Haydarpaşa gün sayıyor: Yeniden tren sesleri duyulacak mı?

Osman ÇAKLI

İSTANBUL - Ulaştırma ve Altyapı Bakanı Abdulkadir Uraloğlu, Haydarpaşa Garı'nın 2024'te hizmete alınacağını söyledi. Bakan Uraloğlu, aynı zamanda Haydarpaşa Garı’nda 2010 yılında çıkan yangında hasar alan çatı bölümün, üç yıllık bir süreçte aslına uygun olarak restore edildiğini söyledi. Ancak bu süreçte, Haydarpaşa Dayanışması’nın ve Mimarlar Odası’nın çabası etkili oldu. Haydarpaşa için hazırlanan imar planında gara otel fonksiyonu kazandırılmasına karşı çıkan sivil inisiyatifler ile meslek örgütleri garın aslına uygun restore edilmesinden ve dokusunun korunmasından yana tavır geliştirdi. Peki Haydarpaşa Garı’nda yeniden tren sesleri duyulacak mı?

2024 yılında gar olarak hizmet vermeye başlaması planlanan Haydarpaşa’nın dokusunun korunmasına ilişkin yine de şüpheler mevcut. Haydarpaşa için uzun yıllardır mücadele eden Mimarlar Odası ve Haydarpaşa Dayanışması, Haydarpaşa’nın gar olarak faaliyet göstermesi için son ana kadar mücadele edeceklerini söyledi.

TRENLER GARA GİRENE KADAR MÜCADELE KARARLILIĞI

Haydarpaşa Dayanışması 2005 yılından itibaren Haydarpaşa Garı’nın kullanım değerine, kültürel ve toplumsal belleğine ve endüstriyel işlevlerine zarar verilmemesi için mücadele ediyor. Marmaray ve Yüksek Hızlı Tren (YHT) gerekçe gösterilerek tren seferlerinin durdurulmasına takiben, 2010 yılında Haydarpaşa Garı’nda çıkan yangın sonrasında yapılan restorasyon çalışmaları eleştiri konusu olmuştu. 600 haftadır, pazar günleri Haydarpaşa’yı savunmak için buluşan Haydarpaşa Dayanışması’ndan Tugay Kartal ile Haydarpaşa Garı’nın neden gar olarak kalması gerektiğini konuştuk. Kartal’a göre demiryolu işletmeciliği yapılacaksa, merkez garlara ihtiyaç olur. İstanbul’un merkez garlarından birinin de Haydarpaşa olduğunu sözlerine ekleyen Kartal, son ana kadar temkinli davranıp eylemlere devam edeceklerini belirterek şöyle konuştu:

“Merkez garların amacı ve işlevi dışında kullanılması demiryolu işletmeciliğine kamu yararı sağlamadı. 2005 tarihinden itibaren Haydarpaşa için bir mücadele içindeyiz. Haydarpaşa ve Sirkeci garlarının demiryolu işletmeciliği için kullanılması için en sonunda yöneticiler ikna oldu. Şu anda Haydarpaşa gar sahasında arkeolojik çalışmalar ile 2010 yılında hasar alan bölümler yeniden onarılıyor. Bizim içeriden gördüğümüz kadarı ile de bakanın açıklamasına baktığımızda da 2024 yılına Haydarpaşa yetiştirilmeye çalışılıyor. Büyük ihtimalle Haydarpaşa 2024 yılında hizmete vermeye başlayacak.”

‘YALNIZCA YHT OLACAK’

Ayrıca dört peron ile YHT için bölüm yapılacağını sözlerine ekleyen Kartal, peronlar ile gara gelişteki karayolu caddesinin bulunduğu bölümde arkeolojik buluntular sergileneceğini söyledi. Haydarpaşa İngiliz mezarlığı bölgesinde de trenlerin park yeri olacağını anlatan Kartal, “Ancak yalnızca hızlı trenler hizmet verecek bunu biliyoruz. Restorasyon başlangıcında Haydarpaşa’nın çatısına ticari fonksiyon verilmeye çalışıldı ancak hem bizim hem de Kadıköy Belediyesi’nin itirazlarıyla bundan vazgeçildi. Şu anda süren restorasyon çalışmasında da binanın orijinalinde ne varsa ona uygun olarak yapılıyor. Çabalarımız sonuç verdi, Haydarpaşa aslına uygun bir şekilde yapılıyor. Yine de son ana kadar Haydarpaşa’yı korumak için mücadele edeceğiz” diye konuştu.

‘AÇTIĞIMIZ DAVALARDA HAYDARPAŞA’NIN GAR OLARAK KALMASI KESİNLEŞTİ’

TMMOB Mimarlar Odası İstanbul Büyükkent Şubesi Yönetim Kurulu Başkanı Esin Köymen de ilk başta restorasyon çalışmalarının yavaş ilerlediğini bunun da eleştiri konusu olduğunu belirtti. İlk başta yapılan işlerde Haydarpaşa Garı’nın aslına uygun olmayan projelerin olduğunu anlatan Köymen, gara imar planıyla kazandırılmak istenen imar planına karşı açtıkları iptal davasını kazandıklarını şöyle anlattı:

“İmar planına karşı açtığımız iptal davasında, Haydarpaşa’nın gar olarak kalması kesinleşti. Ondan sonra restorasyon çalışmaları da aslına uygun olarak ilerledi, bu önemliydi. Daha sonraki süreçte, peronların hemen altında yapılan arkeolojik kazılar ve orada ortaya çıkan tarihsel olarak eski Kalkedon kentine referans veren belge ve buluntulara yön veren çalışmalar olunca, onların arşivlenmesi ve projelendirilmesi süreci bir miktar uzattı.”

‘SİRKECİ VE HAYDARPAŞA GAR OLARAK HİZMET VERMELİ’

Haydarpaşa’da şu anda tren raylarında çalışmaların devam ettiğini anlatan Köymen de Haydarpaşa Garı’ndaki restorasyon çalışmalarının yıl sonunda tamamlanmasının beklendiğini ve son ana kadar temkinli olduklarını söyledi. Köymen, ayrıca süreç içerisinde kritik bir sürecin Söğütlüçeşme ile ilgili olduğuna ilişkin şu ifadeleri kullandı:

“Söğütlüçeşme’nin gar olmasıyla ilgili bir dava süreci oldu. İmar planına ilişkin iptal davası açtık ve kazandık. Yeniden imar planı yapıldı. Bütün amacımız Haydarpaşa’nın gar özelliğinin devam etmesiydi. Ulaşım hizmeti açısından da oldukça önemliydi. Geçen hafta Haydarpaşa’nın gar olarak kalması için yapılan eylemlerin 600’ncü pazar günüydü. Sirkeci ve Haydarpaşa’nın gar olarak hizmet vermesini istiyoruz.”