Bir kara deliğin 1 trilyon yıldızdan daha güçlü parladığı tespit edildi
Bilim insanları, oluşturdukları bir model ile OJ 287 isimli kara delik sisteminde 12 yılda bir 1 trilyon yıldızdan daha parlak bir mega parlama gerçekleştiğini tespit ettiler. Kara delik sisteminin geçtiğimiz yıl gerçekleşen son parlaması ise Spitzer Uzay Teleskobu tarafından gözlendi.
Dünya’dan 3.5 milyar ışık yılı uzakta olan OJ 287 kara delik sistemi, sonsuz bir dansa sıkışmış iki kara delikten oluşuyor. Kara delik sistemindeki Güneş’ten 18 milyar kat büyük olan kara delik, şimdiye kadar keşfedilmiş en büyük kara delikler arasında yer alıyor. Sistemdeki diğer kara delik, partnerinden daha küçük olmakla beraber yine de oldukça büyük ve Güneş’ten 150 milyon kat büyük bir kütleye sahip.
Her 12 yılda bir, iki kara delikten küçük olanı, büyüğün etrafındaki enkaz diskinden geçiyor. Küçük kara delik, büyük kara deliğin enkaz diskinden geçtiğinde bir trilyon yıldızın yayacağı toplam ışıktan daha büyük bir parlamaya neden oluyor. Bu büyük ışık parlaması, yüksek ışık miktarı nedeniyle Dünya’da dahi görülebiliyor.
OJ 287 kara delik sisteminin yaptığı son parlama, NASA’nın Jet Sevk Laboratuvarı’ndan uzmanlar tarafından fenomeni mükemmel bir şekilde gösterecek şekilde yakalandı. Kara delik sisteminin yakalanmasında başrolde yine geçtiğimiz ocak ayında emekli olan Spitzer uydusu var.
OJ 287’deki kara delikler birbiri etrafında dans olarak nitelendirilebilecek bir dönüş yapıyor. Ancak bu dönüş bilim insanı tarafından 'garip' olarak nitelendirildi. Çünkü büyük kara deliğin etrafında dönen küçük kara delik mükemmel bir zamanlama ile yörüngesini tamamlamıyor. Küçük kara deliğin iyi bir zamanlaması olmaması, uzun bir süre bilim insanlarının parlamanın ne zaman gerçekleşeceğini tahmin etmesini engelledi.
Kara delik parlamasının hangi periyotta oluştuğunu anlamaya çalışan bilim insanları, 2010 yılında mega parlamanın ne zaman görüleceğini anlamak için bir model oluşturmaya başladı. Araştırmacılar, geliştirdikleri modelle mega parlamanın gerçekleşeceği bir sonraki zamanı doğru bir şekilde tahmin ettiler.
2018 yılında Hindistan’daki Tata Temel Araştırma Enstitüsü’nden bilim insanları, bir sonraki parlamanın 31 Temmuz 2019’da olacağını tahmin eden bir model gerçekleştirdiler. Bilim insanları, modellerinin parlama zamanı tahmininin doğru çıkması durumunda kara deliklerle ilgili Saçsızlık Kuramı’nın test edilebileceğini açıkladılar.
Salı günü Astrophysical Journal Letters’da yayınlanan bir makale, Hindistan’dan bilim insanların OJ 287’nin parlaması ile ilgili modelinin doğru tahminde bulunduğunu gösteriyor. Ocak ayında NASA’nın emekliye ayırdığı Spitzer uydusu, Hindistanlı bilim insanlarının söylediği tarihte OJ 287’yi gözleyerek tahminlerin doğru olduğunu gösterdi.
Spitzer’le ilgili çalışmaların yapıldığı Caltech’ten bilim insanı Seppo Laine, "OJ 287’nin görünürlüğünü ilk kontrol ettiğimde, bir sonraki parlamanın gerçekleşeceği tahmin edilen gün kara delik sisteminin Spitzer tarafından görülebilir hale geldiğini görünce şok oldum" dedi.
Laine, Spitzer’in parlama sırasında OJ 287’ye bakıyor olmasının büyük bir şans olduğunu söylüyor. Çünkü Hindistanlı bilim insanlarının parlamanın olacağını söylediği tarihte hiçbir uzay gözlem enstrümanı OJ 287’ye bakmıyordu.
Spitzer’in OJ 287’nin mega parlamasına bakışı, Einstein tarafından kara deliklerle ilgili ortaya atılan Saçsızlık Kuramı hakkında daha fazla kanıtın elde edilmesini sağladı. Bilim insanların tahmin için geliştirdiği model, küçük kara deliğin yörüngesi hakkında doğru bilgilerin ortaya çıkmasını da sağladı.
Küçük olan kara delik, büyük kara deliğin enkaz diskinden bilim insanlarının tahmin ettiği zamanda girmiş olması, OJ 287 süper kütleli kara deliğinin simetrik olduğunu göstermiş oldu. Bu da Saçsızlık Kuramı için büyük bir kazanç.
İki kara deliğin dansı nihayetinde bir felaketle sonuçlanacak. Küçük kara deliğin yörüngesi her dönüşte küçülüyor ve küçük kara delik büyük kara deliğe yaklaşıyor. Bilim insanları, büyük kara deliğin 10.000 yıl içince küçük kara deliği yutacağını düşünüyorlar. (Webtekno)
