Türkiye’nin yarısı yüksek çölleşme riski altında
HABER MERKEZİ- Orman ve Su İşleri Bakanlığı Çölleşme ve Erozyonla Mücadele (ÇEM) Genel Müdürlüğü ile TÜBİTAK-BİLGEM tarafından yapılan Türkiye’de çölleşme modeli teknik raporu, ülke topraklarındaki çölleşme riskinin ne kadar yüksek olduğunu ortaya koydu. Rapora göre Türkiye arazilerinin yüzde 80’ine yakın bir kısmı orta ve yüksek çölleşme riski altında bulunuyor.
TÜRKİYE ÇÖLLEŞME MODELİ
Özer Akdemir'in Evrensel'de yer alan haberine göre, 2013 tarihinde imzalanan "Havza İzleme ve Değerlendirme Sisteminin Geliştirilmesi Projesi" kapsamında gerçekleştirilen "Türkiye çölleşme modelinin (TÇM) Oluşturulması" çalışmasının teknik özeti yayımlandı. Çölleşmenin, "fiziksel, biyolojik, politik, sosyal, kültürel ve ekonomik etmenlerin karmaşık etkileşimleri sonucunda ortaya çıkan bir süreç" olarak tanımlandığı teknik özette TÇM oluşturmak için iklim, su, toprak, arazi örtüsü ve arazi kullanımı, topoğrafya ve jeomorfoloji, sosyoekonomi ve yönetimi başlıklarında 7 ayrı kriter göz önüne alındı.
ÇÖLLEŞME RİSKİ OLAN HAVZALAR
2016-2017 yıllarında gerçekleştirilen arazi çalışmaları kapsamında gözden geçirilerek yeniden düzenlenen Türkiye çölleşme riski haritasında büyük hidrolojik havzalarından, Aras, Batı Karadeniz, Konya Kapalı, Marmara ve Meriç-Ergene havzaları dışındaki tüm akarsu havzası alanlarının en az yüzde 15’ine karşılık gelen bölümünün Orta-yüksek çölleşme risk birleşim grubuna girdiği ortaya kondu. Arazisinin en az yüzde 15’lik bölümünde Yüksek-düşük düzeyde çölleşme riskinin etkili olduğu öngörülen havzalar şunlar: Akarçay, Burdur, Büyük Menderes, Doğu Akdeniz, Doğu Karadeniz, Fırat-Dicle, Konya Kapalı, Kızılırmak, Küçük Menderes, Sakarya ve Seyhan.
TÜRKİYE'NİN YARISI YÜKSEK ÇÖLLEŞME RİSKİNDE
İki yıl süren çalışmalar sonucu oluşturulan Türkiye çölleşme risk haritasına göre Türkiye arazisinin yüzde 12.7’si zayıf, yüzde 53.2’ü orta, yüzde 25.5’i ise yüksek çölleşme risk sınıfında yer alıyor. Türkiye arazisinin yüzde 8.6’sı ise diğer alanlar sınıfında (1750 m ve üzeri ‘buzul ve kalıcı kar’, ‘kayalık’ ve ‘seyrek bitki alanları") kalmakta. Üç farklı çölleşme risk sınıfı (zayıf-orta-yüksek) altında 3 farklı düzeyde (düşük-orta-yüksek) gruplandırılan çölleşme riskine göre orta-yüksek risk birleşiminde yer alan arazi oranı yüzde 23.1. Raporda eğer bu alanlarda hızlı ve etkin önlemler alınmazsa yakın bir gelecekte "Yüksek çölleşme risk sınıfı içerisinde kalması kaçınılmazdır" deniliyor. Teknik raporda "Günümüzde Türkiye yüz ölçümünün yaklaşık yarısının (yüzde 48.6), yüksek çölleşme riski altında olduğu değerlendirmesi yapılabilir" deniliyor.
ÖNLEM ALINIRSA...
Rapor çölleşme ve arazi bozulumuyla mücadelede başarılı adımların (politika, önlem ve uygulamalar) atılması durumunda, yüksek-düşük risk grubunda yer alan yüzde 16.5 oranındaki bir alanın çölleşme riskinin orta risk sınıfına düşürülmesinin de olanaklı olduğu ileri sürülüyor. Raporda, yalnız iklim etmeninin dikkate alınması durumunda bile, Türkiye arazisinin yaklaşık yüzde 45’inin çölleşme süreçlerinden etkilendiği ifade edildi.
