Atık kağıt işçisi: Çöp konteynırının içine giriyorum ne salgından korunması?

Her gün binlerce geri dönüşüm işçisi sokak sokak gezerek kağıt, cam, plastik ve metal gibi geri dönüştürülebilen atıkları topluyor. Pandemi ile birlikte tüketimin azalması daha az atık anlamına gelirken, işlerini kaybedenlerin yapabildiği işlerden birisi de geri dönüşüm işçiliği oldu. Yani iş azalırken, çalışan sayısı arttı. Türkiye’de yarım milyon geri dönüşüm işçisi olduğu tahmin ediliyor.

Coronavirus salgını ile birlikte hayatımıza giren maskeler de gelişi güzel çöplerin arasına girmeye başlayınca geri dönüşüm işçilerinin virüs kapma riski arttı. İşçiler zaten tıbbi atıklardan bulaşabilecek hepatit tehlikesi veya astım, verem, kas-iskelet sorunları, kanser gibi bir dizi hastalıkla boğuşuyordu. Sendika.Org’dan Nur Kaplan, Ali ve Hasan isimli iki işçiyle birlikte çalışma koşullarını konuştu.

Kadıköy’de 2015 yılından bu yana kağıt işçiliği yapan 19 yaşındaki Ali, mevsimlik olarak Diyarbakır’dan okul harçlığını çıkarmak için İstanbul’a geldiğini söyledi. Çalışması sayesinde lisede elektrik elektronik bölümünden mezun olan Ali şimdi üniversiteye hazırlanmak için bu işi yapıyor.

Bugüne kadar temiz bir işte çalışmadığını söyleyen Ali, "Amcamlar uzun zamandır bu işe yapıyorlardı. Diyarbakır’da çalışacağım yer olmadığı için İstanbul’a geldim. İşimiz sabah 7’de başlayıp akşam 5 – 6.30 gibi bitiyor. İstanbul’un sokakları tehlikeli… Korkuları yene yene geziyoruz. Bugüne kadar hiç temiz işte çalışamadım. Devamlı geziyoruz, mikrobun içindeyiz. Şimdi bir de pandemi geldi. Bu dönemde bize barınma, gıda gibi yardımlar yapılmadı. Kendi çabalarımızla geçinmeye salgından korunmaya çalışıyoruz. 50’lik maskem var 15-20 dakikada bir değiştirmeye çalışıyorum bir de dezenfektan aldım onlarla korunuyorum. Maskemi hiç indirmeden çalışıyorum. Maskemi hiç indirmediğim için vatandaştan hiç azar işitmedim" dedi.

Genellikle kafe ve bar işletmelerinden çıkan kâğıtlar ile arabasını dolduruyorken bu mekânların kapatılması sebebiyle geri dönüşüm malzemesi bulmak için daha fazla yürümek zorunda kaldığını söyleyen Ali, "Pandemiden önce 1 saat gezip arabamı doldurabiliyordum. Şimdi her yer kapalı. Çoğunlukla oralardan kâğıt topladığımız için şu an 2-3 saatte anca bir araba doldurabiliyoruz çok fazla yürümek zorunda kalıyoruz" şeklinde konuştu.

‘BELEDİYE YETİŞEMİYOR BİZ ONLARA YARDIMCI OLUYORUZ’

Salgın döneminde bazı kentlerde atık kâğıt işçiliğinin yasaklanmasına da değinen Ali, "İstanbul’da atık kâğıt işçiliği yasaklansın istemem. İstanbul çok büyük bir şehir, belediye yetişemiyor biz onlara yardımcı oluyoruz. Üstten karton, plastikleri toplayarak kabasını alıyoruz. Böylece çevre kirliliğini de engelliyoruz. Ama Kadıköy Belediyesi ve zabıtalar böyle anlamıyor. Bize ters gözle bakıyorlar, etrafı kirlettiğimizi söylüyorlar" dedi.

Hasan ise 9 yıldır bu işi yapan 35 yaşındaki bir diğer işçi.  Sabıkası olduğu için memleketi Adana’da iş bulamayıp İstanbul’a kâğıt işçiliği yapmak için gelmiş. Gün sonunda en fazla 100-130 TL kazandığını söyleyen Hasan da , "Çöp konteynırının içine giriyorum ne salgından korunması? Salgın var çalışmayayım desem akşam yemek yiyemem. Akşam el ayak çekilene kadar, vücudum bitkinlik gösterene kadar çalışıyorum en iyi kazandığım para ise 100-130 lira oluyor. Ben bekârım yemek ve sigara paramı toplayayım yeter. Ama çoluk çocuk bakan insanlar var bu işte. Kadıköylüler bizim durumumuzu biliyor, pandemi koşullarında da ellerinden geldiğince yardımcı oldular. Sağ olsunlar" şeklinde çalışma koşullarını anlattı.

Ankara’daki geri dönüşüm işçilerinin belediye bünyesine alındığını hatırlatan Hasan, "Kadıköy’ün Bahariye semtinde çalışıyorum. Bahariye caddesinde bütün mağazalar kapandı. Mal gelip gittiği yok. Meyhanelere de mal gelmiyor en azından oralardan koli topluyorduk. Pazarlar da açılmıyor ki plastik sepetleri toplayalım. Hafta sonları hariç çalışabiliyoruz tabii hafta sonu insanların yoğunluğundan faydalanıp para kazanabiliyorduk o yoğunlukta olmuyor artık. Ankara kâğıt işçilerini sigortalı geri dönüşüm işçisi olarak belediye bünyesine aldı diye toplama merkezinde bizimle konuşuldu. Bize de bir imkân sunulursa ‘Gel bu işi yap, bunu yapma’ denilirse memnun oluruz" dedi.