HÜDA PAR’ın AKP'ye desteği ne anlama geliyor?

Remzi BUDANCİR

DİYARBAKIR - 14 Mayıs’ta yapılacak olan seçimlere sayılı günlere kaldı, ittifaklar netleşti. İktidar bloğunun mevcut Cumhurbaşkanı Recep Tayip Erdoğan’la gireceği seçimde muhalefet bloğunun adayı CHP Genel Başkanı Kemal Kılıçdaroğlu. Muhalefet cephesi seçimi birinci turda bitirmeyi hedeflerken, Cumhur İttifakı da ittifak partilerini genişletme çalışması sürdürüyor. En son Yeniden Refah Partisi ve HÜDA PAR Cumhur İttifakı adayını destekleme kararı aldı.

HÜDA-PAR 3 İLDE AKP LİSTESİNDEN SEÇİME GİRECEK

Cumhur İttifakı adayı Recep Tayyip Erdoğan’ı destekleme kararı almasının ardından açıklama yapan HÜDA PAR Genel Başkanı Zekeriya Yapıcıoğlu, parlamento seçimlerinde AKP listesinden seçime gireceklerini söyledi. HÜDA PAR'ın AKP listesinden seçime gireceği illerin Diyarbakır başta olmak üzere bölge illeri olduğu ifade ediliyor. Artı Gerçek’in edindiği bilgilere göre HÜDA PAR ilk etapta 8’e yakın il istedi. Ancak bunların bir kısmı kabul gördü. Son anda bir değişiklik olmaması durumunda HÜDA PAR, Diyarbakır, Batman ve Urfa’da AKP listesinden seçime gireceği iddia ediliyor.

2015’TEN BU YANA AKP’YE DESTEK VERİYOR

Diyarbakır, Batman, Bingöl, Urfa ve Van başta olmak üzere Kürt illerinde tabanı olan HÜDA PAR’ın AKP listesinden seçime girmesi ve Erdoğan’ı desteklemesi seçimlere nasıl bir etki edeceği merak konusu oldu. Mustazaflar ile Dayanışma Derneği'nin (Mustazaf-Der) 2010 yılında kapatılmasının ardından HÜDA PAR siyasi parti olarak 19 Aralık 2012 tarihinde kuruldu. 7 Haziran 2015 seçimlerinde Batman, Diyarbakır, Bingöl, Bitlis, Şırnak, Adana, Mardin, Van ve Urfa’da bağımsız adaylarla giren HÜDA PAR, beklenen başarıyı sağlayamadı ve hiçbir ilde milletvekili çıkaramadı. Bağımsız adaylarla toplam 64 bin 493 oy alabildi.

Devam eden süreçte HÜDA PAR AKP’ye desteğini sürdürdü. Başkanlık sistemini getiren 16 Nisan 2017 referandumuna ‘evet’ dedi. 2018 seçimlerinde Cumhurbaşkanı Erdoğan’ı destekleme kararı alan HÜDA PAR, yüzde 0,31’lik oranla toplam 155 bin 539 oy aldı. 31 Mart 2019'da yapılan yerel seçimlere de katılmayan HÜDA PAR, AKP’nin adaylarını destekledi.

BATMAN

HÜDA PAR’ın en güçlü olduğu kentlerden biri AKP listesinden seçime gireceği belirtilen Batman. HÜDA PAR Batman’da önemli bir tabana sahip olmasına rağmen 2018 seçimlerinde sadece 8 oy aldığı görülüyor. Bu seçimde destek verdiği parti AKP. Aynı seçimde HDP 181 bin, AKP ise 71 bin 561 oy aldı. 2018 seçimlerinde HÜDA PAR’ın AKP’yi desteklediği görülüyor.

BİNGÖL

HÜDA PAR’ın güçlü olduğu bir diğer il Bingöl. 2018’de Bingöl’de aday çıkaran HÜDA PAR, yüzde 4.35’lik oranla 6 bin 229 oy aldı. AKP yüzde 55.39’luk oranla 79 bin 294, HDP ise yüzde 26.79’luk oranla 38 bin 348 oy aldı. Bingöl’ün 3 milletvekilinden 2’si AKP, biri HDP’de. Bingöl’de MHP 8 bin 404 binlik oyla HÜDA PAR’dan daha fazla oy aldı.

URFA

HÜDA PAR’ın AKP listesinden seçime gireceği belirtilen kentlerden biri olan Urfa’da HÜDA PAR 2018 seçimlerinde yüzde 1.57 oranla 13 bin 539 oy aldı. Aynı seçimde HDP yüzde 29’luk oranla 250 bin 54, AKP yüzde 52,7’lik oranla 454 bin 168 ve MHP yüzde 9’luk oranla 80 bin 95 oy aldı. Milet İttifakı partileri CHP yüzde 3.73’lük oranla 32 bin 216, İYİ Parti yüzde 1.8’lik oranla 15 bin 828 ve SP yüzde 1.29 oranla 11 bin 158 oy aldı.

DİYARBAKIR

HÜDA PAR’ın AKP listesinden seçime gireceği belirtilen illerden biri Diyarbakır. AKP’nin yüze 21,18’lik oranla 178 bin 710 oy aldığı Diyarbakır’da HDP birinci parti. HDP aynı seçimde yüzde 65.98’lik oranla 556 bin 594 oy aldı. Aynı seçimde MHP yüzde 1, İYİ Parti yüzde 2, CHP yüzde 2, SP ise yüzde 1 oy aldı. Millet ittifakının aldığı toplam oy ise yüzde 6.87’lik oranla 57 bin 536. 2018 seçimlerinde 9 vekili HDP, 3 vekili ise AKP kazandı. Yüzde 6 oy oranı alan Millet İttifakı vekil çıkaramadı. HÜDA PAR Genel Başkanı Zekeriya Yapıcıoğlu’nun bağımsız girdiği seçimlerde yüzde 4.14’lük bir oranla 35 bin 230 oy alarak seçilemedi.

VAN

Van’da da HÜDA PAR’ın tabanı var. AKP’nin yüzde 31’lik oranla 165 bin 165 oy aldığı kentte HDP yüzde 59’luk oranla 311 bin 934 oy aldı. Aynı seçimde HÜDA PAR yüzde birin altında kalarak sadece 4 bin 767 oy alabildi. Aynı seçimde CHP yüzde 2’lik oranla 12 bin 978, İYİ Parti yüzde 1.24’lük oranla 6 bin 514, SP ise 4 bin 172 oy aldı.

HER 100 SEÇMENDEN 30’U 'İKTİDARA OY VERMEM' DİYOR

2015 yılından bu yana AKP’ye destek veren HÜDA PAR’ın Cumhur İttifakına desteği, seçimde AKP’yi destek vermesi iktidar açısından seçimlerin sonucunu pek değiştiremeyeceğe benziyor. İktidar partisinin HÜDA PAR’ın desteği ile 2018 seçimlerinde aldığı sonucu alabilmesi oldukça güç görünüyor. Ancak buna rağmen HÜDA PAR’ın AKP’ye desteği ile ilgili tartışmalar bitmek bilmiyor. Artı Gerçek’e konuşan Diyarbakır merkezli Rawest Araştırma Genel Müdürü Roj Girasun, HÜDA PAR desteğinin sadece oy oranı ile ilgili olmadığına işaret etti. Öncelikle iktidara destek veren Kürt seçmenin giderek iktidar partisinden uzaklaştığını belirten Girasun şöyle devam etti:

“Ak Parti’ye bölgede oy veren her yüz seçmenden en az 30’u oy vermeyeceğini söylüyor. Oy vermeyenlerin ilk durakları Cumhuriyet Halk Partisi. Sonrasında DEVA partisi, protesto oy gibi şekilleniyor. Ama bölge dışında Kürt seçmen, Kürt seçmenler üzerinden gidersek bu kopuş daha fazla. Özellikle Mersin, Adana, Antalya, Ankara, İstanbul gibi batı ilerinde 2018 seçimlerinde Ak Partiye oy vermiş Kür seçmenlerin önemli bir oranı, yüzde 40 civarı seçmen Ak Parti’den koptuğunu görüyoruz. Bu Ak Parti’nin bölge dışında Türkiye genelinde en fazla oy kaybettiği seçmen grubu da Kürt seçmen olduğunu söyleyebiliriz.”

'AKP TEŞKİLATLARI BÜROKRATLAR VE SARAY ÇEVRESİ ÜZERİNDEN ŞEKİLLENDİ'

HÜDA PAR’ın Cumhur İttifakına dahil olması ile ilgili tartışmalar devam ediyor. İktidar partisi giderek oy kaybettiği bu dönemde HÜDA PAR’ın İttifaka katılması nasıl bir kakı sağlayacağı ile ilgili Girasun, HÜDA PAR katılımının sayısal oy oranı ile ilgili değil, teşkilatları açısından bir sinerji yaratacağı görüşünde. Adalet ve Kalkınma Partisi’nin Cumhurbaşkanlığı Hükümet Sisteminden sonra büyük oranda bürokrasi, saray, Beştepe ve çevresi üzerinden şekillenmeye başladığını hatırlatan Girasun, şunları söyleyerek HÜDA PAR katılımın yerel ile olan ilişi açısından önemli olduğuna işaret etti:

“Teşkilatlar önemsizleşti, milletvekilleri anlamlarını yitirdi bakanların dahi ismi bilinmiyor. Cumhurbaşkanı Erdoğan Beştepe, danışmanlar ve bu bürokratlar üzerinden yürüyen bir siyasetten bahsediyoruz. Buda yerelin etkisizleşmesi demek. Yerelin etkisizleşmesi demek hem aktör üretmemesi anlamına geliyor.”

'YERELDE AĞIRLIĞI OLAN AKTÖRLER YOK'

Daha önce etkili aktörlerin öne çıktığı iktidar partisinde kadro sıkıntısı yaşandığına dikkat çeken Girasun, şunları aktardı:

“Bu gün Ak Parti’nin Diyarbakır adayları konuşulduğu zaman Binali Yıldırım, Numan Kurtulmuş ve Bekir Bozdağ konuşuluyor. Niye bunlar konuşuluyor? Çünkü yerelde artık ağrılığı olan aktörler yok. Yerelde özgün ağırlığı olan aktörler üretmediğinde dışarıdan ithal adaylar getiriyorsunuz. Buda büyük oranda Ak Parti’nin kendisi ile alakalı, sistemle alakalıdır. Bu krizi giderebilmenin yollarından birisi bence HÜDA PAR gibi yerel aktörlerle iş birliği yapmak. HÜDA PAR’la iş birliği yapmanın merkezden uzaklaşmak gibi toplumda bir kanaat pekiştirebilir, hatta MHP tabanını da biraz rahatsız edebilir. Ama ben bölgede hem Cumhur İttifakı’nın Milliyetçi tonunu fülulaştıracağı hem de HÜDA PAR’ın teşkilat sinerjisinin burada etkili olacağı kanaatindeyim. Ak Parti açısından bölgeye çok yanlış bir yatırım olduğunu söyleyemeyiz.”

‘İTTİFAK’TA KÜRT AKTÖRLER DE VAR’ MESAJI VERMEK İSTİYOR OLABİLİR'

HÜDA PAR’ın iktidara desteği yeni değil. 2018 seçimlerinde de AKP’ye destek vermişti. Şu anda sahaya bakıldığında 2018 seçimleri gibi bir fotoğraf çıkması ise oldukça güç. İktidar aleyhine işleyen bir süreçte HÜDA PAR’ın ittifaka katılımının “AKP açısından kopuşları durdurma ve mevcut durumu kurtarma gibi bir yatırımı mı” sorusuna Girasun'un cevabı şöyle oldu:

“Kendi oyunu koruması üzerinde de söyleyebilirsiniz. Bölgede daha önceki seçimde aldığı oyu alması Ak Parti açısından bir başarıdır. Yeni oylar alma becerisi olmayan bir siyasal partiden bahsediyoruz. Bu anlamda HÜDA PAR Kürt seçmene şunu söyleme aracı haline gelebilir. ‘Bakın sadece milliyetçilerle yol yürümüyoruz, Cumhur İttifakı sadece milliyetçilerden ibaret bir ittifak değil. Bu siyasetin Kürt aktörleri de var. Muhafazakâr Kürt aktörler de var’ gibi bir söylem kurabilme alanını veriyor Ak Parti’ye. Böyle değerlendiriyorum.”

'ÇOK YENİ, ÇOK BÜYÜK SAYISAL ETKİLER GÖRMEYECEĞİZ'

HÜDA PAR’ın Cumhur ittifakına, Cumhurbaşkanı Erdoğan’a desteğinin yeni olmadığını hatırlatan Girasun, şöyle konuştu:

“HÜDA PAR aslıda 1 Kasım 2015 seçimlerinden beri AKP’ye destek veriyor. 1 Kasım 2015 seçimleri, devamında 16 Nisan 2017 Referandumuna evet tutumu, 24 Haziran 2018’de Cumhurbaşkanı Erdoğan’ı desteklediklerine dair kararları ardından 31 Mart 2019 yerel seçimlerinde yine Ak Parti adaylarına desteklediklerine dair beyanları gibi açıklamalarıyla HÜDA PAR daha önce Cumhur İttifakı’na, Ak Parti’ye desteğini biliyoruz. Sadece bu destek daha fazla medyada yerini bulmuş oluyor. Olay bundan ibaret. Aslında çok yeni, çok büyük sayısal etkiler görmeyeceğiz. Olsa kısmi etkisi olacaktır. Ak parti açısından yarattığı olanaklar kadar riskler de var. Ak Parti’nin merkezden uzaklaştığına dair algıyı perçinleyebileceği riskler de var. Bu yüzde kaçlık bir etki yaratacak onu konuşamayız. Çünkü daha kampanya başlamadı. Daha sahaya çıkmadılar.”

'SÖYLEM VE PROBAGANDA ÜSTÜNLÜĞÜNÜ KAYBETMİŞ DURUMDA'

Saha gözlemlerine göre iktidar partisinin giderek oy kaybettiğini anlatan Girasun, şunları söyledi:

“Bölgede Ak Parti oy kaybediyor. Söylem üstünlüğünü kaybetmiş durumda. Propaganda yapma gücünü kaybetmiş durumda. Daha çok bürokrasi gücüyle, kayyum gücüyle ayakta kalabiliyor. Seçmeni heyecanlandıracak yeni herhangi bir söylemi yok. Ak partinin burada yeni bir söylem üretmesi zor. Aktör üretmesinin zorluğundan bahsettik, söylem üretme zorluğundan da aynı minvalde bahsedebiliriz. Burada seçmeni heyecanlandıracak bir argümanı üretebilmesi hakikatten zor. Söylem değişikliğine gidebileceğinize dair bir inanç yok. Seçim öncesinde Kürt meselesine dair söylemini, eylemini değiştirmeyen bir iktidarın seçim sonrasında, seçimi kazanması durumunda manevra alanının değiştirebileceği, söylem ve eylemini değiştirebileceği beklenti daha da imkansız hale geldi. Kürt meselesi ile ilgili Ak Parti yeni bir söylem üretmekten, yeni bir eylem planı hazırlamaktan, adımlar atmaktan ziyade Kürt meselesi ile ilgili olumlu açıklamaları ile bilinen Ak Parti’nin Milliyetçi söylemden uzak isimleri bölgede öne çıkarabilir. Kadro değiştirerek siyaset sinyalleri verebilir. Bu şekilde kendisine alan açmak isteyebilir.”