Sosyal medyada yayılan DEHB için uzman uyarısı: 'Tanı için semptom şart, tedavisi uzun süreli'

Ezgi YILDIZ

İSTANBUL - Sosyal medya uygulamalarında son zamanlarda sıklıkla karşılaştığımız Dikkat Eksikliği ve Hiperaktivite Bozukluğu (DEHB) üzerine üretilen video içerikleri, kullanıcılar tarafından ilgi görüyor.

İnstagram Reels (müzik, ses vb. içeriklere sahip görüntüler) videolarında pek çok içerikte DEHB testlerine rastlamak da mümkün. Ancak bu içeriklerle söz konusu nörogelişimsel bozukluk hakkında yanıltıcı bilgileri yayması da tehlike sinyalleri veriyor. DEHB hakkında yayılan yanlış bilgilere karşın Psikiyatri Uzmanı Doçent Doktor Serdar Nurmedov, hastalığı ve tanı koyma sürecinden anlattı.

DEHB’in çocukluk çağında başladığını ve tanının da yine çocuk yaşta konması gerektiğine dikkat çeken Nurmedov, ebeveynlere de önerilerde bulunarak, tedavi yöntemleri hakkında bilgi verdi.

DEHB, ÇOCUKLUKTA EN SIK GÖRÜLEN PSİKİYATRİK BOZUKLUK

DEHB'in çocukluk çağının en sık görülen psikiyatrik bozukluğu olmasının yanı sıra psikiyatride ve hatta tıpta en fazla araştırılmış olan bozukluklardan olduğuna dikkat çeken Nurmedov, tanının ihmalinde ise önemli sorunlar yaşanabileceğini belirtti:

“Özellikle erişkin dönem tanısı ve tedavisi bir o kadar da ihmal edilen bir bozukluktur. Tedavi edilmeyen olgularda son derece ciddi sosyal, psikolojik, psikiyatrik, legal ve akademik sorunlara yol açmaktadır”

TANI İÇİN, BAZI SEMPTOMLARIN 12 YAŞ ÖNCESİNDE BAŞLAMIŞ OLMA ŞARTI

Okul çağındaki çocuklara DEHB tanısının konulma sürecini anlatan Serdar Nurmedov, bulguların çocuk ve ergen psikiyatri uzmanları tarafından ebeveynlerden ve öğretmenlerden alınan anamnez ile toplandığını söyledi. Nurmedov, toplanan anemnezlerin ardından çocuğun okuldaki ve evdeki performansının ve davranışlarının değerlendirilmesi neticesinde tanının konduğunu belirtti. Semptomların başlangıcının erken yaşlarda olduğunu söyleyen Nurmedov, “Tanı konabilmesi için semptomlarının bazılarının 12 yaşından önce başlamış olması şartı aranır. Her yaşta belirgin olan belirtiler farklı olabilir” dedi.

EBEVEYNLER NE YAPMALI?

Genetik aktarımı olan ve çocukluk çağında görünür olan DEHB’in tanısının da yine çocuk yaşlarda konması gerektiğine dikkat çeken Serdar Nurmedov, ebeveynlere de önerilerde bulundu. DEHB’li çocukların gelişimi ve sağlığı için erken tanının önemine dikkat çeken Nurmedov ebeveynler için tavsiyeleri şöyle sıraladı:

“Bazı durumlarda davranışçı müdahalelere ek olarak ilaç tedavisi gerekebilir. Bu konuda tedavi ekibi ile olabildiğince iş birliği içinde olmaları önerilir.

DEHB tedavisi uzun soluklu bir süreç olduğu için sabırlı olmaları, maddi ve sosyal kaynakları buna göre kullanılmalı.

Tek seferde tamamen tedavi edecek mucize bir yöntem yoktur. Doğru kaynaklardan doğru tedavi yaklaşımlarına başvurmaları önerilir.

Tedavinin başarısı hastanın, ailenin ve tedavi ekibinin iş birliğine bağlıdır."

DEHB’İN HAYATA ETKİSİ: TANIŞMAK KOLAY, İLİŞKİ SÜRDÜRMEK ZOR

DEHB bireyin yaşam konforunun olumsuz yönde etkilediğini ifade eden Serdar Nurmedov, tanı kriterlerine bakıldığında ‘dürtüsellik, dikkatsizlik ve aşırı hareketlilik olduğunu’ söyledi. Bu belirtilerin her yaşta farklı sorunlara yol açabildiğini söyleyen Nurmedov, konuşmasına şöyle devam etti:

“Dikkat ve odaklanmada sorun yaşayan bir çocuğun akademik performansının olumsuz yönde etkilenmesi sonucu kendi kapasitesinin altında bir okulda okumasından dürtüsellik ve aşırı hareketlilik nedeni ile bir işte bir türlü dikiş tutturamayan, durmadan iş değiştiren yetişkinlere kadar çeşitli örnekler verilebilir. Kişiler arası ilişkileri de sabırsızlık, dürtüsellik ya da dikkatsizlik nedeni ile pek sağlıklı değildir tedavi görmeyen DEHB’li bireyler için tanışmak kolay, ilişkileri devam ettirmek zordur mesela. Rutin ilişkilerden çabuk sıkılabildikleri için evliliklerinde ya da yakın ilişkilerinde kimi zaman sorun yaşarlar.”

TEDAVİ YÖNTEMLERİ NELERDİR?

Serdar Nurmedov, DEHB’in ilaçlı tedavilerin yanı sıra psikososyal ve alternatif iyileştirme yöntemleri olduğunu da belirterek şunları söyledi:

“Psikososyal Tedavi Yöntemleri, davranışçı yaklaşımlar, ebeveyn eğitim programları, sosyal beceri programları, bilinçli farkındalık, okul merkezli girişimlerdir. Ayrıca diyet düzenlemeleri, omega 3 ve 6 yağ asitleri, çinko takviyesi, nörofeedback gibi alternatif yöntemler de bulunur.”