SÖZ Platformu, Türkiye'de sanatsal ifade özgürlüğü raporunu yayınladı: İhlaller yükselişte

Artı Gerçek - Sanat Özgürlüğünü İzleme (SÖZ) Platformu'nun altı aylık sanatsal ifade özgürlüğü raporu yayınladı. Yılın ilk yarısında özellikle muhalif sanatçılara yönelik baskı, kısıtlama, hedef gösterme ve yasakların giderek arttığının belirtildiği raporda, takip edilen sanatsal ifade özgürlüğü ihlallerinin özellikle Kürt, azınlık/göçmen ve kadın sanatçılara yönelik olarak yükselişe geçtiğine dikkat çekildi.

YILDIRMA POLİTİKALARI OTOSANSÜRÜ YAYGINLAŞTIRDI

Altı aylık dönemde 11 sansür, otosansür ve cezalandırma yoluyla sansür olayının yaşandığının tespit edildiği raporda, hukuksuz verilen cezaların sanatsal üretim üzerinde bir yıldırma politikası haline geldiği ifade edildi.

Hedef gösterme, hakaret, tehdit ve saldırılara dair de veriler yayınlayan platform, yılın ilk altı ayında aralarında sokak sanatçısı Cihan Aymaz'ın katledildiği cinayetin de olduğu 27 olayın gerçekleştiği tespit edildi.

Özellikle kadın sanatçıların sahne alacağı konserlere yönelik iptallere de değinilen raporda, 2023'ün ilk 6 ayında 14 konserin iptal edildiği, 37 sanatçının davalar, gözaltılar ve soruşturmalarla yıldırılmaya çalışıldığı yer aldı.

Rapora göre, doğrudan sansürün olduğu örnekler nispeten az olsa da, hedef göstermeler, davalar, saldırılar ve cezalarla sanatçıların ve sanat yapımcılarının yıldırılmaya çalışıldığı, buna bağlı olarak otosansürün de yaygınlaştığı ifade edildi.

SINIR DIŞI KARARLARI, YURT DIŞI YASAKLARI, VİZE ENGELLERİ

Başka ülkelerden gelerek Türkiye'de ikamet eden sanatçıların karşı karşıya kaldığı sınır dışı kararları ve vize engellerinin de ayrı bir başlık altında ele alındığı raporda; haziran ayında iki sanatçının yurt dışı konseri için vize alamadığı, üç sanatçı için sınır dışı kararının verildiği, bir sanatçı için de yurtdışı çıkış yasağı verildiği tespit edildi.

Özellikle hukukun, sanatçıları baskılamak için bir araç olarak kullanılması, 2023'ün ilk altı ayında en çok karşılaşılan sanatsal ifade özgürlüğü ihlali olarak raporun öne çıkan başlıkları arasında yer aldı.

Kitaplara yönelik yasaklama/toplatma kararlarına da değinilen raporda, söz konusu kararların önceki yıllara göre arttığı ve Muzır Kurulu'nun yetişkin kitapları için de karar almaya başladığı belirtildi.

KAZANIMLAR

Platform, telif hakları konusundaki olumlu gelişmeler ile sanatçıların ve meslek birliklerinin bir arada hareket ederek elde ettiği kazanımları da raporladı.

2023'ün ilk yarısında 29 haber, 14 rapor, 8 röportaj yayınlayarak Türkiye'deki sanatsal ifade özgürlüğünü kayıt altına alan platform, altı aylık verileri şu başlıklar altında değerlendiriyor:

- Sansür/Otosansür ve Cezalar
- Hedef Göstermeler/Hakaret ve Tehditler/Saldırılar
- Etkinlik İptalleri ve Yasakları
- Kitap Yasakları
- Ekonomik Baskılar
- Davalar, Hukuksal Engeller
- Telif Hakkı İhlalleri/Kazanımları
- Mekânsal Kısıtlamalar

Türkiye'de sanatsal ifade özgürlüğünü takip edecek olan SÖZ Platformu, baskılarla beraber mücadelenin de yükseleceğini öngörüyor.

Olumsuz gelişmelerin yanı sıra sanatçıların mücadelesiyle belli kazanımların da elde edildiğini hatırlatan platform, 2023'ün ilk altı ayında, telif hakları konusunda olumlu gelişmeler yaşanırken turizm sezonunun açılmasıyla birlikte müzikte saat sınırının kalkmasını da sektör açısından pozitif bir adım olarak değerlendirdi.

Sanatçıların meslek birlikleri gibi örgütlü hareket edebilecekleri alanlarda kolektif talepler örgütlemelerinin belli olumlu sonuçlar doğurduğunu da rapora yansıtan platform, 2023'ün ikinci yarısında da gün gün sanatsal ifade özgürlüğü ihlallerini takip edeceklerini ifade etti.

SANAT ÖZGÜRLÜĞÜNÜ İZLEME PLATFORMU (SÖZ) HAKKINDA

Özgürlük için Friedrich Naumann Vakfı’nın Doğu ve Güneydoğu Avrupa Bölge Ofisi (Sofya) tarafından desteklenen Sanat Özgürlüğünü İzleme (SÖZ) Platformu, Ocak 2023'ten itibaren Türkiye'de sanatsal ifade özgürlüğüne dair her türlü ihlal, kısıtlama, baskı, yasak ve bunların yanında olumlu gelişmeleri takip ediyor.

Sanatsal ifade özgürlüğü alanındaki gelişmeler bağlamında her gün medya takibi yapan platform, günlük olarak konuyla ilgili her türlü haberi, bağımsız ortak yayın inisiyatifi Reportare'de yayınlıyor. Ayrıca sanatçılar, kültür-sanat çalışanları, akademisyenler ve siyasetçilerle röportajlar yaparak konunun tüm muhataplarının sesini duyurmaya çalışıyor.

Raporun tamamına ulaşmak için tıklayınız. (KÜLTÜR SANAT)