Sur xirabe olmuş, nerede o eski bayramlar!
Sur’da bir yandan yasak bir yandan yıkım devam ediyor. Hayat ‘normale döndü’ denilse de ilçede hiçbir şey eskisi gibi değil. Binlerce insanın göç ettiği Sur’da esnaf kan ağlıyor.
Bahar KILIÇGEDİK
ARTI GERÇEK- Sur’da Eylül 2015’te başlayan çatışma ve operasyonlar Mart 2016’da sona erdi. O tarihten bu yana Suriçi’ne bağlı Cevatpaşa, Fatihpaşa, Dabanoğlu, Hasırlı, Cemal Yılmaz ve Savaş Mahalleleri’nde sokağa çıkma yasağı devam ediyor. Altı mahallede sokağa çıkma yasağı uygulanması ve evlerin yıkılmasından dolayı binlerce kişi yaşadığı yerlerden göç etmek zorunda kaldı. Yaklaşık bir aydır Sur’un Alipaşa ve Lalebey mahallerinde ‘acele kamulaştırma’ kararı altında bir yıkım yaşanıyor.
Yıkımların, göçlerin yaşandığı Sur’da binaların dış cephesi restore edilerek hayat ‘normale’ dönüştürülmeye çalışılsa da Sur’da hiçbir şey eskisi gibi değil. Esnaf da ilçede yaşayanlar da mutsuz. Bayram öncesi esnafla sohbet ediyoruz. Kimi görüntü vermekten kimi sohbet edinmekten kaçınıyor. Yaşanılanların insanlar üzerindeki etkisi, kaygısı hala devam ediyor.
Sur’da bayram öncesi sokaklar tezgahlarla dolar, esnafın sesi birbirine karışırdı. Kadınlar, çocuklarını da yanlarına alıp bayram alışverişine çıkardı. Yürümekte zorlanılan Sur’da şimdi ne esnaf iş yapabiliyor ne de öyle kalabalıkla karşılaşabiliyorsunuz.
Sur’da yasak ve yıkımın gölgesinde buruk bir bayram havası var. Yıkımın yaşandığı iki mahallede evlerinden çıkmak istemeyen insanların kaygılı bekleyişi sürüyor. Esnaf, yaşanan göç, yıkımlardan dolayı tepkili. Sur’a hareketlilik katması için ücretsiz seferler düzenlenmesi yönünde talepleri var esnafın. Çoğu evine ekmek parası bile götüremediğini, iş yerlerinin kirasını ödeyemediğini belirtiyor.
Esnafa, ‘Bayram öncesi satış yapabiliyor musunuz, işler nasıl?’ diye sorduğumuzda genelde aynı cevabı alıyoruz; "Nasıl olsun buranın mutluluğu, neşe kaynağı olan evimize ekmek götürmemize vesile olan Sur halkı artık yok. Göç etti. Nasıl olabiliriz, mutsuzuz."
Alım gücüne sahip olamayan vatandaşlar ise bayram alışverişinden elleri boş dönüyor. Fiyatların yüksek olmasından yakınıyorlar. Balıkçılar başındaki Çarşiya Şewti yasak ve çatışmalardan dolayı uzun süre kapalı kaldı. Açılır açılmaz bu kez de restorasyon çalışmaları nedeniyle kepenk kapattı. Yeni yeni satış yapmaya başlayan esnaf, bazı günler siftah bile yapamadığını söylüyor. Çatışma, ölümler ve yaşanan yıkımlar nedeniyle insanlar görüş verirken isim ve fotoğraf vermekten çekiniyor.
SUR'DA YAŞAYANLAR BİZİ AYAKTA TUTUYORDU
Terzilik yaparak geçimini sağlayan bir esnafla sohbet ediyoruz. Eski Sur’u eski bayramları anlatıyor bize; "Bu çarşıda bayramdan bir hafta öncesinde iğne atsan yere düşmezdi. Gece saatlerine kadar çalışırdık. İnsanların yüzleri gülerdi. Bayram ağzı diyoruz ama bayramdan başka her şeye benziyor. Xirabe (yıkık) olmuş çarşı. Sur içi ne hale geldi. İsteriz ki herkes evine aş-ekmek götürsün. Sur’un burada olmaması bizim için büyük bir kayıp. Sur'da yaşayanlar bizi ayakta tutuyordu. Onlar gidince Sur da dağıldı gitti. Şu anda halk burada olmadığından aç kalıyoruz. Evimize ekmek götüremiyoruz."
İSTERSE BURAYA ALTIN DÖŞESİNLER, İŞ OLMADIKTAN SONRA!
Sur’da yapılan restorasyon çalışmalarını sorduğumuzda ise "İsterse buraya altın döşesinler, Cumhurbaşkanı gelip her gün burada bağırsın ‘iş olsun’ desin, burada insan olmadıktan, iş olmadıktan sonra ben ne yapayım. Kimsenin yüzü gülmüyor burada. Alım gücü olmayan vatandaş da esnaf da mutsuz" cevabını alıyoruz.
TURİST GELİP NEREYİ GEZSİN?
Bayrama 15 gün kala sokakta tezgah açan başka bir esnaf ise Sur’da 6 mahallede devam eden yasağa değiniyor. Sur halkının göç etmesiyle yaşanan ekonomik krizin yanı sıra kente artık turistin de gelmediğini belirtiyor. Çünkü tarihi yapıların hemen hemen hepsi yasaklı bölgede. "Tursit gelip nereyi gezsin ki... Sur’un kalbinde yasak var. Burada her şey bitti. Yaşam durdu sanki" diyor. Esnaf eski bayramları eski Sur’u özlediğini dile getirerek, "Eski Sur’u bir daha görür müyüz?" diye soruyor.
