Malatya iki kez sallandı, uzmanlar depremi yorumladı: Daha büyüğü olabilir
19
Artı Gerçek - Malatya dün gün içinde iki kere sallandı. Önce gündüz saatlerinde merkez üssü Öncü olan 4.2 büyüklüğünde deprem meydana geldi. Daha sonra akşam 20.45 sularında Yeşilyurt merkezli 5.3 büyüklüğünde deprem yaşandı. Depremlerde 23 kişi yaralandı. Malatya depremi sonrası ise uzmanlar değerlendirmelerde bulundu.
İşte Malatya depremine uzmanlardan ilk yorumlar...
29
Yer bilimci Prof. Dr. Naci Görür, çevre illerde de hissedilen ve halkın sokağa dökülmesine yol açan depremle ilgili açıklamasında, son depremin gündüz yaşanan 4.2'lik depremin artçısı olabileceğini söyledi. Prof. Görür, Malatya'da son yaşanan depremin Maden Tetkik Arama Genel Müdürlüğü (MTA) haritasında yer almadığını belirtti ve yeni bir fay ihtimali üzerinde durdu:
"Bugün olan depremler hakkında sizleri bilgilendireceğim: Önce Malatya’da 4,3 büyüklükte Öncü-Yeşilyurt depremi, sonra da 5,2’lik İkizce-Yeşilyurt depremi oldu. Kuvvetle muhtemeldir ki Öncü depremi İkizce depreminin öncüsüdür. Bu deprem fayları MTA haritasında yoktur. Yeni fay?"
39
Deprem uzmanı Prof. Dr. Süleyman Pampal, "Bu depremin bizi tedirgin eden yanı yok değil" diyerek Malatya fayına dikkat çekti:
"Kuzeye doğru giden fay aktif. O fayın uç kısmı Doğu’ya doğru dönerek Kuzey Anadolu Fayına doğru uzanıyor. O da Ovacık fayı. Bu faylar da aktif faylar. O bölgede Yedisu fayı Erzincan’la Karlıova arasında sismik boşluk konumunda. Onun da kırılma süresi dolmuş ve yıkıcı deprem üretme potansiyeli var. 7.8’lik Pazarcık depreminin kırılan kısmının kuzey tarafında kırılmamış parçalar var. Bu nedenle Pütürge civarında artçıları yaşıyoruz. Bölge hareketli. 6 Şubat depremlerin Kuzey kesimini oluşturan bu bölgede daha büyük depremler olacaktır ama zamanı bilmek mümkün değil. Hissedilmesinin sebebi sığ alanda olması” dedi.
'ARTÇILARDAN BAĞIMSIZ KIRILMA İHTİMALİ VAR'
7.8, 7.6 ve 6.4’lük 3 deprem yaşadık şubat ayı başında. Doğu Anadolu fayı, Ölüdeniz fayı ve Çardak fayı diye adlandırdığımız faylar. Bunlar aynı bölgede birbirleriyle bağlantılı faylar. Kırılmış fayın 2 ucu stresin transfer edildiği yırtılmanın devam etme ihtimalinin daha çok olduğu bölgelerdir. Tarihsel dönem depremleri nedeniyle tekrarlanma süreleri dolmuş olan ve yaklaşmış olan bölümler var. Yedisu fayı gibi, Ovacık fayı gibi, Bingöl’ün güneyindeki parçalar gibi… Bu fayların bu artçılardan bağımsız olarak kırılma ihtimali var. Bu deprem oldu bundan sonra daha büyük deprem olacak anlamı çıkmamalıdır. Olacaksa zaten olur. Tetikleme çok kolay bir şey değildir. Tekrarlanma süresi dolmuş faydalarda yüzde 5’in altında bir etki söz konusu olur. Böyle küçük depremlerin tetikleme etkisinden bahsetmek doğru olmaz."
49
Karadeniz Teknik Üniversitesi emekli öğretim üyesi Prof. Dr. Osman Bektaş, "6 Şubattan bu yana Maraş bloğunun doğu, kuzey ve batı kenarlarında gelişen sırasıyla 7,8-7,6 -5,6 sismik aktivite etkinliği aynı fay sistemine ait kuzeydeki MALATYA BLOĞUNA geçti" diyen Bektaş "5,3 depremi artçı olsa da bundan daha büyük deprem olma olasılığı var" dedi.
59
İstanbul Teknik Üniversitesi'nden jeoloji yüksek mühendisi Prof. Dr. Okan Tüysüz, Malatya depremine ilişkin şunları kaydetti:
"Bugün deprem olan Malatya güneyindeki bölgede 1940 ve 1950 de de benzer büyüklükte depremler oldu. 1900 öncesi biraz daha büyük depremler var ancak yerleri kuşkulu."
69
Deprem Uzmanı Prof. Dr. Şerif Barış, meydana gelen depremin artçı deprem olduğunun altını çizdi.
Barış, "Bunlar, 6 Şubat depremlerinin artçıları. Bu bir artçı depremdir, en az 2 yıl daha sürecektir. Sayıları, büyüklükleri azalacak, aradaki süre uzayacak. Bu tür depremlerde büyük anlamda hasar beklemiyoruz. Bu tür depremlerin hasar görmemiş yapılara hasar yapması pek mümkün değil. Bu tür artçılarda insanlar camlardan, balkonlardan atlamamalı. Çok büyük travmalar yaşadılar, doğru. Ama panik yapılmaması gerek. Artçılar bittikten sonra evlerinden çıkabilirler" dedi.
79
Deprem bilimci Prof. Dr. Şener Üşümezsoy, Göksun, Kozan, Ceyhan hattına dikkat çekti. Durumu haritalandırarak açıklayan Üşümezsoy, haritada risk taşıyan bölgeleri anlattı.
Üşümezsoy'un değerlendirmeleri şöyle:
"Malatya'da olan depremin şiddet dağılımına baktığımız zaman sarı noktalar 6-7 arası şiddeti yeşiller ise 6'lık şiddeti göstermektedir. Bu boyutuyla şiddet fay hattı boyunca uzanmaktadır. Haritaya baktığımızda Kozan'da olan depremin artçıları Kozan, Göksun ve Çardak hattından Malatya'ya doğru giden hat boyundadır. Bunun iki ucunda Yeşilyurt'ta ve Ceyhan fayında kırılmamış bölümler stres yüklenmiştir. Bu mavi ve kırmızı renklerin olduğu haritada 6 şubat depremlerinde kırılan faylardaki stres boşalımı mor renkle gösterilmiştir.
Buna karşılık stresin yüklendiği alanların Yeşilyurt'ta ve Kozan'da yükseldiğini göstermekteyiz ve Kozan'da 5.7 lik deprem bugün de Yeşilyurt'ta 5.3 lük deprem bu stresle yüklenmiş olan 6 Şubat'ta kırılmayan fay uçlarında oluşmuştur.
6 Şubat'taki kırılmaya baktığımız zaman Arap plakası kırmızı ile gösterilen şekilde 8- 10 metre kadar doğuya hareket etmiş ve bu Pazarcık depremiyle oluşmuş yapı diğer taraftaysa Elbistan bloğu çökmüş 8 -10 metre kadar ve bunun güneyindeki Engizek bloğu Maraş'ın kuzeyi ise doğuya doğru hareket etmiştir bu hareket sonucu Yeşilyurt'ta ve kırılan Çardak fayı güneye dönerek Göksun ve Ceyhan hattına doğru stres yüklemiştir.
Son yüzyılda 6 ve 6.5'a ulaşan depremler Adana-Kozan'da oluşmuştur. Bunun kuzeydoğudaki ucunda ise Yeşilyurt fay hattı doğuya doğru uzanan bir fay hattıdır burada olan depremde bu faydadır ve bu 6 Şubat depremlerinde kırılmayan uç kesimlerde olan depremlerdir bir Ceyhan öbürü Yeşilyurt faylarıdır
6 Şubat'ta Elbistan'dan kırılan fay Doğanşehir'den Akçadağ'a doğru giden bir koldur buna velev gelen kırmızıyla gösterilen ikinci kol ise Yeşilyurt'a giden fayda oluşan depremdir bu da Ceyhan fayı gibi Malatya ovası içindeki bir fayı temsil etmektedir.
Deprem şiddetinin etkin olduğu kesim sarıyla gösterilen Yeşilyurt'ta ve Elazığ'a giden bir hattadır 6-7 şiddetinde hissedilen bu bölge aslında Yeşilyurt fayının Elazığ'a doğru uzandığının göstergesidir.
KIRILMA BEKLEDİĞİ FAYLARI AÇIKLADI
Bu hatta risk taşıyan faylara baktığımız zaman Göksun Ceyhan diğeri de Yeşilyurt Elazığ fay hattıdır diğer taraftan ise Amanos dağlarının Adana'ya bakan hattında olan düşey faylarda 6 şubat depremlerinden sonra stresle yüklü bölgelerdir
6 Şubat'ta Elbistan fayının kırılmasıyla bir ucu Göksun Kozan Ceyhan hattındaki kırmızı riskli fay diğeriyse Yeşilyurt'taki fay hattıdır. Mor çizgiler ise kırılan stresini boşaltmış fay hatlarını gösteriyor. Kozan depremi sonrası artçıların dağılımını gösteren bu harita aynı zamanda Yeşilyurt'taki depreminde fayın aktivitesini göstermektedir.
Bu riskli fay hattı Doğanşehir'den kuzeydoğuya doğru Çığlık, Eskiköy, Gözene ve Oluklu köyleri boyunca uzanan bir hattır bu fayda oluşan deprem 6 Şubattan sonra olan bir artçı deprem oluşumudur. Ve bu artçı depremler aynı fay üzerinde devam etmektedir.
6 Şubat depremi bu fay üzerine stres yüklemiştir benzer olay 6 Şubatta Pazarcık depreminden daha sonra kırılan Antakya fayını tetiklemiştir. Diğer taraftan ise Kozan ve Ceyhan fayında da stres yüklüdür bu anlamda Antakya'da fay kırılmış olmasına karşılık Ceyhan Kozan fayında ve Doğanşehir Gözene hattı boyunca giden bu faylarda stres vardır. Yeşilyurt'u etkileyen stres bu fay üzerindedir."
89
Dokuz Eylül Üniversitesi (DEÜ) Deprem Araştırma ve Uygulama Merkezi Müdürü Prof. Dr. Hasan Sözbilir, 6 Şubat'ta 7,7 büyüklüğündeki Kahramanmaraş-Pazarcık depreminden 9 saat sonra gelişen tetiklenme nedeniyle 7,6 büyüklüğündeki Kahramanmaraş-Elbistan-Ekinözü depremi meydana geldiğini, Çardak ile Doğanşehir Fayı'nın birlikte çalışarak ikinci depremi ürettiğini anımsattı.
Deprem sonrasında arazide yaptıkları gözlemlerde Doğanşehir fayının Doğanşehir-Çığlık-Eskiköy hattını izleyerek kuzeydoğu yönünde Yeşilyurt'a doğru uzandığını gördüklerini aktaran Sözbilir, şunları kaydetti:
"Çalışmalarımıza göre Malatya fayı ile Yeşilyurt arasındaki bölgede kalan Doğanşehir fayı, Malatya'ya doğru kollara ayrılarak sonlanmakta. Dolayısıyla 5,3 büyüklüğündeki Yeşilyurt merkezli deprem, Doğanşehir fayının Yeşilyurt'a uzanan kolunun kuzeydoğu ucunda meydana gelmiştir. Ulusal ve uluslararası sismoloji merkezlerinden gelen odak mekanizma çözümlemelerine dair bilgiler, depremin sol yanal doğrultu atımlı faylanma neticesinde geliştiğini göstermektedir.
Bu özellikleriyle deprem, artçı deprem sınıfında değerlendirilebilir. 6 Şubat depremlerinden beri geçen 6 aylık sürede 50 binin üzerinde artçı deprem yaşandı. Bu artçı depremlerin sıklığı ve büyüklüğü her ne kadar zaman içinde azalarak devam etse de bazen 6'ya varabilecek büyüklükte pik yapacak şekilde artçı depremlerin yaşanması olağandır. Bu depremler özellikle kırılan fayların uç kısımlarını temsil eden Yeşilyurt ve Göksun güneybatısında, Çelikhan-Pütürge arasındaki bölgede, Antakya güneyinde gelişebilir."
'STRES TRANSFERİ GERÇEKLEŞEBİLİR'
Sözbilir, Kahramanmaraş depremleri sırasında Doğu Anadolu Fayı üzerinde gelişen 7 metrelik sol yanal atım nedeniyle Bingöl-Karlıova ile Adıyaman-Hakkari arasında uzanan bindirme fayları üzerinde ve Malatya ile Kayseri arasında kalan bölgedeki faylarda stres transferi gerçekleşebileceğini söyledi.
Bu tür depremlerin orta ve ağır hasarlı binalarda ağır hasar veya yıkım oluşturabileceğini ifade eden Sözbilir, AFAD yetkilileri tarafından verilen bilgiler doğrultusunda hareket edilmesi ve yetkililerin izni olmadan hasarlı binalara girilmemesi gerektiğini sözlerine ekledi.
99
Yer bilimci Prof. Dr. Övgün Ahmet Ercan, Malatya’da yaşanan depremi artçı deprem olarak ifade etti. Ercan ayrıca, artçı depremlerin 5 yıl kadar sürebileceğini ve 6.7’ye kadar çıkabileceğini söyledi. Ercan, şunları ifade etti:
"Bu depremler orta ile az hasarlı yapıların hasar oranını arttıracak, can güvenliğini tehdit edecektir. Artçı depremler 4 ile 5 yıl, en büyüğü M6,7 olmak üzere sürecektir.
Benim asıl korkum, M7 dolayındaki bir depremle Pazarcık’tan, güneye, Hatay-Suriye sınırından Filistine doğru Ölü Deniz Kırığının kırılmasıdır." (HABER MERKEZİ)
