Dicle Barajı'nın kapağı kopunca Kral Kızı Barajı'nda kapaklar kapatıldı, barajda aşırı su birikiyor!
Remzi BUDANCİR
ARTI GERÇEK - Diyarbakır’ın Eğil ilçesinde bulunan Dicle Barajı’nın kapaklarından biri koptu. Baraj suyu Dicle Nehri yatağına aktı. Nehir suyu sele dönüştü, su seviyesi kısa sürede metrelerce yükseldi.
Eğil, Yenişehir, Sur, Çınar ve Bismil ilçelerinde Dicle nehrine yakın olan yerleşim yerlerinde yaşayan yurttaşlar, evlerini ve işyerlerini terk etmek zorunda kaldı. Yurttaşlar geceyi ateş yakarak dışarıda geçirdi.
NEHİR YATAĞINDA KUM OCAKLARI VE TİCARİ İŞLETMELER
Dicle Nehri'nin güzergâhı boyunda çok sayıda kum ocağı ve balık tesisi yapılmıştı. Daha öncesinde yapılan bu tahribatlar nedeni ile ana yatağından akmayan nedir suyu geniş bir alana yayıldı. Bazı yerlerde kum ocakları sulara gömüldü.
DSİ SUYUN ÖNÜNE DUVAR ÖRDÜ
Diyarbakır-Silvan yolu üzerinde bulunan köprü altında Devlet Su İşleri (DSİ) tarafından örülen duvar, nehir yatağını kapattı. Taşkın suyu önleme amacıyla örülen duvar, suyun önünü kesti. Bu durum da, suyun kıyısında bulunan evlere doğru genişlemesine neden oldu.
HEVSEL BAHÇELERİ SU ALTINDA KALDI
UNESCO tarafından Dünya Kültür Mirası listesine alınan Hevsel Bahçeleri de su altında kaldı. On Gözlü Köprü’nün etrafında bulunan kafeleri su bastı. İşletme sahipleri kendi imkanları ile eşyalarını kurtarmaya çalıştı. Tüm çabalara rağmen eşyaların büyük bir bölümü kurtarılamadı.
BARAJ ALANINDA İNCELEME
Dicle Barajı'nda meydana gelen bu olay akıllara olası ihmalleri getirdi. İnşaat Mühendisleri Odası Diyarbakır Şubesi, bir heyet oluşturarak hem nehir yatağında hem de Dicle Barajı'nda incelemelerde bulundu. Kapağın koptuğu barajda ne bir uzman ekip ne de önlem alınmıştı. Baraj girişinde sadece jandarma, korucular ve barajın güvenlik görevlileri vardı.
İHMAL VAR
Kapağın koptuğu alanda inceleme yapan İnşaat Mühendisleri Odası Diyarbakır Şubesi Eş Başkanı Nihat Noyan, gözlemlerini Artı Gerçek’e anlattı. Dicle Baraj'nın yaklaşık 20 yıldır faaliyette olduğunu hatırlatan Noyan, barajın düzenli bakımlarının mutlaka yapılması gerektiğini söyledi. Bu olayın ihmallerden dolayı da meydana gelmiş olabileceğine dikkat çeken Oyan, olası ihmallerin "Eğitimsiz personel" ve "Bakım yapılmaması" olabileceğini söyledi. Noyan, "Çalışan personelin eğitim görmesi gerekiyor. Personelin yeterli eğitim almadığı izlenimi edindik. Diğer bir hususta bakım… Halatlar hangi periyodlarla değiştiriliyor? Bu halatların ömrü ne kadar? Çünkü halatların kopması sıradan bir iş değil. Aynı yerde iki kapak daha var. Eğer yeterli bakım yapılmamışsa, o kapakların da kopma riski var. İki kapak da güvenli değil. Diğer kapak da koparsa mevcut su seviyesi ikiye katlanır. Facia olur" dedi.
"SU SEVİYESİ YÜKSELMEDEN NEDEN KAPAKLAR AÇILMADI?"
Heyette yer alan TMMOB Diyarbakır İl Koordinasyon Kurulu Sekreteri Doğan Hatun da barajda yapılması gereken bakımın aksatılmış olabileceğine dikkat çekti. Suyun belli bir seviyeye geldikten çok sonra baraj kapağının açıldığını ifade eden Hatun, "Kapak açımı esnasında, her iki tarafta da konsollar atıyor. Bunun ardından suyun basıncıyla kapak kopuyor" dedi. Kapak konsollarının periyodik bakımlarının en son ne zaman yapıldığının bilinmediğini belirten Hatun, "Baraj su almaya başladığında, bu kadar risk teşkil etmeyecek düzeydeyken neden su bırakılmadı" diye sordu. DSİ’nin bu konuda açıklama yapması gerektiğini söyledi.
BARAJ SUYUNUN AZALMASI BEKLENİYOR
Şu anda baraj suyunun tahliye edilerek suyun kapak seviyesine gelmesinin beklendiğini anlatan Hatun, "Yetkilerden aldığımız bilgiye göre, barajdan suyun tahliye olması 3 günden fazla sürecek. Neticede barajdan çıkan su kadar, baraja gelen su da var. Su birikmesi sürüyor. Suyun kapağın seviyesinin altına düşmesi gerekiyor. Şu ana kadar 3,5 metre su boşalması var. 10-11 metre daha suyun barajdan boşalması gerekiyor. 24 saatte 3,5 metre su boşalabilmişse, daha en az 3-4 gün süreceğini bize gösteriyor. Su kapağın seviyesinin altına inmedikçe kapağın takılması veya onarılması mümkün değil" dedi.
KRAL KIZI BARAJI SU TOPLUYOR, HER AN KAPAKLARI PATAYABİLİR
Eğil’de Dicle Barajı dışında Kral Kızı Barajı da bulunuyor. Dicle Nehri'nin suyunun daha fazla yükselmemesi için dün akşamdan bu yana Kral Kızı Barajı'nın suyu kapatılmış durumda. Olası bir riskin Kral Kızı Barajı için de geçerli olduğunu ifade eden Hatun, "Kral Kızı Barajı'nda aşırı su birikmesi olursa, oranın da kapaklarının patlaması durumu olabilir. Bir kapağın patlaması ile su bu kadar yükselmişse, diğer kapakların patlaması ya da Kıral Kızı Barajı kapağının da patlaması felakete neden olur. Özelikle Bismil ve bu güzergahta bulunan, nehir yatağına yakın olan yerleşim yerlerinin büyük bir bölümü su altında kalır. AFAD’ın 3-4 gün boyunca kriz masasında durmaları, bu köyleri düzenli olarak kontrol etmeleri gerekiyor" ifadelerini kullandı.
BARAJDA TEKNİK EKİP YOK, KOLLUK GÜÇLERİ VAR
Riskin hala sona ermediğini belirten Hatun, "DSİ’nin ihmalkarlığı var. Böyle bir durumda teknik bir ekibin 24 saat barajın bulunduğu yerde beklemesi gerekiyor. Tüm gelişmeler dikkatlice izlenmeli. Teknik personelden ziyade, bölgeye girilmemesi için sadece güvenlik görevlileri var orada. Diğer barajdan (Keban’dan) gelen elektrik mühendisleri vardı. Bu onların alanı değildi. Onlar sadece ne kadar elektrik üretildiğini, ya da kendi aksanlarının ne kadar zarar gördüğünü inceleyecekler. Kapağın kopması elektrik üretimi ile ilgili değil. Kapağın kopması tamamen DSİ’yi ilgilendiren bir mesele" dedi.
TEHLİKE SÜRÜYOR
Dicle Baraj'ndan su akışı devam ediyor. Dicle Nehri'ne yakın yerleşim birimleri için risk geçmiş değil. Su seviyesi ise her geçen saat yükseliyor. Yağışların başlaması durumunda nehir sularını yükseltebilir. En büyük riski ise Kral Kızı Barajı oluşturuyor. Kıral Kızı Baraj'nda benzer durum yaşanırsa, Diyarbakır dahil, Dicle Nehri güzergâhında ve özellikle nehir yatağına yakın yerleşim yerleri su altında kalabilir.
