Son KHK Zilan Katliamı'nda çıkarılan kanunla aynı

HABER MERKEZİ - Hükümet tarafından çıkarılan 695 ve 696 sayılı Kanun Hükmünde Kararnameler (KHK), dün Resmi gazetede yayınlanarak yürürlüğe girdi. KHK'de en dikkat çeken ve 'tehlikeli' olarak yorumlanan 121'inci maddedeki düzenleme ile 'resmi bir sıfat taşıyıp taşımadıklarına ve resmi bir görevi yerine getirip getirmediklerine bakılmaksızın darbe teşebbüsü ve terör eylemlerini bastıran kişilerin' cezai sorumluluktan kurtulmaları sağlanıyor.

ZİLAN KATLAMI'NDA AYNI MADDE

Söz konusu düzenleme, Kürtlerin tarihsel hafızasında canlılığını koruyan Zilan Katliamı ve sonrasını hatırlattı. Cumhuriyet'in kuruluşundan sonra İhsan Nuri Paşa ve birleşik Kürt örgütü Xoybun'un öncülüğünde 1928'de başlatılan Ağrı İsyanı'nı bastırmak için Ferik Salih Omurtak komutasında bölgeye gönderilen ordu, 1930 Temmuz'unda Van'ın Erciş ilçesinde yer alan günümüzde Hatun Çukurovası olarak bilinen Zilan Deresi'nde bir katliama imza atar.

47 BİN KİŞİ KATLEDİLDİ

16 Temmuz 1930 tarihli yarı resmi nitelikli Cumhuriyet gazetesine göre katliamda 15 bin kişi, Kürt yazar H. Serdi'ye göre ise 47 bin köylü, kadın, çocuk ve yaşlı katledildi. Cumhuriyet gazetesi, 16 Temmuz 1930 tarihli sayısında Zilan Deresi'nde gerçekleştirilen katliamı şu sözlerle duyurur: "Ağrı eteklerinde eşkıyaya iltica eden köyler tamamen yakılarak ahalisi Erciş'e sevk edilip ve orada iskan olunmuştur. Zilan harekatında imha edilen eşkıya miktarı 15 binden fazladır. Harp pek müthiş bir tarzda cereyan etmiş, Zilan deresi lepalep cesetle dolmuştu."

[Zilan'da resmi açıklamalara göre 15 bin, Kürt kaynaklara göre ise 47 bin kişi öldü]

Katliamlar 1930 yılı boyunca devam etti. Harekatta 44 köy tamamen yok oldu, Zilan, 20 yıl boyunca yasak bölge ilan edildi. Katliamdan sağ kurtulanların da büyük çoğunluğu, sürgünün ağır şartlarına dayanamayarak yollarda ya da yerleştirildikleri bölgelerde hayatlarını kaybetti. Fransa'da Stendhal Üniversitesi'nde tarih doktorası yapan tarihçi Sedat Ulugana'ya göre, 'katliamdan sonra bölgede kimlerin devlet memuru olabileceği, yöneticilerin, belediye başkanlarının ve iş adamlarının hangi ailelerden seçileceği bile sistematik bir plan çerçevesinde yürütüldü. Katliama milis olarak katılan kimi yerli ailelerin zenginliği ise katliamda hayatını ve topraklarını kaybedenlerin malları ve mülkleri üzerinden yükseldi.' Bununla da yetinilmeyip, sonrasında Meclis'te çıkarılan bir yasa ile katliamda yer alanlar yargılanmaktan kurtarıldı.

'İSYANI BASTIRAN AHALİYE AF'

20 Temmuz 1931 tarihli ve 1850 sayılı Kanun'un 1'inci maddesinde şöyle deniyordu: "Erciş, Zilan, Ağrı dağ havalisinde vuku bulan isyanda, bunu müteakip Birinci Umumi Müfettişlik mıntıkası ve Erzincan Pülümür kazası dahilinde yapılan takip ve te’dip hareketleri münasebetiyle 20 Haziran 1930’dan 1 Kanun-ı Evvel 1930 tarihine kadar askeri kuvvetler ve devlet memurları ve bunlar ile birlikte hareket eden bekçi, korucu, milis ve ahali tarafından isyanın ve bu isyanla alakadar vak'aların tenkili emrinde gerek müstakilen ve gerekse müştereken işlenmiş ef'al ve hareket suç sayılmaz."

87 YIL GEÇTİ BİRŞEY DEĞİŞMEDİ

Zilan Katliamı sırasında yaşanan olayların aydınlatılması amacıyla 2010 yılında Barış ve Demokrasi Partisi (BDP) milletvekilleri tarafından Meclis Araştırması açılması için verilen önergede, çıkarılan bu yasa için "Dönemin iktidarlarına göre ise; 'İsyan mıntıkasında işlenen fiiller suç sayılmaz'dı. Bölge, 'serbest atış alanı'ydı. 20 Temmuz 1931 tarih ve 1850 Sayılı Kanun'la bu teyid edilmiştir" ifadeleri yer aldı. 1930 yılından bugüne üzerinden 87 yıl geçen katliamın ardından çıkarılan yasa ile bugün AKP Hükümeti'nin, 15 Temmuz darbe girişimi sonrası çıkardığı 696 sayılı KHK arasındaki benzerlik dikkat çekici. (Mezopotamya Ajansı)