‘Suriyeli işçiler olmasa fabrikalar durur’ dedirten gerçek

Uluslararası Çalışma Örgütü’nün 2017 raporuna göre Türkiye Cumhuriyeti vatandaşı işçiler, Suriyelilerden yüzde 63.1 daha fazla kazanıyor. Yüzde 97’si ise kaçak çalışıyor. Bu işten en karlı çıkanın patronlar olduğuna şüphe yok. Suriyeli işçiler kayıtlı çalıştırılırsa patronlara maliyeti şimdikinin iki katına kadar çıkacak.  Yani eski Başbakan Yardımcısı Veysi Kaynak’ın 2017’de "Suriyeliler olmasa fabrikaların durur" sözü boşuna değil. 

Barış Soydan’ın T24’teki yayınlanan yazısı Suriyeli işçiler gerçeğinin çarpıcı yönlerini ortaya koyuyor. Soydan'ın "Suriyeli işçilerle ilgili gerçekler" başlığıyla yayınlanan yazısı şu şekilde:

Türkiye Cumhuriyeti vatandaşı işçiler, Suriyelilerden yüzde 63.1 daha fazla kazanıyor. Bu işten en karlı çıkanın patronlar olduğuna şüphe yok. Uluslararası Çalışma Örgütü’ne göre Suriyeli işçiler kayıtlı çalıştırılırsa patronlara maliyeti şimdikinin iki katına kadar çıkacak.

Gündemdeki mülteci meselesiyle ilgili bir süre önce yazdığım yazıda, hiçbir şeyin ekonomiden bağımsız olmadığını düşünen "eski kafalı"lardan biri olduğumu, mülteci konusunda da ekonomik boyutun önemli bir rol oynadığını düşündüğümü söylemiştim.

Göçmen meselesinde ıskalanan ekonomik boyut, ucuz emek sömürüsü. Başta Suriyeliler olmak üzere göçmenler, Anadolu’nun dört bir yanındaki fabrikalarda asgari ücretin altına çalıştırılıyor.

T24 yazarı Gökçer Tahincioğlu, Altındağ olaylarının tarihsel arka planıyla ilgili yazısında şöyle diyordu:

"Zamanla Ankara’nın mobilya merkezi Siteler esnafı da Suriyelileri keşfetti. Bir bölümü kayıtsız bu insanları sigortasız, dörtte bir fiyatına çalıştırmak bile mümkündü. Bazıları daha insaflı davrandı. Gün geçtikçe Siteler’deki işçi profili değişti. Kimsenin şikâyeti yoktu."

'DÜZ İŞÇİLİK YAPAN YOK'

Tahincioğlu’nun Ankara’nın mobilya üretim merkezi Siteler için söyledikleri, Türkiye’nin birçok sanayi merkezi için geçerli. Daha 2017 yılında, dönemin Başbakan Yardımcısı Veysi Kaynak, Suriyeliler olmasa fabrikaların duracağını söyleyerek şöyle demişti:

"Şu anda Kahramanmaraş’ta, Adana’da, Osmaniye’de, Gaziantep’te hatta Ankara’da Ostim’de, birçok ilde eğer Suriyeliler olmazsa düz işçilik yapan yok".

Veysi Kaynak’ın söylemediği, söyleyemediği gerçek, Suriyeliler dışında düz işçilik yapan değil, ucuza, asgari ücretin bile altına düz işçilik yapacak insan olmadığıydı.

İşletmeler neden kayıtlı çalışan işçilerin istediği ücreti vermiyor da üç kuruşa insan çalıştırmak istiyor? Açgözlülüklerinden mi?

Mesele o kadar basit değil bence. Asıl sebep, Anadolu’nun dört bir yanındaki KOBİ’lerin (Küçük ve orta boy işletme) ucuz işçilik olmadan ne dünya pazarlarında ne yurtiçinde rekabet edemiyor oluşu.

'UCUZA İNSAN ÇALIŞTIRMAK İSTİYORLAR'

Betona dayalı büyümenin acı sonucu... Türkiye’deki KOBİ’lerin çoğu verimliliklerini artıramadı. Teknoloji yarışında Güney Kore'deki, Tayvan'daki benzerlerinin gerisinde kaldılar. Ucuz işçilikle rekabet etmek dışında bir şey bilmiyorlar. Çin'le, Polonya'yla teknolojiyle, verimlilikle rekabet edemedikleri için ucuza insan çalıştırmak istiyorlar.

Ucuz işçilik derken ne kadar ucuzdan bahsediyoruz?

Milli sporumuz olan bilgi sahibi olmadan fikir sahibi olma hatasına düşmemek için bu yazıyı yazmadan önce biraz araştırma yaptım ama Suriyeli işçilerin çalışma koşullarına ilişkin, Uluslararası Çalışma Örgütü (ILO) ile birkaç akademisyenin araştırmaları dışında çok fazla veri bulamadım.

'SURİYELİLERİN YÜZDE 97'Sİ KAÇAK ÇALIŞIYOR'

İnsan, ortada bu kadar büyük bir mesele varken anlı şanlı düşünce kuruluşlarının, üniversitelerin araştırma bütçelerini nereye harcadığını merak ediyor doğrusu. Gerçi benimki de soru mu? Başta Kürt sorunu, Türkiye’nin büyük toplumsal meseleleri üzerinde üniversiteler ve araştırma kuruluşları bugüne kadar hamasi ezberleri tekrar etmek dışında hangi araştırmayı yaptı, önümüze hangi veriyi koydu ki?

Göçmen işçilere dönelim. Eski Başbakan Yardımcısı Veysi Kaynak’ın "Suriyeliler olmasa fabrikaların durur" dediği 2017’de Uluslararası Çalışma Örgütü’ne göre Suriyelilerin yüzde 97’si kaçak (yani sigortasız) çalışıyordu.

Kaçak oldukları için yasal limitlerin çok üzerinde çalıştırılıyorlardı. Suriyeli işçilerin yüzde 75'inin, yasal haftalık çalışma süresi olan 45 saatten daha fazla çalıştığı tespit edilmişti.

Suriyeli erkeklerin ortalama maaşı, asgari ücretin yüzde 5, kadınların yüzde 25 altındaydı.

Uluslararası Çalışma Örgütü’nün 2020 tarihli, Luis Pinero Caro imzalı "Türk İşgücü Piyasasında Suriyeli Mülteciler" başlıklı araştırması ise daha zengin veri içeriyor.

Bu araştırmaya göre Türkiye'deki Suriyeli göçmen erkeklerin çok büyük kısmı (Yüzde 71), kadınların ise küçük bir bölümü (Yüzde 11.2) çalışıyor.

İlginç bir nokta, 18 yaş altındaki Suriyeliler arasında da çalışma oranının çok yüksek olması: Araştırmaya göre 15 yaşındaki Suriyeli göçmenler arasında çalışanların oranı yüzde 66.1. (15 yaşındaki Suriyeliler arasında okula gitme oranı yüzde 22.)

Bu veri, sadece 15-64 yaş arasındaki Suriyelilerin değil, 15 yaş altındaki çocukların da yoğun şekilde çalıştığının bir işareti. Nitekim Uluslararası Çalışma Örgütü’ne göre 15 yaş altındaki 127 bin 140 Suriyeli çocuk emekçilik yapıyor.

İstanbul’un yoksul semtlerindeki tekstil atölyelerinde Suriyeli çocukların yoğun şekilde çalıştığı bir sır değil. İnternette bu konuda çeşitli tanıklıklar ve videolar bulmak mümkün.

Suriyelilerin Türkiye’deki tüm çalışanlar içindeki oranı yüzde 2.9. Buna karşılık imalat sanayinde (Yani fabrikalarda) Suriyelilerin payı toplam çalışanların yüzde 7.4’üne ulaşmış durumda. İnşaatta da hayli yüksek: Yüzde 5.4.

Suriyeli göçmenler arasında işsizlik oranı Türkiye Cumhuriyeti vatandaşları arasındaki "resmi" işsizlik oranına yakın: Yüzde 13.

Kayıt dışılık tahmin edileceği gibi çok yüksek: Yüzde 90.

Kayıt dışı çalıştıranlar sadece küçük işletmeler değil, orta, hatta büyük boy işletmeler de Suriyelileri kaçak çalıştırıyor. Verilere göre Suriyeliler’in yüzde 32’si, 20’den fazla işçiye sahip işletmelerde çalışıyor.

'MALİYET İKİ KATINA ÇIKACAK'

En merak edilen soruya gelelim: Suriyeli işçiler kaça çalıştırılıyor?

Uluslararası Çalışma Örgütü’ne göre ortalamada Türkiye Cumhuriyeti vatandaşı işçiler, Suriyelilerden yüzde 63.1 daha fazla kazanıyor.

Bu işten en karlı çıkanın patronlar olduğuna şüphe yok. Uluslararası Çalışma Örgütü’ne göre Suriyeli işçiler kayıtlı çalıştırılırsa işletmelere maliyeti şimdikinin iki katına kadar çıkacak.

Yani göçmen çalıştıranlar, işçi maliyetini yarı yarıya azaltmanın yolunu bulmuş durumda.