Araştırma: Kürt sorunu nasıl çözülür? Kim çözebilir? Çözüme ne engel oluyor?

Artı Gerçek - Sosyo Politik Saha Araştırmaları Merkezi, Türkiye’nin temel sorunlarına ilişkin 29 Aralık 2023-18 Ocak 2024 tarihleri arasında bir anket çalışması gerçekleştirdi.

Ankete, aralarında İstanbul, Ankara, İzmir, Bursa, Diyarbakır, Mardin, Kars, Van gibi kentlerin yer aldığı 18 kentten 765 kişi katıldı.

Türkiye’nin temel sorunlarına dair algıları ve çözüm yaklaşımlarını ölçmek amacıyla gerçekleştirilen çalışmanın hedef kitlesini, hayatında en az bir kere HDP ve geleneğinden gelen siyasi partilere oy vermiş kişiler oluşturdu.

Çalışmanın yüzde 29’u İstanbul, yüzde 13,6’sı Ankara, yüzde 10,8’i İzmir, yüzde 6,8’i Bursa, yüzde 4,9’u Adana, yüzde 4,1’i Diyarbakır, yüzde 4,1’i Antep, yüzde 4,1’i Kocaeli, %4,1’i Mersin kentlerinde yapıldı.

Araştırma grubunda yer alan görüşmecilerin yüzde 59,3’ü erkek, yüzde 40.7'sini kadınlar oluşturdu.

Araştırma grubunda yer alan görüşmecilerin yaş aralığı dağılımı ise şöyle:

yüzde 7,9’u 18-24 Yaş,

yüzde 25,2’si 25-34 Yaş,

yüzde 22,2’si 35-44 Yaş,

yüzde 15,7’si 45-54 Yaş,

yüzde 18,4’ü 55-64 Yaş

yüzde 10,6’sı ise 65 Yaş ve üzeri

Araştırma grubunda yer alan görüşmecilerin eğitim durumu şöyle:

yüzde 0,5’i Diplomasız Okuryazar, yüzde %3’ü İlkokul, yüzde 5,4’ü Ortaokul, yüzde 19,8’i Lise, yüzde 53,1’i Önlisans/Lisans ve yüzde 18,2’si Lisansüstü görüşmecilerden oluşmaktadır.

Araştırma grubunda yer alan görüşmecilerin Hane Aylık Gelir dağılımı şöyle:

yüzde 37,4’ü 0-17002 TL, yüzde 23,8’i 17003-30000 TL, yüzde 17,6’sı 30001-45000 TL, yüzde 8,4’ü 45001-60000 TL ve yüzde 12,7’si 60001 TL

Araştırma grubunda yer alan görüşmecilerin İstihdam Durumu da yüzde 22,8’i Emekli, yüzde 19,5’i Özel Sektör, yüzde 11,7’si İşçi, yüzde 11,1’i Devlet Memuru, Şef, Müdür vs. görüşmecilerden oluştu.

Araştırma grubunda yer alan görüşmecilerin Sosyal Güvence dağılımı yüzde 54,5’i SSK, yüzde 20,9’u Emekli Sandığı, yüzde 11,9’u Yok, yüzde 5,7’si BAĞ-KUR olduğu görüldü.

'SİZCE TÜRKİYE'NİN EN ÖNEMLİ SORUNU NEDİR?'

Araştırma grubunda yer alan görüşmecilere 'Sizce Türkiye’nin En Önemli 1. Sorunu Nedir?' Sorusu yöneltilti. Buna göre görüşmecilerin verdiği ilk cevap şöyle oldu:

yüzde 54,7’si Kürt Sorunu,

yüzde 13’ü Ekonomik Kriz/İşsizlik,

yüzde 8,1’i Demokrasinin Olmayışı,

yüzde 6,2’si Cumhurbaşkanlığı Sistemi

yüzde 5,1’i Mevcut Hükümet

'Sizce Türkiye’nin En Önemli 1. Sorunu Nedir?' sorunun cinsiyet karşılaştırmasında, erkek görüşmecilerin, yüzde 62,6’sı Kürt Sorunu, yüzde 9,6’sı Ekonomik Kriz/işsizlik, yüzde 8,9’u Demokrasinin Olmayışı;

Kadın görüşmecilerin yüzde 43,3’ü Kürt Sorunu, yüzde 18’i Ekonomik Kriz/işsizlik, yüzde 9,3’ü Cumhurbaşkanlığı Sistemi yanıtını verdi.

ÇÖZÜM ÖNERİLERİ

Türkiye'nin en önemli sorunlarına çözüm önerileri de şöyle oldu:

Ekonomik Kriz/İşsizlik diyenlerin yüzde 27,1’i Hükümetin Değişmesiyle, yüzde 27,1’i Üretimi Destekleyerek, yüzde 16,7’si Kamu Giderlerini Sınırlandırarak;

Kürt Sorunu diyenlerin yüzde 28,2’si Diyalog ve Müzakere ile, yüzde 20,3’ü Kalıcı ve Onurlu Bir Barış, yüzde 15,3’ü Demokratik Anayasal Düzene Geçiş ile, yüzde 11,4’ü Eşit Yurttaşlık Modeliyle;

Demokrasinin Olmayışı diyenlerin yüzde 33,3’ü Kalıcı ve Onurlu Bir Barış, yüzde 30’u Radikal Demokrasi Mücadelesiyle;

Hukuk Sisteminin Mevcut Durumu diyenlerin yüzde 31,3’ü Evrensel Hukuk Kurallarına Uyularak, yüzde 18,8’i Hükümetin Değişmesiyle, yüzde 12,5’i Çağdaş Bilimsel Eğitim ile, yüzde 12,5’i Güçlü Bir Adalet Sistemiyle

Sizce Türkiye’nin En Önemli 2. Sorunu Nedir?

Görüşmecilerin yüzde 25,7’si Ekonomik Kriz/İşsizlik, yüzde 16,8’i Kürt Sorunu, yüzde 16,8’i Demokrasinin Olmayışı, yüzde 10’u Hukuk Sisteminin Mevcut Durumu, yüzde 8,4’ü Cumhurbaşkanlığı Sistemi, yüzde 5,4’ü Mevcut Hükümet yanıtını verdi.

Erkek görüşmecilerin, yüzde 24,7’si Ekonomik Kriz/işsizlik, yüzde 16,4’ü Kürt Sorunu, yüzde 20,5’i
Demokrasinin Olmayışı;

Kadın görüşmecilerin yüzde 27,3’ü Ekonomik Kriz/işsizlik, yüzde 17,3’ü Kürt Sorunu, yüzde 12’si
Cumhurbaşkanlığı Sistemi yanıtını verdi.

ÇÖZÜM ÖNERİLERİ

Ekonomik Kriz/İşsizlik diyenlerin yüzde 30,5’i Gerçekçi Ekonomi Politikaların Benimsenmesiyle, yüzde 20’si Üretim ve İstihdam ile;

Kürt Sorunu diyenlerin yüzde 21’i Diyalog ve Müzakere ile, yüzde 19,4’ü Kürtlerin Haklarının Tanınmasıyla, yüzde 16,1’i Kürt Sorununun Demokratik Barışçıl Çözümü, yüzde 14,5’i Eşit Bir Yaşam Modeliyle;

Demokrasinin Olmayışı diyenlerin yüzde 21’i Anayasanın Adil ve Eşit Olmasıyla, yüzde 17,7’si Kürt Sorunun Demokratik ve Barışçıl Çözümü, yüzde 16,1’i Bağımsız Yargı;

Hukuk Sisteminin Mevcut Durumu diyenlerin yüzde 32,4’ü Bağımsız Yargı, yüzde 16,2’si İktidarın Değişmesiyle, yüzde 10,8’i Anayasanın Adil ve Eşit Olmasıyla, yüzde 10,8’i Anayasa Değişikliğiyle yanıtlarını verdi.

'Sizce Türkiye’nin En Önemli 3. Sorunu Nedir?'

Araştırma grubunda yer alan görüşmecilere Sizce Türkiye’nin En Önemli 3. Sorunu Nedir? Sorusu yöneltildiğinde görüşmecilerin yüzde 22,2’si Ekonomik Kriz/İşsizlik, yüzde 16,5’i Hukuk Sisteminin Mevcut Durumu, yüzde 13’ü Demokrasinin Olmayışı, yüzde 10’u Cumhurbaşkanlığı Sistemi, yüzde 7,9’u Kürt Sorunu, yüzde 6’sı Eğitim Sorunu şeklinde yanıt verdi.

Erkek görüşmecilerin, yüzde 25,6’sı Ekonomik Kriz/işsizlik, yüzde 16’sı Hukuk Sisteminin Mevcut Durumu, yüzde 13,2’si Demokrasinin Olmayışı;

Kadın görüşmecilerin yüzde 17,3’ü Ekonomik Kriz/işsizlik, yüzde 17,3’ü Hukuk Sisteminin Mevcut Durumu, yüzde 12,7’si Demokrasinin Olmayışı yanıtını verdi.

ÇÖZÜM ÖNERİLERİ

Ekonomik Kriz/İşsizlik diyenlerin yüzde 18,3’ü Kaynakların Eşit Dağılımı ile, yüzde 15,9’u Ekonomi Modelinin Değişmesiyle, yüzde 13,4’ü Üretim ve İstihdam ile, yüzde 13,4’ü Liyakati Esas Alarak, yüzde 11’i İktidarın Değişmesiyle;

Kürt Sorunu diyenlerin yüzde 31’i Kürtlerin Haklarının Tanınmasıyla, yüzde 24,1’i Diyalog ve Müzakere ile, yüzde 13,8’i Kürt Sorununun Demokratik ve Barışçıl Çözümü;

Demokrasinin Olmayışı diyenlerin yüzde 33,3’ü Anayasa Değişikliğiyle, yüzde 12,5’i İktidarın Değişmesiyle, yüzde 12,5’i Kürt Sorununun Demokratik ve Barışçıl Çözümü;

Hukuk Sisteminin Mevcut Durumu diyenlerin yüzde 34,4’ü Bağımsız Yargı, yüzde 29,5’i Anayasa Değişikliğiyle, yüzde 9,8’i İktidarın Değişmesiyle yanıtlarını verdi.

'KÜRT SORUNU NASIL ÇÖZÜLÜR?'

Araştırma grubunda yer alan görüşmecilere Kürt Sorunu Sizce Nasıl Çözülür? Sorusu yöneltildi.
Buna göre görüşmecilerin;

yüzde 35,8’i Kürt Kimliğinin Tanınması ve Anayasal Güvenceye
Kavuşturulması,

yüzde 22,8’i Eşit Yurttaşlıkla,

yüzde 20,9’u Güçlendirilmiş Özerk Yerel Yönetimlerin
Kurulmasıyla,

yüzde 6,8’i Bağımsızlıkla,

yüzde 5,1’i Abdullah Öcalan ile Görüşülerek şeklinde yanıtlarını verdi.

Kürt Sorunu Sizce Nasıl Çözülür? Sorunun Cinsiyet karşılaştırmasına bakıldığında;

Erkek görüşmecilerin, yüzde 32,9’u Kürt Kimliğinin Tanınması ve Anayasal Güvenceye Kavuşturulması, yüzde 24,2’si Güçlendirilmiş Özerk Yerel Yönetimlerin Kurulmasıyla, yüzde 23,3’ü Eşit Yurttaşlıkla;

Kadın görüşmecilerin yüzde 40’ı Kürt Kimliğinin Tanınması ve Anayasal Güvenceye Kavuşturulması, yüzde 22’si Eşit Yurttaşlıkla, yüzde 16’sı Güçlendirilmiş Özerk Yerel Yönetimlerin Kurulmasıyla yanıtını verdi.

Kürt Sorununu Sizce Kimler ya da Hangi Kurum veya Organlar Çözer?

Araştırma grubunda yer alan görüşmecilere Kürt Sorununu Sizce Kimler ya da Hangi Kurum veya Organlar Çözer? Sorusu yöneltildi. Buna göre görüşmecilerin yüzde 27,1’i Devlet ve Abdullah Öcalan, yüzde 13,6’sı TBMM, yüzde 11,7’si TBMM ve Kürtlerin Temsilcileri, yüzde 9,8’i Devlet ve Kürtlerin Temsilcileriyle, yüzde 7,6’sı Kürtlerin Belirlediği Muhataplar şeklinde yanıt verdi.

Kürt Sorununun Çözümü Önündeki En Büyük Engel Sizce Nedir?

Araştırma grubunda yer alan görüşmecilere Kürt Sorununun Çözümü Önündeki En Büyük Engel Sizce Nedir? Sorusu yöneltildi. Buna göre görüşmecilerin yüzde 16,5’i Mevcut Hükümet, yüzde 14,4’ü Tekçi İnkârcı Devlet Anlayışı, yüzde 12,2’si Tecrit Politikaları, yüzde 7,3’ü Derin Devlet Bileşenleri, yüzde 7’si Asimilasyon ve İnkâr Politikaları şeklinde yanıt verdi.

Araştırma grubunda yer alan görüşmecilere Türkiye’deki Demokrasinin Mevcut Durumunu Derecelendirmek İsterseniz 1’den 10’a Nasıl Puanlarsınız? Sorusu yöneltildi.

Buna göre görüşmecilerin yüzde 69,9’u 1(Bir), yüzde 13’ü 2(İki), yüzde 11,7’si 3(Üç) şeklinde yanıt verdi.