Cumhurbaşkanlığı Hükümet Sistemi'nde geçilen dört yılda borç üçe katlandı

Hazine ve Maliye Bakanlığı, merkezi yönetim borç stoku verilerini yayımladı. Buna göre, 2022 yılı nisan ayı sonu itibarıyla merkezi yönetim borç stoku, bir önceki aya göre yaklaşık 14 milyar TL'lik artışla 3 trilyon 125 milyar TL'ye yükseldi.

Borç stokunda yılın ilk dört ayındaki artış 378 milyar TL oldu. Toplam borç stokunun yüzde 51,9'unu dış borçlar, yüzde 48,1'ini iç borçlar oluşturdu.

DÖRT YILDA YÜZDE 222 ORANINDA FIRLADI

Cumhurbaşkanlığı Hükümet Sistemi'ne geçiş yapılan Temmuz 2018'de 970 milyar TL olan merkezi yönetim borç stoku, geride kalan yaklaşık dört yıllık sürede yüzde 222'lik artış kaydetmiş oldu.

Borcun hızlı artışında, kamu harcamalarındaki ve bütçe açıklarındaki artışın yanı sıra döviz kurlarındaki ve döviz ile altın cinsi borçlanmadaki artışlar etkili oldu.

Dönemin Başbakanı Recep Tayip Erdoğan, Cumhurbaşkanlığı Hükümet Sistemi'ne geçildiğinde Türkiye’nin uçuşa geçeceğini söylüyordu ancak söz konusu sistemde döviz kurları ve borçlar uçuşa geçti.

Türkiye, cumhurbaşkanlığı hükümet sistemi sırasında 2018, 2020 ve 2021 yıllarında kur şokları yaşadı. Cumhurbaşkanlığı Hükümet Sistemi'ne geçildiğinde 4,5 TL seviyesinde olan dolar/TL kuru, bugün 15,90 seviyesinde bulunuyor.

BORCUN YÜZDE 65,6'SI DÖVİZ

Nisan sonu itibarıyla merkezi yönetim borç stokunun yüzde 65,6'sı döviz cinsi borçlardan oluştu. Bu oran, dört yıl önce cumhurbaşkanlığı hükümet sistemine geçildiği sırada yüzde 42,2 seviyesindeydi.

2 trilyon 51 milyar TL seviyesindeki döviz cinsi borçların 1 trilyon 666 milyar TL'sini sabit, 385 milyar TL'sini değişken faizli borçlar oluşturdu. Değişken faizli döviz cinsi borçlar, büyük oranda altın cinsi borçlardan oluşuyor.

Değişken faizli döviz cinsi borçlar, Cumhurbaşkanlığı Hükümet Sistemi'ne geçildiğinde sadece 49 milyar TL seviyesindeydi. Aradan geçen dört senede rakam, neredeyse sekize katlanmış oldu.

ARTIŞ ORANI HIZLANABİLİR

Nisan sonunda 14,80 TL civarında olan dolar/TL, geçen hafta 16’ya yaklaştı. Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası’nın (TCMB) örtülü ve yüklü rezerv satışlarıyla tutmaya çalıştığı döviz kurlarındaki artış, merkezi yönetim borç stokunun önümüzdeki aylarda daha hızlı artmasına neden olabilir.

Borcun büyük bölümünün döviz cinsi olması, Hazine’nin de kur riskini artırıyor.

Öte yandan, Hazine’nin kur korumalı mevduatın yanı sıra enflasyona endeksli tahville döviz kurlarını bir süre için frenleme planının da bütçe dengelerini daha da bozabilir.