 1589 LİRA OLACAK

Kısa Çalışma Ödeneği ile ilgili yapılan açıklamalarda, en az ödemenin brüt asgari ücretin yüzde 60’ına karşılık gelen 1752 lira olacağı belirtilmişti. Ancak bu ödemede son asgari ücret üzerinden değil, geriye dönük 12 aylık zaman diliminde elde edilen gelir hesaplanıyor. Başka bir ifade ile sigortalının son 12 aylık prime esas kazançları dikkate alınarak hesaplanan günlük ortalama brüt kazancının yüzde 60’ı ödeniyor.

Bu şekilde hesaplanan Kısa Çalışma Ödeneği miktarı, aylık asgari ücretin brüt tutarının yüzde 150’sini geçemiyor. 2019 yılında 2 bin 558 lira olan brüt asgari ücret, 2020’de 2 bin 943 liraya çıkarıldı. Yani 2020 yılı nisan ayında Kısa Çalışma Ödeneği'nden yararlanacak bir sigortalı için, dokuz ay eski, üç ay da yeni asgari ücret üzerinden hesaplama yapılacak.

Buna göre son 12 ayda 2 bin 650 liralık ortalama kazanç elde edilirken, söz konusu sigortalıya bunun yüzde 60’ına karşılık gelen 1592 lira ödeme yapılacak.