Trans bireye AYM'den onay
Cinsiyet değişikliği ameliyatına 4 yıl sonra izin verilmesi üzerine Anayasa Mahkemesi’ne başvurmuştu.
Esra KOÇAK MAYDA
ARTI GERÇEK - Gaziantep’te yaşayan trans birey M. K. cinsiyet değişikliği ameliyatı izni için 2014 yılında Şanlıurfa 3. Asliye Hukuk Mahkemesi'ne başvurdu. Mahkeme M. K.’nin üreme yeteneğinin bulunması nedeniyle talebini reddetti. M. K. üst mahkemede de aleyhine karar çıkması üzerine 2015 yılında AYM’ye bireysel başvuruda bulundu. Yüksek Mahkeme M. K.’nin başvurusuna 3 yıl sonra onay verdi. M.K. bu kez geçen süre boyunca özel hayatının etkilendiği ve haklarının ihlal edildiği iddiasıyla Anayasa Mahkemesi’ne başvurdu.
AYM, M.K.’nin trans birey olması nedeniyle yaşadığı sıkıntılar göz önüne alınarak kimlik bilgilerinin kamuya açık belgelerde gizli tutulması talebi ile maddi ve manevi varlığının korunması ve geliştirilmesi hakkının ihlal edildiğini kabul etti.
Gaziantep’te yaşayan 1983 doğumlu M. K.’nin nüfusa kadın olarak kayıtlı olduğu belirtilirken, sosyal hayatında Baran ismiyle tanındığı da ifade edildi.
YEREL MAHKEME CİNSİYET DEĞİŞİKLİĞİ AMELİYATINA İZİN VERMEDİ
Ergenlik çağından itibaren psikolojik ve hormonal olarak erkeksi tavırlar sergileyen M. K. Çukurova Üniversitesi Tıp Fakültesi tarafından takip altına alındı. Fakülte, kadın üreme organlarına sahip olan M.K.’nin erkek cinsel kimliğini benimsediği yönünde rapor verdi.
M. K. hastaneden aldığı rapor üzerine 2014 yılında cinsiyet değişikliği ameliyatı izni için Şanlıurfa Asliye Hukuk Mahkemesi’ne başvurdu. Mahkeme, M.K.’nin üreme yeteneği olduğu gerekçesiyle davayı reddetti.
Kararın gerekçesinde; izin verilmesi talep edilen cinsiyet değişikliği ameliyatı sonrasında izin talep eden kişinin üreme yeteneğinden yoksun kalacağı ve böylesine bir tıbbi müdahaleye maruz bırakılmasının maddi ve manevi varlığı ile özel hayatına ölçüsüz bir sınırlama getirdiği dile getirilerek Anayasaya aykırı bulunduğu vurgulanmıştı.
AYM’DEN 4 YIL SONRA AMELİYATA İZİN ÇIKTI
Trans birey M. K., kararın Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi’ne aykırı olduğu gerekçesiyle Anayasa Mahkemesi’ne başvurdu. M. K., evlilik aşamasında olduğunu, kimliğini değiştiremediği için zorda kaldığını ifade etti. Mahkeme, Medeni Kanun’da yer alan "cinsiyet değişikliği için üreme yeteneğinden sürekli yoksun olma ön koşulunu" Anayasa’ya aykırı bularak iptal etti. Anayasa Mahkemesi’nin bu kararının ardından yeniden yerel mahkemeye başvuran M. K.’ye 2018 yılı ocak ayında cinsiyet değişikliği için izin verildi.
M. K. daha sonra cinsiyet değişikliği ameliyatı olması için 4 yıl sonra karar verildiği ve bu süre boyunca özel hayatının etkilendiği ve haklarının ihlal edildiği iddiasıyla Anayasa Mahkemesi’ne başvurdu. AYM, M.K.’nin başvurusuna verdiği yanıtta, Anayasa’nın 17. maddesinde güvence altına alınan maddi ve manevi varlığın geliştirilmesi hakkının ihlal edildiğine karar verdi. Mahkeme ayrıca M.K.’nin trans birey olması nedeniyle yaşadığı sıkıntıları göz önüne alınarak kimlik bilgilerinin kamuya açık belgelerde gizli tutulması talebini kabul etti.
