'Soma’da Çinli ve Türkiyeli işçiler arasında gerginlik büyüyebilir'

Rıfat DOĞAN

ARTI GERÇEK - Manisa’nın Soma ilçesinde Kolin’e ait termik santralde 350 ile 500 arasında, İzmir Kınık İlçesindeki Polyak Madencilik’te ise 350 Çinli işçi çalıştırılıyor.

Manisa’nın Soma ilçesinde Kolin’e ait termik santral inşaatında çalışan Türk işçilerin kovulduğu, yerlerine bin Çinli işçinin getirildiği iddiası geçtiğimiz günlerde basında yer almıştı. Çinli işçilerin ucuz işgücü olarak görüldüğü ve yerli işçiler üzerinde baskı kurmak için kullanıldığı da öne sürülmüştü.

ÇİNLİ İŞÇİLERLE İLGİLİ FARKLI BİLGİLER VAR

Söz konusu iddialara ilişkin termik santral dışında, kentte görüştüğümüz yöre halkı ve STK temsilcileri Çinli işçilere dair çok farklı bilgiler veriyor.

İddialar konusunda doğruyu bilenler sadece Kolin’in termik santral ve maden inşaatında çalışan Türk işçiler. İşçilerle görüşmek üzere Artı Gerçek olarak Soma’da bulunan inşaat alanına girerek ortada dolanan iddialara dair bilgi aldık.

BİN ÇİNLİ İŞÇİ İDDİASI ASILSIZ

Görüştüğümüz işçilerden Gökhan Yavuz Yeşil, bin Çinli işçi getirildiği iddiasının asılsız olduğunu belirterek şirketin kendilerine belirttiği haliyle sözleşmede Çinli işçi sayısının 350-500 arasında olduğunun altını çiziyor. 4 bin 800 işçinin çalıştığı şantiyede daha önce kovulan işçilerin de geri alındığını dile getiren Yeşil, şirketin kendilerine daha fazla Çinli işçi getirilmeyeceği şeklinde söz verdiğini ve şuana kadar bu sözün arkasında durduğunu ifade ediyor.

DAHA FAZLA ÇİNLİ İŞÇİ GETİRİLMESİ GERGİNLİĞİ BÜYÜTEBİLİR

Yeşil, bin Çinli işçinin getirileceği ve Türk işçilerin kovulacağı söylentilerine "Biz hem kendimizin hem de arkadaşlarımızın ekmeğini korumanın peşindeyiz" sözleriyle tepki gösterirken olası gerginliklere de işaret ediyor: "Siz burada akşam evine ekmek götürecek bir adamı Çinli işçi yüzünden çıkarırsanız o adamın gözü bir şeyi görür mü, görmez. Burada Çinli ölür mü, ölür. Burada gerçekten Çinli ölür. İki ülke arasında bu yüzden kriz çıkabilir. Böyle bir gerilim var. Şuan herhangi bir sıkıntı yok ama olabilir."

İNŞAATTA 350 İLE 500 ARASINDA ÇİNLİ VAR

Bir başka işçi Yusuf Akyüz de kendileri inşaata başlamadan zaten Çinli işçilerin şantiyede çalışmaya başladığını ancak sayılarının iddia edildiği gibi bin değil 350 ile 500 arasında olduğunu belirtiyor. Çinli işçilerin kalifiye eleman olduğunu ve işlerini iyi yaptığını ifade eden Özkan ise iş arkadaşı Yeşil gibi kendileri gibi Türk işçilerin derdinin burada çalışan Çinli işçiler olmadığını, asıl kaygılarının sözleşmede belirtilen Çinli işçi sayısından daha fazla Çinli işçi getirilmesi olduğuna dikkat çekiyor.

BURANIN KAHRINI BEN ÇEKİYORUM KAYMAĞINI PAYLAŞMAM

"Buraya bin Çinli işçi getirilir Türk işçiler çıkarılırsa ben Türk milliyetçiliği yaparım" diyen Yavuz 25 yıldır Soma’da yaşadığını, 15 yıl öncesine kadar bir başka termik santral nedeniyle toz soluduklarını bu yüzden eziyet çektiklerini ve kendisinin şuan çalıştığı termik santral ve maden inşaatınınkaymağını Çinli işçilerle paylaşmayacağını belirtiyor.

Çinli işçilerin getirilip getirilmeyeceği, Türk işçilerin buna ne tepki vereceği bilinmiyor ancak Çinli işçiler sadece Soma’da yok. İzmir’in Kınık ilçesine bağlı Elmadere Köyü yakınlarında 2014 yılından bu yana maden çıkarma hazırlıkları yapan ve Türkiye’nin en büyük maden sahasını işletmeye hazırlanan Polyak Madencilik’te de Çinli işçiler var.

POLYAK MADENCİLİK DE ÇALIŞTIRIYOR

Soma’da olduğu gibi Kınık’ta da Çinli işçilerle ilgili iddialar muhtelif. Edindiğimiz bilgilere göre Polyak Madencilik’te çalışan Çinli işçi sayısı 350 civarında. Polyak’ta çalışan ve ismini vermek istemeyen bir işçiye Çinli işçiler ile ilgili iddiaları soruyoruz. Çinli işçilerin maden ocağında kuyu açmak için geldiğini dile geitiriyor ve şöyle devam ediyor: "Biz işi Çinlilerden öğrendik, bizden daha iyi biliyorlar. Maaşlarına gelince bizden daha fazla maaş alıyorlar. Dolar üzerinden maaş alıyorlar. Bizim onlardan iyi olan tarafımız onlar bizden fazla çalışıyor, yedi gün 10 saat çalışıyorlar. Tatilleri yok."

13 Mayıs 2014 tarihinde meydana gelen ve 301 işçinin hayatını kaybettiği Soma Kömür İşletmeleri’nde çok sayıda yurttaşını yitirdi. Maden katliamından sonra hükümete en fazla tepkiyi veren ilçelerin başında gelen Kınık’ta madenciler uzun süre bu nedenle fişlendi ve iş bulamadı. Aralarında halen işsiz olan madenciler bulunuyor. Onlar Çinli işçilerin getirilmesini bir hükümet politikası olarak görürken, maden mühendisi olan Tahir Çetin, hükümetin kendi işçisini işsiz ve aç bıraktığına, dışa bağımlı politikanın bu durumu yarattığına dikkat çekiyor.

KINIK’DA ESNAF ÇİNLİLERDEN MEMNUN

Çetin, Çin teknolojisiyle yapılan işin neden Türkiye’de bir firma tarafından üretilen mekanizmayla yapılmadığını, Çinli işçinin yaptığı işin neden bir Türk işçinin yapmadığını işaret ederek bu konuda var olan fabrika üretimi ve işçi eğitimi konusundaki eksikliğe vurgu yapıyor.

Kınık’da halinden memnun olanlar da var; örneğin küçük esnaf. İlçede Cuma günleri kurulan pazara sabah erken saatlerde gelen çok sayıda Çinli işçiyle karşılaştık. Bir bölümü alışveriş yaparken, bir bölümü ise gruplar halinde buldukları gölge yerlerde bir şeyler yeyip içip sohbet ediyor. Yanlarına gidip konuşmaya çalıştığımızda vücut hareketleriyle sadece Çinçe bildiklerini ifade ediyorlar.

Pazarda konuştuğumuz bir esnaf Çinli işçiler için "Kendi dillerini konuşuyorlar ama biz anlamıyoruz. İngilizce de bilmiyorlar. Ama ne istediklerini biliyoruz. Onlar da Kınık halkından biri haline geldiler. Biz onlara onlar da bize alıştı. Çok kalabalıklar. İyi pazarlık yapıyorlar, çok uyanıklar, iyi de para bırakıyorlar. Biz memnunuz onlardan."

KÖY MUHTARI ÇEKİMLERDEN RAHATSIZ OLDU

Kınık’da bulunduğumuz sürede Polyak Maden’in yakınında bulunan köyün muhtarı köyde çekim yaptığımız sırada bize daha fazla çekim yapmamamız yönünde uyarıda bulunurken bir gün sonra ilçeye gönderdiği bir kişi üzerinden aynı uyarıyı tekrarladığını öğrendik.

ÇİNLİ İŞÇİLERLE İLGİLİ İKİ KENTTE DE SAĞLIKLI BİLGİ YOK

Kınık ve Soma’da yaptığımız araştırma sonucunda; konuya ilişkin olarak meslek odaları, STK’ların yeterli bilgiyi alamadıkları için bize de sağlıklı bilgi temin edemediler. Soma’da yerel halkın bilgileri ağırlıklı olarak söylentilerden ibaret. Kolin termik santral ve maden inşaatına daha fazla Çinli işçi getirilmesi olası gerginliği artırabilir. Kınık’da ise Çinli işçiler ile halk arasında gerginlik olduğundan söz etmek mümkün değil.