Elgin Mermerleri krizinde tarihi belgeler yeniden gündemde: Kaçırıldı mı bağışlandı mı?

Artı Gerçek - Yunanistan topraklarının Osmanlı İmparatorluğu'na ait olduğu 19.yy.da III. Selim’in fermanıyla Atina'dan İngiltere'ye götürülen "Elgin Mermerleri"nin iki ülke arasında yarattığı diplomatik kriz büyüyor. Bir kısmı British Museum tarafından 1816’da alınan eserlerin oraya nasıl götürüldüğü ile ilgili tarihi belgelerde yer alan bilgiler yeniden tartışmaya açıldı.

Yunanistan Başbakanı Miçotakis bu hafta, İngiltere Başbakanı Rishi Sunak ile yapacağı görüşme öncesi BBC 1'den Laura Kuenssberg'in sorularını yanıtladı.

Parthenon Heykelleri olarak da bilinen eserlerin Yunanistan'a ait olduğunu ve geçmişte çalındığını hatırlatan Miçotakis'in, mevcut durumun Mona Lisa tablosunu ortadan kesip iki ayrı yerde sergilemeye benzediğini ifade etmesinin ardından, ikilinin İngiltere'de yapacağı görüşmenin bu konunun gündeme gelmesi ihtimali nedeniyle aniden iptal edildiği belirtildi. Sunak'ın görüşmeyi iptal etmesi iki ülke arasında Elgin Mermerleri krizi olarak bilinen diplomatik gerilimi tırmandırdı.

Mermerlerin iadesi için ilk resmi talep 1983'te dönemin Yunanistan Kültür Bakanı olarak görev yapan oyuncu Melina Mercouri tarafından gündeme getirilmişti. Bir kısmı hala Atina Akropolisi'nde bulunan eserlerin British Museum'a götürülen parçalarının iadesine dair çabalar o tarihten bu yana, 40 yıldır sürüyor.

MERMERLERİN NASIL GÖTÜRÜLDÜĞÜNE DAİR BELGELER YENİDEN GÜNDEMDE

İki ülke arasında tarihsel bir gerilimin konusu olan Elgin Mermerleri'nin İngiltere'ye yasal yollardan taşınıp taşınmadığına dair bilgilerin yer aldığı tarihi dokümanlar yeniden gündeme geldi.

Milliyet'ten Seray Şahinler'in haberinde yer alan bilgilere göre, İngiliz kaynaklarında 1801’de yayımlanan bir fermanla Lord Elgin’e Parthenon mermerlerini İngiltere’ye götürme izni verildi.

British Museum tarafından 1816’da 35 bin sterline satın alınan eserler, 1832’de inşası biten Elgin salonunda sergilenmeye başlandı. British Museum’un envanterinde mermerler için şu ifadeler yer aldı:

“19. Yüzyıl’ın başlarında Osmanlı İmparatorluğu 350 yıl boyunca Atina’nın yönetim otoritesiydi. Lord Elgin, İngiltere’nin Osmanlı İmparatorluğu Büyükelçisi’ydi ve Parthenon ile ilgili araştırma izni için yetkililere dilekçe verdi. Kendisine izin verildi ve 1801 - 1805 yılları arasında yetkililerin gözetimi altında hareket eden Elgin, heykellerin yarısını Parthenon’un kalıntılarından çıkardı. Ayrıca Akropolis’teki Erechtheion, Athena Nike Tapınağı ve Propylaia gibi diğer yapılardan heykel ve mimari unsurların kaldırılması için izin aldı. Elgin’in tüm antika koleksiyonu daha sonra Britanya’ya nakledildi.”

OSMANLI İMPARATORLUĞU MU BAĞIŞLADI?

Ancak o dönemde Osmanlı’nın Elgin’e Akropolis için sadece araştırma yapma iznini verdiğini, dolayısıyla mermerlerin kaçırıldığını savunan tarihçiler de var. Mermerlerin Osmanlı tarafından bağışlandığı iddiaları da bulunuyor. Tarihçi Prof. Dr. İlber Ortaylı 2021’de yayımlanan bir yazısında “Bugün Britanya Müzesi bunların Osmanlı İmparatorluğu tarafından bağışlandığı bahanesini ileri sürüyor. Tartışılır bir gerçektir, noksan bilgilere dayanıyor” demişti.

İŞÇİ PARTİSİ LİDERİ İLE GÖRÜŞTÜ

Yunanistan Başkanının İngiltere'de muhalefetteki İşçi Partisi'nin başkanı Keir Starmer'la da konuya ilişkin bir görüşme yaptı. Bu görüşmede Starmer, Atina ile British Museum arasında bir "ödünç verme" anlaşması yapılırsa buna karşı çıkmayacaklarını söyledi. (KÜLTÜR SANAT)

Yunanistan ile İngiltere arasında 'Parthenon' krizi: Sunak, Miçotakis'le görüşmeyi iptal etti