Uzmandan karantina uyarısı: Ekran bağımlılığına dikkat

Koronavirüs (Covid-19) salgınının yayılmasıyla birlikte Türkiye’de 3 Nisan’dan itibaren 20 yaş altı için sokağa çıkma yasağı uygulanmaya başladı. Yaklaşık bir aydır evde kalan çocukların bu sürece adaptasyonu ve oluşabilecek bağımlılıklara dair Çocuk ve Genç Psikiyatrisi Veysi Çeri, Mezopotamya Ajansı’na (MA) değerlendirmede bulundu.

‘ÇOCUKLARIN HAREKET ETMESİ BEDENSEL VE ZİHİNSEL GELİŞİMLERİ İÇİN ÖNEMLİ’

Belli bir yaş aralığındaki çocuklar için hareket etmenin, keşfetmenin, dışarıya çıkmanın ihtiyaç olduğunu dile getiren Çeri, "Çocukların hareket etmesi kas sistemleri, zihinsel süreçleri için çok önemli. Çocuklar enerjilerini atamadıklarında bu durum stres olarak geri dönüyor bu da çocuklarda sinirlilik, gerginlik, mızmızlanma, hiçbir şeyi beğenmeme, anne-babayı dinlememeye başlama gibi eğilimlere neden oluyor" dedi.

‘PSİKOLOJİDE ÖZERKLİK DÖNEMİ VAR’

Özellikle 2-5 yaş aralığındaki çocukların dış dünyayı keşfetme arzularının yüksek olduğunu kaydeden Çeri, bu dönemin psikolojisini "özerklik" dönemi olarak adlandırıldığını ifade etti. "Bu dönemdeki çocuklar aşırı hareket etme, yeni yeni keşfettikleri beden fonksiyonlarını kullanmak ister" diyen Çeri, ekledi: "Bu yaş aralığına çocukların neden dışarı çıkamadığını anlatmak çok zor. Bu dönemde ailelerin olabildiğince çocuğun yaşına uygun etkinliklerle onun ilgisini çekmeli, bazen ağladığında, sıkıldığında kendi haline bırakmalıdır."

ÇOCUKLARA DOĞRU SÖYLEMEK

Okul çağı çocuklarının salgın durumunun farkında olduğunu ancak bu çocuklarda virüs hakkındaki bilgileri nereden öğrendiklerinin önem kazandığına işaret eden Çeri, özellikle her şeyi "felaket" olarak veren televizyonlar ve internet sitelerinden çocukların uzak tutulması gerektiğini söyledi. Çeri, 6 yaş ve üzeri çocukların korona hakkında bildiklerinin sorulması ve neyi doğru ya da yanlış bildiklerinin saptanması yönünde ebeveynlere öneride bulundu. Bu saptamalar ardından çocuğun yaşına ve gelişimsel düzeyine uygun bir dille doğruları anlatmanın önemli olduğunu ifade eden Çeri, gerçek dışında anlatılacak her şeyle çocuğun ebeveynlerine güveninin sarsılacağı ve bundan da çocuğun olumsuz etkileneceğini belirtti.

EKRAN SÜRESİNE DİKKAT: ÇOCUK DAVRANIŞLARINI BOZUYOR

Televizyon, tablet ve telefon üzerinde geçirilen zamanın karantina süreçlerinde arttığını bunun da çocuklar açısından ileride farklı psikolojik sorunlara yol açacağının altını çizen Çeri, şöyle devam etti: "Amerikan Pediatri Birliği’nin önerilerine göre, özellikle 0-2 aralığındaki çocuklar için sıfır ekran süresi, 2-6 yaş arası 1 saati geçmemelidir. 6-15 yaş aralığında günde iki saati geçmemelidir. Birçok araştırma da artan ekran süresinin artmasıyla çocuklarda zihinsel, dil, kavrama kapasitelerinin bozulduğunu kanıtlandı. Ekran üzerinden geçirilen zaman zeka gelişimin azalmasına neden oluyor. Çocuklarda davranış bozuklukları, şiddet eğiliminde artış gösteriyor. Şimdi stresli bir dönemde olunduğundan kaynaklı belki bu süreler bir miktar genişletilebilir. Ancak mutlaka belli bir sınırlandırılma esas alınmalıdır."

‘KAS VE SİNİR SİSTEMİ İÇİN HAREKET ETMEK ZORUNDALAR’

Sosyal ortamından uzaklaşan okul çağı çocukları için arkadaşlarıyla iletişimde kalmalarının da önemine vurgu yapan Çeri, ailelerinde çekinen çocukları teşvik ederek, arkadaşlarıyla video konferans yöntemiyle konuşmalarını sağlamalarının önemli olduğunu söyledi. Evde kalan çocukların hareketlerinin kısıtlanmaması gerektiğini anlatan Çeri, "Bu dönemde herkes komşusundan gelen çocuk seslerine anlayışla yaklaşmalıdır. Çocuklar kasları ve sinir sistemlerinin gelişmesi için hareket etmek zorundadır" diye belirtti.

EV İÇİNDE 6 ÖNERİ

Çocuk ve Genç Psikiyatrisi Çeri, evde kalan çocuklar için de ebeveynlere şu 6 öneriyi yaptı:

"-Çocuklarla beraber karalama, çizim ya da boyama yapmak onlar için etkileyici olabilir. Evin bir duvarını onlara tahsis ederek, sanatlarını icra edecekleri ilk sanat galerilerine kavuşmalarını sağlayabilirsiniz

-Çocuğunuzla beraber evde undan hamur yapabilirsiniz. Hem böylece daha yaratıcı bir işi de gerçekleştirmiş olursunuz. Bunun yanında kurabiye ya da pasta pişirip, yiyebilirsiniz.

-Bahçe ya da balkona fidan, fasulye, domates ekerek, günlük sulama ve bakımlarıyla gelişimlerini izlemek, uzun soluklu gayretlerin sonuçlarını göstermek adına yararlı olabilir.

-Özellikle 2-12 yaş dönemi çocukları için günün önemli bir kısmını hareketli etkinlik ve aktivitelere ayırmak olmazsa olmazdır. Dans, halay, sek sek, takla, kanepe ve yatakta zıplama, yakalamaca vesaireye mutlaka başvurulmalı.

-Beraber videolar çekme, şarkı söyleme, şarkı sözü yazma, hikaye oluşturma yaratıcılıklarını destekleyecektir.

-Çocuklar çok iyi birer gözlemcidir. Onlardan sizi ve diğer tanıdıklarınızı taklit etmelerini isteyebilir. Siz de onları taklit ederek bazı durumlarda nasıl davrandıklarını gösterebilirsiniz."