Madımak Katliamı Hafıza Merkezi: 'Devlet utanç müzesi talebimizi kabul etmedi ama biz gökyüzüne sanal müze inşa ettik'

Mehmet MENEKŞE

Artı Gerçek - 2 Temmuz 1993'te 33 kişinin yakılarak öldürüldüğü Madımak Katliamı'nın üzerinden 30 yıl geçti. 'Asli katil' olarak müebbet hapis cezası verilen Hayrettin Gül'ün ve katliam hükümlülerinden Ahmet Turan Kılıç’ın cezalarının Cumhurbaşkanı yetkisiyle affedildiği katliamla ilgi Utanç Müzesi kurulması talepleri ise reddedildi. Fiziki müze yapılamasa da Madımak Katliam Hafıza Merkezi tanıklıkları ve belgeleri internette kayıt altına aldı. Yapımını Avrupa Alevi Birliği Konfederasyonu tarafından yapımı üstlenen hafıza merkezi beş bölümden oluşuyor. İlk iki bölüm olan Sanal Kütüphane 10 Haziran 2023'te, Sanal Müze de 29 Eylül 2023'te açıldı. Belgesel ve sözlü anlatım çalışmalarından oluşan diğer bölümler de önümüzdeki günlerde hayat geçirilecek. Avrupa Alevi Birlikleri Konfederasyonu Başkanı Hüseyin Mat Madımak Katliamı Hafıza Merkezi çalışmaları hakkında Artı Gerçek’e bilgi verdi.

'KATLİAMLAR UNUTULMAMALI'

Katliamların unutulduğu zaman tekrar yaşanacağı, Madımak katliamını da unutturmamak için Madımak Katliam Hafıza Merkezini kurduklarını belirten Hüseyin Mat “Bu tür katliamların bir daha yaşanması için unutulmaması çok önemli. Bu tür katliamların olmaması, doğru anlaşılması, gerçeklerin doğru öğrenilip, sorumluların açığa çıkması, bu katliamın bir daha yaşanmaması, sorumluların hesap vermesi için çalışmaya devam edeceğiz.” dedi ve şöyle konuştu:

“2 Temmuz Sivas Madımak katliamının üzerinden bu yılı da eklersek 31 yıl geçmiş olacak. 30 yıl önce yaşanan katliamın doğru anlatılması, doğru anlaşılması ve gelecek kuşaklara da doğru aktarılması gibi bir görevimiz, sorumluluğumuz var. Yine bilindiği gibi Madımak katliamının olduğu günden bu güne kadar ilerleyen hukuksal süreçte yaşanan haksızlıklar, hukuksuzluklar var ve adaletin işletilmediğini görüyoruz. 2010 – 2012 yıllarında yirmi yıl ceza alan katiller zaman aşımından akladılar. Otuz yıl ceza alanlar 2023 yılında olayın üzerinden otuz yıl geçtiği için zaman aşımından aklandılar. Birçok Madımak katili kaçtı, nerede oldukları, nasıl yaşadıkları bilinmiyor ama devlet tarafından bunların gözetip, korunduğunu biliyoruz. Bütün bunlarla birlikte uygulanan hukuksuzluğun altında yatan o derinliği de geleceğe doru aktarmak adına ne yapabiliriz diye düşündük. Çünkü insanlık adına Madımak katliamını unutmayacağız, unutturmayacağız diye yola çıktık. Bir gün mutlaka devlet bu katliamla yüzleşecek, sorumlusu, faili, tetikçisi kim ise arkasından kurgulayan kimse mutlaka hesap vermelidir. Zaten devlet kendi vatandaşının canını, malını korumakla yükümlüyse ve sekiz saat boyunca televizyonlardan canlı yayınlanan bir katliam yaşanıyor ve devlet buna müdahale etmiyorsa başta devlet bu katliamın sorumlusudur.”

HAFIZA MERKEZİ BEŞ BÖLÜMDEN OLUŞUYOR

Madımak Katliamı Hafıza Merkezi’nin beş bölümden oluştuğunu, katliamı, yaşananları, neden ve sonuçlarını unutturmamak için böyle bir projeyi başlattıklarını belirten Hüseyin Mat şu şekilde konuştu;

“Madımak katliamını unutturmamak adına her 2 Temmuz’da Sivas’ta anma etkinlikleri yapıyoruz, otuz yıldır ‘unutmadık, unutturmayacağız’ diyoruz. Ama unutturmamayı nasıl sağlayabiliriz? Alevi geleneğinde bu inancın, bu yolun, ikrarın, davanın ve mücadelenin akışı genellikle sözlü kültürle yani anlatıcılarla ile bu günlere aktarıldı. Aşıklar, ozanlar, şairler, dede ve pirlerin anlatımlarıyla bu günlere geldi. Biz tarihi, kültürel birikimimizi sadece bu anlatılanlar üzerinden değil yazılı ve görsel metotlara da dönüştürerek artık kendi tarihimizi kendimiz yazacağız. Bu gerçekleştirdiğimiz proje ilk defa Alevi örgütlülüğünün yapımcılığını üstlenmiş olduğu bir projedir. Projenin başlığı da Madımak Katliamı Hafıza Merkezi, bu bizim üst başlığımız. Bu başlık altında, dijital kütüphane, sanal müze, web belgeseli, sözlü tarih anlatımları ve belgesel filminden oluşan beş çalışmamız var.

'KATLİAMLA İLGİLİ TÜM BİLGİ VE BELGELER DİJİTAL KÜTÜPHANEDE'

Hafıza Merkezi'nin ilk hayata geçirdiği proje dijital kütüphane oldu. Katliamla ilgili doğru bilgilerin kayıt altına alınması ve paylaşılmasını hedefleyen proje hakkında Mat şu bilgileri verdi:

"Otuz yıl önce yaşanan bir katliamda ayanı zamanda da çok bilgi kirliliği, manipilasyonlar oldu, doğru olmayan bilgiler paylaşıldı. Birçok belge, bilgi, dosya toplanamadı. Bütün bilgi, belge ve dosyaları bir yere toplamamız gerekiyordu. Katledilenlerle ilgili bilgi ve belgeler, özel bilgileri burada yer almakta. Öncelikle dijital kütüphaneyi kurduk ve bunu kamuoyu ile paylaştık. Bu kütüphanede Madımak katliamı ile ilgili A’dan Z’ye kadar bütün bilgi, belge, dosyalar, görseller, videolar, dergi, kitap, duruşma tutanakları, ifadeler, katillerin savunmaları gibi bu kütüphanede her şeyi bulabiliyorsunuz. Aradan yüz yıl bile geçse bu kütüphaneye giren Madımak katliamı ile ilgili her türlü bilgiyi alabilir. Hatta doktora tezi yazmak isteyen biri bu kütüphaneye girip, her türlü bilgiye ulaşabilir, bu kadar kapsamlı ve sürekli yeni bilgi ve belgelerle güncelliyoruz."

SANAL MÜZE: 33 CAN İÇİN 33 ODA

Madımak katliamı sonrasında, 33 kişinin yakılarak öldürüldüğü otelin müzeye dönüştürülmesi talebi çok dile getirildi ancak devlet bu talepleri yerine getirmedi. Hafız Merkezi'nin en önemli parçalarından biri olan Sanal Müze de fiziki olmasa da internet ortamında yaşananların kayda alınmasını hedefliyor. Hüseyin Mat sanal müze ile ilgili şunları söyledi:

"Biz katliamın yaşandığı Madımak Otelinin utanç müzesi yapılmasını istiyoruz. Bu talebimiz hala da devam ediyor ve bundan bir adım dahi geri atmayacağız. Bir sanal müze yaptık ve dört ay önce kamuoyu ile paylaştık. Sanal müzede katledilen 33 canımızın adına 33 tane oda oluşturduk. Odalarda katledilen canlarımızın yaşamları, biyografileri, özel eşyaları, aile fotoğrafları varsa videoları, kitapları, şiirleri gibi kendi yaşamlarına ait ne varsa ailelerin de rızalığını alarak bu odaları oluşturduk. Bu odalara girenler katledilen canlarımız ile ilgili tüm bilgilere ulaşabilecekler. Devlet Madımak utanç müzesi talebimizi kabul etmedi ama biz bütün gökyüzüne bir sanal müze inşa ettik. Dünyanın dört bir noktasından insanlar bu sanal müzeye girerek bilgi sahibi olacak."

WEB BELGESELİ YAYINA HAZIRLANIYOR

Dijital kütüphane ve sanal merkezin açılışından sonra hafıza merkezinin üçüncü ayağı olan web belgeselin de 7 Nisan 2024 Pazar günü Türkiye saati ile saat 18.00’de kamuoyu ile paylaşılacağını belirten Mat şu detayları paylaştı:

“Bu belgeselde katliamın öncesi, katliam esnası ve katliamdan sonra yaşananlar detaylı bir şekilde yazılı, fotoğraf ve görüntülerle desteklenerek anlatılan bir belgesel yaptık. ‘Alacakaranlıkta 30 Yıl’ ismindeki web belgeseli Ankara’dan Sivas’a Pir Sultan anma etkinliklerinin Ankara’dan yola çıkışları ile başlayacak. Belgeselin başlangıç ismi ‘Temmuzun İlk Günü: Şenlik Heyecanı” olarak belirledik.”

“30 Haziran 1993 akşamı Ankara Dikmen Caddesi’nde bulunan Pir Sultan Abdal Kültür ve Tanıtma Derneği’nde 4’cüsü yapılacak Pir Sultan Abdal anma şenliklerine gitmek için hazırlıkların yapıldığı görüntülerle başlayacak. Pir Sultan Abdal’ı anmak için yola çıkmaya hazırlananlar, dernek önündeki kalabalık, dernek çalışanları, tiyatro ve semah grubundan elliye yakın genç, onların büyük küçük, genç yaşlı aileleri, davetliler, uğurlamaya gelenler belgeselin başlangıcında yar alacak. Heyecanla oraya buraya koşturup son hazırlıkları kontrol eden neşeli kalabalığın içinden bazıları biraz sonra derneğin önünde bekleyen iki otobüse binecek ve ertesi gün dördüncüsü başlayacak olan Pir Sultan Abdal Kültür Etkinlikleri’ne katılmak için Sivas’a, Pir Sultan Abdal’ın doğduğu şehre doğru hareket görüntüleriyle belgesel devam edecek.”

SÖZLÜ TARİH ANLATIMI VE BELGESEL FİLM SIRADA

Web belgeselini sözlü tarih anlatımları ve belgesel film takip edecek. Yakında yayınlanacak olan bu iki proje ile ilgili de Mat şunları söyledi:

"Madımak Katliam Hafıza merkezinin dördüncü ayağı sözlü tarih anlatımlarıdır. Katliamda kaybettiğimiz canlarımızın aileleri, o günün tanıkları, olaya şahitlik edenler, dönemin valisi, belediye başkanı, milletvekilleri, bakanları, bürokratlarının yer aldığı 127 kişi ile röportaj yapıldı. Madımak katliamının çok daha iyi anlaşılması için 127 kişi ile görüşüp, röportaj yaptık, anlatılanları burada topladık. Bu bölümü de önümüzdeki aylarda kamuoyu ile paylaşacağız."

"Belgesel Filmi Ümit Kıvanç’a yaptırdık, yönetmenliğini Ümit Kıvanç üstlendi ve oldukça başarılı bir belgesel filmi ortaya çıkardı. Bu belgesel filmi hazırlandı ve alt yazılarını İngilizce, Almanca ve Fransızcaya çevriliyor. Madımak katliamı ve ötesi bir film, Çok Kötü Bir Şey Oldu başlığı ile hazırlandı. 18 Mayıs 2024’te tanıtımını ve galasını Ankara’da katliamda kaybettiğimiz canlarımızın aileleri, sivil toplum kuruluşları, kanaat önderleri, siyasi parti temsilcileri, sanatçılar gibi birçok insanı davet ederek gösterime sunacağız. 25 Mayıs’ta İzmir’de, 29 Haziran’da İstanbul’da olmak üzere Antalya, Adana, Diyarbakır, Mersin gibi kentlerde de gösterim yapılacak. Madımak katliamının yaşandığı 2 Temmuz’da da Avrupa’da örgütlü bulunduğumuz Alevilerin yoğun yaşadığı bölgelerde gösterime sunulacak."

Madımak Katliamı davasında zaman aşımı kararının gerekçesi yayımlandı

Madımak Katliamı Hafıza Merkezi Sanal Müze’si açıldı

Madımak Katliamı'nın 22 sanığı hakkında bilgi yok, dokuzu kaçak