Mevsim sonbahar: Sihirli dönüşüm başladı

Yapraklar tabii ki yeşil. Ancak esasında yapraklar sadece ilkbahar ve yaz aylarında yeşil. Sonbaharda ise kahverengi, kırmızı ve sarıya dönüşüyorlar. Bu renkler bir anda nereden geliyor? Yapraklardaki yeşil pigmentlerin ismi klorofil. Güneş ışığını emerek bitkilerin sudan ve karbondioksit gazından şeker üretmesini sağlıyor. Klorofil, insan vücudu ile karşılaştırıldığında alyuvarlarımız gibi.

Günler kısaldığında ve daha karanlık bir hale geldiğinde ağaçlar da kış için hazırlanma zamanının geldiğini anlıyor. Kıymetli klorofillerini yavaş yavaş küçük moleküllere ayırıyor ve kış boyunca depolamak üzere gövdeleri ile köklerine gönderiyor. Çünkü klorofiller bir ağaç için atılmayacak kadar değerli.

Yapraklar sadece klorofilin yeşil pigmentlerini değil, aynı zamanda kırmızı ve sarı pigmentleri de barındırıyor. Ancak, ilkbahar ve yaz aylarında klorofilin baskın yeşil renginden dolayı bu renkleri göremiyoruz. Klorofil gittiği anda ise canlı kırmızı ve turuncu renklerin sonunda parıldama sırası geliyor.

Klorofillerin dışında karetenoid pigmentleri yapraklara altın ve turuncu rengini veriyor. Antosiyanin pigmentleri de kırmızı ve mor renklerin hâmisi. Ancak bu renkleri sadece yeşilin yaprakları perdelemesi kalktığında görebiliyoruz. Bir ağaç tüm klorofil stoğunu parçalayıp depoya kaldırdıktan sonra yapraklara ihtiyacı kalmıyor, dolayısıyla artık kurtulması gerekiyor. Ağaç, dalları ile yaprakları arasında bir katman oluşturarak su ve besin akışını kesiyor. Yaprak kuruyor ve yere düşüyor.

NEDEN BU KADAR İSRAF?

Yaprakların hücrelerinde bolca su bulunuyor. Eğer bu su kışın donar ve buz kristallerine dönüşürse, yaprak zaten kendiliğinden düşecektir. Dolayısıyla bir ağaç için yaprakları kış boyunca saklamanın anlamı bulunmuyor.

KIŞ TATİLİ

Kış mevsimi ağaçlar için zaten çok soğuk. Su donduğu zaman ağaçlar fotosentez yapmak için yeterli sıvı suya kavuşamıyor. Bu durumda neden yaprakları tutsunlar ki? Çıplak bir şekilde, yaprakları tekrar hayat bulana dek, günlerin uzamasını ve havanın ısınmasını beklerken kış uykusuna yatıyorlar.

BAZILARINA İSE HEP YAZ

Amazon Ormanları'ndaki gibi, her daim yeşil kalan ağaçlar ise farklılık gösteriyor. Dünyanın o taraflarında hiçbir zaman don yaşanmadığı için ağaçlar da uykuya dalmaya ihtiyaç duymuyor. Yapraklarını ve klorofillerini tüm sene boyunca koruyor. Dolayısıyla bu ormanlar hiçbir zaman canlı kızıl ve sarı renklere bürünmüyor. Ne acı değil mi? (DW TÜRKÇE)