Rusya muhalefeti Putin’i ve savaşını anlatıyor: Rusya’da faşist bir rejim doğuyor

Yeg Yudin, Moskova Sosyal ve Ekonomik Bilimler Okulu'nda filozof ve sosyolog. Rusya'nın Ukrayna'yı işgalinden iki gün önce Açık Demokrasi için yazdığı bir makalede tam olarak ne olacağını tahmin etmişti. Greg Yudin hâlâ Moskova'da; savaşın başlamasından sonraki günlerde bir protesto sırasında güvenlik güçleri tarafından hastaneye kaldırıldı.

Yudin, Putin'in NATO ile askeri bir çatışmayı giderek daha olası hale getiren agresif güç iddiasına karşı uzun zamandır uyarıda bulunuyordu. Röportajda Putin'in sisteminin dayandığı güç mekanizmalarını, Rus toplumunun faşizm öncesi bir düzene hızlı dönüşümünü ve savaş karşıtı hareketin beklentilerini anlatıyor. Alman akweb (analyse and kritik) sitesi Yudin’le uzun bir röportaj gerçekleştirdi.

‘RUS ORDUSUNDAKI UZMANLAR DA ÇANLARI ÇALIYORDU’

Savaş resmen başlamadan iki gün önce, bu ölçekte bir savaş konusunda uyarıda bulunan birkaç aydından biriydiniz. Pek çok solcu hâlâ bunun Donbas'ın ilhakıyla ilgili olduğunu düşünürken, Kiev, Kharkiv ve Odessa merkezli bir savaş öngördünüz. Bu değerlendirmeye nasıl geldiniz?

İki yıldır bu savaş hakkında uyarıyorum. Ama yaklaştığını görmekte kesinlikle yalnız değildim. Başlangıçta Rus siyasetini inceleyen insanlar vardı ve daha sonra Rus ordusundaki uzmanlar da çanları çalıyordu. Ancak birçok uzman, büyük bir savaşın gerçek şansını görmezden geliyor ve hatta onunla dalga geçiyordu ve bunun nedeni, bir şekilde yetersiz olmaları değil, yanlış varsayımlardan yola çıkmalarıydı. Ne yazık ki, ders alıyor gibi görünmüyorlar, çünkü bugün aynı hatalı öncüllerden hareket ederek nükleer tırmanışı yüksek sesle dışlıyorlar.

‘PUTIN, SAVAŞIN MALIYETINI EYLEMSIZLIĞIN MALIYETINE KARŞI TARTTI’

Asıl hata, Putin'in Ukrayna'yı işgal ettikten sonra durumunun kesinlikle eskisinden daha kötü olacağı ve bunun hesaplarını etkilemesi gerektiği varsayımıydı. Ancak Putin, savaşın maliyetini eylemsizliğin maliyetine karşı tarttı. Bu askeri operasyona şimdi başlamasaydı, çok yakında kendini umutsuz bir durumda bulacağı onun için oldukça açıktı.

Günümüz Rusya'sı, Marx tarafından ünlü olarak tanımlanan 1848-1870 Fransız rejimine ve aynı zamanda savaşlar arası Almanya'ya çok benzeyen Bonapartist bir rejimdir. Ani bir genel oy hakkı getirilmesinden yararlanarak plebisitlere dayanır ve büyük bir yenilgiden sonra (Rusya örneğinde, Soğuk Savaş'tan sonra) toplumda kızgınlığı ve intikamı agresif bir şekilde artırır.

Neredeyse sınırsız güce sahip bir lider tarafından yönetilen bu tür rejimler, tüm iç bölünmeleri bastıran ve komşularına düşman olan seçim monarşilerine dönüşme eğilimindedir. Ekonomik olarak istikrarlılar, bu da kitleleri siyasetten arındırmalarına, mutlak sivil katılımı göreceli refah için takas etmelerine ve özel hayata kaçışı desteklemelerine yardımcı oluyor.

‘HERKES IÇIN YÜKSEK BIR BEDELI VAR’

Bütün bunlar askeri açıdan saldırgan olmalarına, iç çatışmaları dışsallaştırmalarına, dışarıdan gelen tehditleri abartmalarına ve onlara karşı güçlü askeri ittifakları güçlendirmelerine yol açar. İntihar eğilimleri tarafından yönlendiriliyorlar ve kaçınılmaz olarak yenilgiye doğru gidiyorlar. Ama bunun herkes için yüksek bir bedeli var, özellikle de şimdi, nükleer çağda.

Putin, 2020'deki anayasa referandumuyla Rusya'yı sanal bir monarşiye dönüştürdükten ve tek siyasi rakibi Alexei Navalny'yi öldürmeye çalıştıktan sonra, büyük bir savaş için bir plan beslediği benim için açıktı. Büyük ve kültürel olarak kendisine yakın ve ABD tarafından askeri olarak desteklenen bir devletin varlığı, Putin tarafından varoluşsal olarak tehdit edici olarak görülüyordu. Ukrayna’ya barışçıl bir şekilde boyun eğdirmezse fethetmek için bir savaş başlatacağı açık hale geldi.

Putin'in Ukrayna'nın kontrolünü ele geçirmesi için hiçbir bedel çok yüksek değil, çünkü sınırlarında "Rusya karşıtı" dediği şey tarafından varoluşsal olarak tehlikeye atıldığına inanıyor. Buna ek olarak, Putin kendi ülkesinde, özellikle de gençler arasında azalan bir popülariteyle karşı karşıyaydı ve muhtemelen çok yakında bir direniş hareketiyle karşı karşıya kalacaktı. Ne pahasına olursa olsun onu bastırabileceğinden emin olması gerekiyor.

Savaş karşıtı hareketin baskısı ve beklentileri hakkında ne söyleyebilirsiniz?

Savaş karşıtı hareket, Rus toplumunda bir bölünmeyi göstermede başarılı oldu. Sokaklarda protesto gösterileri yapan veya savaşa karşı kamuoyuna açıklamalar yapan insanlar, Rus toplumunun önemli bir bölümünde bu savaşı reddeden ve bunu sadece Ukrayna'ya karşı bir suç değil, aynı zamanda Rusya'nın çıkarlarına ihanet olarak gören önemli bir kısmın var olduğunu açıkça ortaya koydu.

‘RUSLARIN YÜZDE 25'İ SAVAŞA KARŞI’

Kamuoyu yoklamalarının hala bir anlam ifade ettiği ilk günlerde (bu "özel askeri harekâtı" savaş olarak adlandırmak 20 yıla kadar hapis cezasıyla karşı karşıya kalındığında artık bir anlam ifade etmiyorlar), Rusların yüzde 25'inin bu hareketa karşı çıktığını belirttiler. Bu bence önemli bir başarı.

Ancak protestolar durdu. Onları engelleyen baskı bile değil, örgütlenme eksikliğidir. Putin, savaşa başlamadan önce tüm siyasi veya sivil örgütleri ve ağları yok edecek kadar akıllıydı. Burada organize olmak inanılmaz derecede zor; her zaman polis tarafından tutuklanır veya devlet destekli haydutlar tarafından dövülürsünüz. Organizasyon eksikliği moral bozucu. Yeni yasalara ve artan polis şiddetine rağmen insanlar hayatlarını riske atmaya hazır. Putin her zaman çaresizliği yayarak kazanır.

Robin Celikates ile tez için yaptığınız bir röportajda, bugünkü durumu Almanya'nın Sudentenland'ı ilhak ettiği 1938 ile karşılaştırdınız. Bu karşılaştırma oldukça tartışmalı çünkü Putin'i Hitler ile aynı hizaya getiren anlatıyı besliyor, George Bush ise Irak'ı işgal ettiğinde ve yüz binlerce insanı öldürdüğünde asla aynı şekilde tanımlanmadı.

Hitler karşılaştırması uzun yıllar talihsizlik oldu ve ben bunu hiçbir zaman desteklemedim. Amaç Putin'i radikal kötülükle özdeşleştirerek okuyanları korkutmaktı. Putin, acımasızlığını vurgulamak istersek, Napolyon III'e veya belki de Franco'ya çok daha yakındı. Bu, onun "yeterince kötü olmadığı" anlamına gelmez, bunun yerine farklı türden bir baskıcı otoriter rejim olduğu anlamına gelir.

‘OTORITERLIKTEN TOTALITERLIĞE DOĞRU DEVAM EDEN BIR GEÇIŞ VAR’

Ama şimdi Rusya'daki durum değişti ve Rusya dışındaki herkesin bunu anladığından emin değilim. Burada otoriterlikten totaliterliğe doğru devam eden bir geçiş var. Bu, toplumun politik olarak nasıl yapılandırıldığı ve iktidarın neye dayandığı sorusudur. Başka bir deyişle, mesele nicelik değil nitelik meselesidir. Ve bu bağlamda, evet, çok yakın zamanda, klasik olarak faşizm olarak tanımlanan şeyle açıkça daha fazla benzerlikler var.

Almanya'da faşizm ve nazizmin çok katı bir kavramsallaştırmasına sahibiz, ikincisi her zaman yok edici bir antisemitizmle bağlantılıdır. Almanya'daki Felix Jaitner gibi aydınlar, Putin rejimini Marx'ın ve Poulanzas'ın askeri diktatörlük ile faşizm arasında bir şey olan "Bonapartizm" çerçevesiyle analiz ediyor.

Ukrayna ulusunun özüne ve onun Rus ulusuna eşdeğerliğine olan saplantı, sadece faşist olmaktan ziyade özellikle Nazi bir unsur olarak öne çıkıyor. Anekdot niteliğinde bir kanıt olarak, Rus seçkinleri arasında birçok Mussolini hayranının olduğunu uzun zamandır bilindiğini eklemeliyim. Putin'in National Interest of 2020'deki İkinci Dünya Savaşı'nın nedenlerini açıkladığı makalesini de okumanızı tavsiye ederim. Bu yazıda Polonya'ya kıyasla bu savaş için Almanya'yı kaç kez suçladığını bulmaya çalışın. Antisemitizme gelince, şu anda rejimde açık bir antisemitik unsur yok. Ancak Rusya'da çok fazla zımni antisemitizm var ve bunlar çoğunlukla şu anda gizli servislerde yoğunlaşıyor.

‘SAVAŞ KARŞITI EYLEMCILERIN KAPILARINDA Z IŞARETLERI KONULUYOR’

Z Hareketi'ni faşizme doğru niteliksel kaymanın bir göstergesi olarak görüyor musunuz?

Z işareti, Ukrayna'daki Rus askeri araçlarından (Batı askeri bölgesine ait araçlarda, Rusça'da Batı anlamına gelen Zapad kelimesinden dolayı Z işaretleri bulunur) uyarlanmıştır, bunun nasıl göründüğünü kesinlikle bilen devlet propagandacıları tarafından sahiplenilmiştir. Onlar bunun yarım gamalı haç anlamına geldiğini çok iyi biliyor. Bazı yaşlılar, onlara hemen çocukluklarını hatırlatan bu işaretten tamamen korktular. Şimdi, savaş karşıtı eylemcilerin kapılarında Z işaretleri konuluyor. Bu da silovikiler (gizli polis ve güvenlik güçleri üyeleri) arasında bir grup Nazi olduğunu gösteriyor ve artık onların desteğine sahipler.

Daha da tüyler ürpertici, Rusya'nın her yerindeki insanların vücutlarıyla oluşturdukları Z şeklindeki yerleştirmeler. Sadece memurlara değil, okullardaki ve anaokullarındaki çocuklara da Z şeklinde bir araya gelmeleri ve Putin'i selamlamaları söyleniyor. Ölümcül hasta çocuklar veya diz çökmüş küçük çocuklar tarafından oluşturulan böyle bir "Z" karşısında, Nazi Almanyası'nı düşünmemek zor.

‘PUTİN'İN UKRAYNA TARIHINE BAKIŞI ŞIMDI ÇOCUKLARIN KAFASINA ÇAKILIYOR’

Bir başka rahatsız edici dinamik, üniversitelerden anaokullarına kadar eğitim kurumlarında doğrudan propagandanın yayılmasıdır. Putin'in Ukrayna tarihine bakışı şimdi çocukların kafasına çakılıyor. Bu daha önce hiç böyle değildi: Tarih öğretimindeki bazı endişe verici gelişmelere rağmen, Putin'in çılgın teorilerini bir yana bırakın, tarihin resmi yargısını paylaşmak hiçbir zaman gerekli olmadı.

‘BAĞIMSIZ MEDYA YOK’

Toplumun faşist seferberliği öncelikle politik sembolizm düzeyinde mi gerçekleşiyor?

Bu resme serbest bırakılan şiddeti de eklemek gerekir. Savaş karşıtı protestoların başlamasından bu yana, polis karakollarında çok sayıda dayak, işkence ve cinsel saldırı kanıtı var. Polis şiddeti Rusya için kesinlikle yeni olmasa da, bu gelişmeler olası bir yeni seviyeye geçişi gösteriyor. Ayrıca şu anda bağımsız medya üzerinde tam bir baskı var, editörü geçen yıl Nobel ödülünü alan son bağımsız dergi Novaya Gazeta daha Pazartesi günü kapandı, dolayısıyla artık neredeyse hiç bağımsız medya yok. Geriye kalanlar Rusya'dan erişilemez durumda ve resmi olarak "yabancı ajanlar" veya "aşırı örgütler" olarak etiketleniyor.

Son olarak, potansiyel olarak totaliter olan bu yeni düzenin en endişe verici unsuru, Putin'in savaşın ilk günlerinden beri aldığı ideolojik dönüş: Ukrayna'nın "denazifikasyonu" hakkındaki yeni anlatısı. Ukraynalı yetkililerin aşırı sağı desteklediği suçlaması, bir süredir Rus resmi söyleminde yaygın ve tamamen asılsız değil.

‘UKRAYNA'YI BU NAZI UNSURUNDAN TEMIZLEMEK RUS ORDUSUNUN GÖREVIDIR’

Ancak Şubat ayında, doğası gereği Rus olduğu iddia edilen Ukrayna özünün bazı Nazi unsurları tarafından kirletildiğini ima eden tamamen özcü bir retoriğe dönüştü. Dolayısıyla Ukrayna'yı bu Nazi unsurundan temizlemek Rus ordusunun görevidir.

Rusya Savunma Bakanlığı, işgal altındaki topraklarda "filtreleme" prosedürlerinin kurulmasından bahsediyor. Ve Ukraynalılar inatla direndikleri için, olası tek açıklama, onların beklenenden daha fazla "nazi" olmalarıdır, bu da kolayca yok edilmeyi hak ettikleri sonucuna varabilir. Aynı "saflık" anlatısı, Putin tarafından sadece birkaç gün önce, Rusya toplumu tarafından "güve gibi tükürülmesi" gereken "ulus-hainler" olarak adlandırılan "iç düşman"dan söz ederken kullanıldı.

‘KİTLELERIN PASİFLİĞİ GERÇEKTEN SINIRSIZDIR’

Z hareketini ölçmek mümkün mü?

Nasıl tanımladığınıza bağlı. Kamu kurumu kurulumlarına katılan, Z işaretini takan, arabasına koyan veya sosyal medyada kullananların sayısı çok fazla. Tahminim, toplumun tüm sektörlerinde yüzde 30 ila 40'a yakın olabileceği yönünde. Ancak hepsine tek hareket demek doğru olmaz. Birçoğu (genellikle devlet) işverenleri tarafından işareti göstermeye zorlandı. Birçoğu bundan memnun değil, ama insanların şöyle dediğini duydum: "Eğer işimi kurtaracaksa, ne isterlerse yapacağım." Bunu gönüllü olarak yapanların sayısı çok daha az. Ancak, bazıları gerçekten agresif.

Açık olmak gerekirse, eski güzel Putin otoriterliği ile yeni bir tür totaliter devlet arasındaki çizgi tam olarak burada yatıyor. Bu hareket çoğunlukla halkın iradesine karşı sahnelendiği sürece sınır aşılamaz. Ancak kitlelerin pasifliği gerçekten sınırsızdır, kolayca saldırgan bir kalabalığa dönüştürülebilirler.

İki hafta içinde borsanın yüzde 40 düştüğünü gördük, ancak ruble Mart ortasından beri zaten toparlandı. Rusya'da bir savaş ekonomisi ne kadar sürebilir? Ekonomik çöküşün toplumsal sonuçları büyük bir hoşnutsuzluğa yol açmayacak mı?

Putin boş durmayacak ve krizin Rusların ona karşı dönmesine yetecek kadar sertleşmesini beklemeyecek. Riskin çok iyi farkında ve bu nedenle büyük olasılıkla krizden Rusya'ya zarar vermek için Batı ile uyum içinde hareket eden "hainleri" sorumlu tutmaya çalışacak. Bununla birlikte, herhangi bir nedenle Putin terörü harekete geçiremezse ve ivme kaybederse, toplumun şu anda krizden en ağır şekilde zarar gören kesimlerinin, ona karşı elitlerle birlik olması muhtemeldir. Bu nispeten yakında gerçekleşebilir.

Putin'in güç tabanı ekonomik açıdan nasıl görünüyor? Ekonomik seçkinler arasında yanlı/karşı savaş şeklinde bir bölünme var mı?

Putin, 1990'ların zincirsiz piyasa modeline bağlı kalarak güçlü ve sağlam bir neoliberal ekonomi kurmayı başardı. Aslında, Yeltsin döneminde iktidarda olan neoliberaller, Putin döneminde ekonomiden hâlâ sorumlular, kilit figür Rusya Merkez Bankası Başkanı Elvira Nabiullina. Bu neoliberal düzen, örneğin teorik olarak devlete ait olan Gazprom veya Rosneft gibi özel ve kamu şirketlerinin harmanlanması gibi bazı özelliklere sahiptir, ancak gerçekte gelirleri Putin'in yandaşlarının ceplerine yönlendirir. Bu ekonomik model, Putin'in iktidardaki ilk on yılı boyunca etkileyici bir ekonomik büyüme ve ikinci on yılda dış yaptırımlara karşı göreceli bir dayanıklılık sağladı.

‘RUSYA, ORANTISIZ ŞEKILDE YÜKSEK ÖZEL BORÇ SEVİYELERIİE SAHIP’

Ancak, büyüme büyük eşitsizliğe neden oldu. Bugün Rusya, bu konuda Amerika Birleşik Devletleri'ne rakip olarak dünyanın en eşitsiz ülkelerinden biri: 2019'da servetin yüzde 58'i nüfusun yüzde birine aitken, en zengin yüzde 10 tüm servetin yüzde 83'üne sahipti.

Aynı zamanda Putin, Ronald Reagan'ın zamanında yarattığına benzer bir damlama sistemi kurdu. Seçkinler çılgınca zenginleşip sonsuz lüks yatlar ve saraylar satın alırken, genel nüfus ipotek ve tüketici kredisi yoluyla yaşam standardını yükseltmeyi başardı. Rusya, orantısız şekilde yüksek özel borç seviyelerine sahip ve yoksul ailelerin önemli bir kısmı gelirlerinin yarısını bankalara veya mikro finans kuruluşlarına yapılan faiz ödemelerine harcıyor.

‘PUTİN'İN OLİGARKLARI İKİ GRUBA AYRILABILIR’

Putin'in oligarkları iki gruba ayrılabilir. Bazıları Putin'in KGB'den uzun zamandır arkadaşları. Emperyalist dünya görüşünü paylaşıyorlar ve muhtemelen onu bu savaşa itmeye katkıda bulundular. Diğer bir grup, 1990'larda süper zengin olan ve servetlerini Putin'in altında katlamayı başaran insanlardan oluşuyor. Belli ki bu savaştan memnun değiller ve hatta bazıları bunu gizlice de olsa alenen söylemeye cesaret ediyor.

Bununla birlikte, hem süper zenginler hem de Rus ekonomisinden sorumlu teknokratlar herhangi bir siyasi öznellikten tamamen yoksundur. Putin onlara asla siyasete girmeyeceklerine yemin ettirdi ve kararlarına meydan okumaya bile cesaret edemiyorlar.

Ondan korkuyorlar ve bu savaşın basitçe ülkeleriyle paylaşacakları kader olduğunu kabul ediyorlar. Aslında, Nabiullina'nın savaş başladıktan sonra istifa etmeye çalıştığı bildirildi, ancak Putin ailesini tehdit etti ve onu kalmaya zorladı. Bu insanlar rehine olmaktan oldukça rahatlar.

‘UKRAYNA TOPRAKLARI BU BÜYÜK SAVAŞTA SADECE İLK ADIM’

Görüşmeden önce yazıştımızda Putin'in bir sonraki hedefinin Polonya olacağını söylemiştiniz. Bu olursa, iki seçenek var: Ya ABD/NATO, Putin'in Doğu Avrupa'nın kontrolünü ele geçirmesine izin verecek ya da muhtemelen 3. Dünya Savaşı'na gireceğiz.

Putin'in amacı ne Ukrayna ile ne de Polonya ile savaşmak. Ona göre bu ülkeler ya yoktur ya da ABD'nin kuklalarıdır. Rus askeri komutanlığının gözünde savaş, ABD/NATO/Batı'ya karşı bir savunma savaşıdır ve bu terimler birbirinin yerine kullanılmaktadır. Ukrayna toprakları bu büyük savaşta sadece ilk adım.

Transdinyester'deki (Boğdistan'daki ayrılıkçı bölge) Rus birlikleri şimdiden harekete geçti ve Odessa'yı alırsa Rus ordusuyla bağlantı kurmayı bekliyor, bu da Moldova'nın işgalinin mümkün olacağı anlamına geliyor. Baltık ülkeleri ve Polonya kesinlikle orta vadeli hedefler. Putin'in NATO birliklerinin eski Varşova Paktı ülkelerinden tamamen çekilmesini talep etmesi tesadüf değil.

‘BATI'NIN TEMELDE ZAYIF, YOZLAŞMIŞ VE KORKAK OLDUĞUNA İNANIYOR’

Askeri stratejisi basit: Nükleer silahlarla tehdit et ve toprakları ele geçir. Batı'nın temelde zayıf, yozlaşmış ve korkak olduğuna inanıyor. Bu tutum Rusya'da son derece popüler ve Putin bunu pekiştiriyor. Rusya'da, Batı'nın, ister Ukrayna ister Polonya olsun, Doğu'daki bir ülke için Rusya ile nükleer bir çatışma riskini asla göze almayacağına dair derin bir inanç var.

Şu anda Ukrayna'da gördüğümüz şey, genel olarak onun değerlendirmesini doğruluyor: Putin'in nükleer çatışmaya başvurması, Batı Avrupa'nın Ukrayna'ya yardım etmek için ne yapmak istediğini yeniden gözden geçirmesini sağlamak için yeterli.

Putin ayrıca şu anda hipersonik silahlarda ABD'ye göre belirli bir askeri avantaja sahip olduğuna inanıyor. Muhtemelen bunun ABD'yi potansiyel bir nükleer çatışmaya girmekten caydırmak için yeterli olacağına inanıyor. Rus ordusuna göre, Ukrayna'da zaten herhangi bir askeri ihtiyaç duymadan hipersonik füzeler kullandı ve bu Batı'ya bir mesaj gibi görünüyor. Daha da önemlisi, Putin defalarca bu avantajın çok uzun sürmeyeceğini çünkü Amerikalıların yakında yetişeceğini söyledi. Bu, şimdi bundan faydalanması gerektiği anlamına geliyor.

‘DÜNYA BÜYÜK TEHLİKEDE’

Almanya'daki sol, mevcut mücadelelerinde Ukrayna ve Rusya'daki solu nasıl destekleyebilir?

Dürüst olmak gerekirse, dünyanın büyük tehlikede olduğuna inanıyorum. Bu canavarı içeriden tanıyoruz ve kendi kendine duracağına dair çok az yanılsamamız var. Sol, büyük savaşlarda uluslararası hareketlerin önemini biliyor. Bu nedenle, bu çatışmanın ulus-devletler açısından çerçevelenmesine direnmelidir. Çünkü bu sadece devletleri güçlendirir ve insanları daha da zayıflatır. Bu canavar ancak uluslararası dayanışmayla durdurulabilir. Ve çok geç olmadan şimdi durdurulmalı.

Şimdi yapılacak önemli bir şey, süper zenginlerin parasını hedef almak. Bu vahşi saldırganlık, kontrole tabi olmadığında sermayenin delirdiğini açıkça ortaya koydu. Putin'in dünya çapındaki siyasi ve ekonomik seçkinleri yozlaştırmadaki başarısı, açgözlülük ve kişisel çıkarların kapitalizmin temel taşları olduğu bilgisinden kaynaklanmaktadır.

Paranın her şeyi satın alabileceğine kesinlikle inanıyor. Liberal demokrasinin bir yalan olduğunu biliyor. Putin bir ultra neoliberal, Rusya'daki tüm dayanışmanın içini boşalttı ve onun yerine dizginsiz bir sinizm koydu.

Bu nedenle, hiç kimsenin askeri planlarına gerçekten müdahale etmeyeceğinden ve tüm yaptırımların eninde sonunda kaldırılacağından emindir, çünkü sermaye yalnızca kârla ilgilenir. Bu konuda yeterli kanıtı var ve Merkel'in Rusya politikası, açgözlülüğün kapitalizmde siyasi güce nasıl hükmettiğinin ders kitabı niteliğinde bir örneği.