Kapatmaya dayanak gösteriliyordu... AYM’nin kreş kararı, 2007’de CHP başvurusuyla alınmış

Artı Gerçek - Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı'nın belediyelerin kreş açmasını engelleme kararı tepki çekerken, talimata dayanak gösterilen 2007 tarihli Anayasa Mahkemesi (AYM) kararının iki CHP’li isim ve dönemin Cumhurbaşkanı Ahmet Necdet Sezer’in başvurusu üzerine alındığı ortaya çıktı. Söz konusu kararla, 5393 Sayılı Belediye Kanunu'ndaki "Okul öncesi eğitim kurumları açabilir" hükmü iptal edilmişti.

Diken'in aktardığına göre AYM, 2007’deki ilgili kararı CHP’li Haluk Koç ve Oya Araslı ile dönemin Cumhurbaşkanı Ahmet Necdet Sezer’in başvurusu üzerine aldı.

'LAİK EĞİTİM' VURGUSU İLE BAŞVURU YAPILMIŞ

Resmi Gazete‘deki kararda başvurucular, hükmün ‘anayasaya aykırı’ olduğunu belirterek özetle şöyle demişti:

"* Yasa koyucu kişiler yönünden hak, devlet yönünden ödev olan eğitim ve öğrenim hakkını düzenlerken, toplumun gereksinim duyduğu insan gücünün yetiştirilmesi, böylece toplumsal, ekonomik ve kültürel kalkınmanın sağlanması gibi hususları gözetmek zorundadır. Bunun merkezi planlama, programlama ve uygulamayı gerektireceği açıktır. Eğitimde planlama ve program kadar belki ondan da fazla önemli olan uygulamadır. Uygulamada okul öncesi eğitimde belediyelere göre yaşanacak sapmalar, laik eğitim ve ulusal birlik yönünden aykırılıklara neden olacaktır.

* Kuşkusuz okul öncesi eğitim için bina sağlamak eğitim kurumu açmak belediyenin görevi olabilir. Ancak burada verilecek eğitim tamamen merkezi idarenin görev ve sorumluluğunda olmalıdır.

* Ancak iptali istenen hükümde belediyelere verilen görevin okul öncesi eğitim kurumlarının binalarını yapmaktan veya yalnız kurum açmaktan ibaret olduğu, okul öncesi eğitimin yönetimini kapsamadığı ileri sürülemez. Çünkü ‘okul öncesi eğitim kurumları açabilme’ ibaresi net ve açık olmayan bir ibaredir. Kurum açmanın yanında burada verilecek eğitimi de kapsayacak niteliktedir. Bu bakımdan kanunların açık ve anlaşılabilir olma ilkesiyle de uyumlu değildir."

İKİ ÜYE MUHALİF KALMIŞ

AYM ise başvurucuları haklı bularak "Milli eğitim ulusal niteliktedir, mahalli müşterek bir ihtiyaç olarak görülemez" kanaatine varmış, kanunun ilgili maddesini de ‘Anayasa'ya aykırı" bularak iptal etmişti. Oy çokluğuyla alınan karara AYM üyeleri Sacit Adalı ve A. Necmi Özler ise muhalif kalmış.

AYM KARARINDA NE DENİLDİ?

AYM'nin gerekçesinde ise şu ifadeler yer alıyor:

"* Kuraldan belediyeye okul öncesi eğitim kurumu açma görevi verilmiş olduğu ve bu görevin de zorunlu olmadığı anlaşılmaktadır. Buna göre mahalli müşterek nitelikte bir gereksinimi karşılamaya yönelik olmak kaydıyla belediyenin mali durumu ve hizmetin ivediliğini dikkate alarak okul öncesi eğitim kurumu açabilme olanağı tanınmaktadır.

* Okul öncesi eğitim kurumu kavramı 222 sayılı İlköğretim ve Eğitim Kanunu, 1739 sayılı Milli Eğitim Temel Kanunu ve 5393 sayılı Belediye Kanunu’nun birlikte yorumlanmasından hareketle, belediyelerin 657 sayılı Yasanın 191’inci maddesine göre açabilecekleri kreş ve benzeri çocuk bakım ve koruma mekânlarını kapsamamakta yalnızca ‘anasınıfı’ ve ‘anaokulu’ olarak somutlaştırılabilmektedir. Nitekim 1739 sayılı Milli Eğitim Temel Yasası’nın 19. maddesine göre okul öncesi eğitim kurumu,

– Bağımsız anaokulları

– İlkokula bağlı anasınıfları ya da

– Diğer okullara bağlı uygulama sınıfları olarak açılabilir.

* Anasınıfları ve uygulama sınıfları, belediyelerin görev ve yetki alanı dışında kalan mevcut ilköğretim okulları bünyesinde ya da diğer okullara bağlı olarak açılabildiğinden, iptali istenen ibarenin, yalnızca ‘anaokulu’ biçiminde anlaşılması gerektiği sonucuna ulaşılmaktadır.

* Anayasanın 127’inci maddesinin birinci fıkrasındaki ‘mahalli müşterek ihtiyaç’ ölçütü, yerel yönetimlerin görev ve yetkilerinin sınırını çizmektedir. Yasa koyucu, yerel yönetimlerin görevlerine ilişkin bir düzenleme yaparken bu ölçütü gözetecektir.

* Mahalli müşterek ihtiyaç herhangi bir yerel yönetim biriminin sınırları içinde yaşayan kişi, aile, zümre ya da sınıfın özel çıkarlarını değil, aynı yörede birlikte yaşamaktan doğan eylemli durumların yarattığı, yoğunlaştırdığı ve sürekli güncelleştirdiği, özünde etkinlik, ölçek ve sağladığı yarar bakımından yerel sınırları aşmayan, bölünebilir ve rekabet konusu olabilen yerel ve kamusal hizmet karakterinin ağır bastığı ortak beklentileri ifade etmektedir.

* Okul öncesi eğitim 1739 sayılı Milli Eğitim Temel Kanununun 19’uncu ve 20’nci maddelerine göre mecburi ilköğrenim çağına gelmemiş çocukların ulusal öğretime hazırlanmasını sağlayıcı bir eğitimdir.

* Milli eğitim program ve yöntem itibariyle ulusal nitelikte olduğundan mahalli müşterek nitelikte bir ihtiyaç olarak görülemez. Açıklanan nedenlerle kural Anayasanın 127’inci maddesine aykırıdır, iptali gerekir."

Bakan "yetki alanımız dışında" demişti... İmamoğlu'ndan Bakan Yusuf'a MEB belgesi ile kreş yanıtı